بازار تبادل ارز خارجی

حکم شرعی فارکس بستگی به نوع کاربری آن دارد

نماد ها در فارکس + ۱۶ نماد (ISO کد) | نماد طلا در فارکس

بحث نمادهای بازار فارکس و به ‌کل صحبت از فارکس بحث جدیدی است که افراد زیادی تمایل دارند در این زمینه اطلاعات مفیدی کسب کنند. بازار فارکس برای کسانی که به سرمایه ‌گذاری علاقه دارند می‌تواند بازار جذاب و هیجان ‌انگیزی باشد اما خطا یا اشتباه در این زمینه با توجه به قیمت ارز می ‌تواند غیر قابل ‌جبران باشد؛ بنابراین توصیه ما این است قبل از ورود به فارکس در مورد آن به ‌خوبی تحقیق کرده و دانش لازم را به دست آورید. نماد طلا در فارکس چیست؟ نماد نفت در فارکس و نماد نفت در متاتریدرچیست ؟

در این مقاله در مورد بازار فارکس و ارزهای اصلی و فرعی توضیحاتی ارائه کرده و سپس به معرفی نمادها در فارکس و لیست نمادهای بازار فارکس می ‌پردازیم. بهتر است پیش از هر گونه اقدامی به‌خوبی مطالعه کنید. فارکس و انجام معامله در آن احتیاج به شناخت کافی داشته و اصطلاحات فارکس و واژگان زیادی در آن به کار می‌رود که شاید برای بسیاری از افراد تازگی داشته باشد.

فارکس بازار مدرن

هرگاه صحبت از بازار می ‌شود آنچه به ذهنمان خطور می‌ کند گذرگاه‌ هایی باریک با سقف‌ های گنبدی شکل است که از صدا و ازدحام جمعیت پر است. این شکل و تصویر سنتی از بازار است که ما ایرانیان به‌ خوبی با آن آشنا هستیم. محلی برای داد و ستد که بازار تبادل ارز خارجی هر یک از طرفین فروشنده یا خریدار به فکر سود است.

امروزه ماهیت بازار همان ماهیت است یعنی همچنان کسب سود بزرگ‌ ترین هدفی است که طرفین معامله دارند اما همچون سایر زوایای زندگی ما که با تکنولوژی در عصر مدرن زیرو رو شد، بازار نیز در امان نماند و شکل و ظاهری جدید پیدا کرد که با این مدرنیته هماهنگی داشته باشد. البته جالب است که بورس آمریکا و اوراق قرضه در زمره بازارهای سنتی قرار می ‌گیرند و تقریباً اکثر مردم آمریکا در این بازارها سرمایه ‌گذاری کرده ‌اند و حجم قابل ‌توجهی دلار روزانه در این بازارها جابجا می ‌شود.

بازار فارکس مخفف شده Foreign exchange یا تبادل ارز خارجی است. در بازار فارکس انواع ارزها با یکدیگر معامله می ‌شوند؛ یعنی شما می‌ توانید درازای مبلغی یورو مبلغی دلار تهیه کنید. البته برای اینکه بدانید به ‌عنوان ‌مثال درازای ۵۰۰ یورو چند دلار به شما تعلق می ‌گیرد نیاز به نرخ تبدیل دارید.

نرخ مبادلات ارزی در واقع معیار و مرجعی جهت انجام معاملات بین ‌المللی است. بازار نمادها در فارکس در واقع بازاری است که از بورس الهام گرفته اما به شیوه مدرن و به‌ روز تری ادامه فعالیت داده است. بازار فارکس هیچ منبع یا مرکز فیزیکی ندارد و به ‌صورت آنلاین خرید و فروش در این بازار انجام می‌پذیرد. فارکس یکی از فعال ‌ترین بازارها در کشورهای ژاپن، انگلستان و آمریکا است.

جهت انجام معامله یا هرگونه تراکنش، خرید و فروش نمادهای بازار فارکس همچون بازار بورس باید از واسطه ‌ای به‌عنوان کارگزاری استفاده کرد که این کارگزاری‌ ها تحت نظارت قوانین اقتصادی کشورهای مبدأ هستند.

مبادله ۲۴ ساعته نمادها در فارکس

فارکس بزرگ‌ ترین بازار مالی جهان است زیرا تخمین زده‌ اند که در طول روز بیش از ۵ تریلیون دلار در این بازار جابه‌جا می ‌شود. از آنجایی‌ که در این بازار افراد از اقصی نقاط دنیا فعالیت دارند از روزهای یکشنبه تا جمعه به‌ صورت ۲۴ ساعته باز بوده و در حال فعالیت است.

به دلیل تفاوت زمانی که در کشورهای مختلف وجود دارد ۵ جلسه معاملاتی داشته که به ترتیب سیدنی، ژاپن، فرانکفورت، لندن و نیویورک را در بر می ‌گیرد. برای هر یک از این جلسات نیز حدود ۹ ساعت کار فارکس فرصت معاملاتی در نظر گرفته ‌اند.

تعیین این جلسات به این منظور نیست که محدودیتی در استفاده از بازار وجود دارد. بلکه هر شخصی از هر نقطه از دنیا به‌صورت ۲۴ ساعته به این بازار دسترسی داشته و می ‌توانند در جلسه هر شهری که بازار تبادل ارز خارجی خواستند شرکت کنند.

این جلسات به این منظور طراحی‌شده که مردمان یک ناحیه بتوانند در ساعات مفید روز یا شب معاملات خود را به انجام برسانند. برای مثال برای آمریکاییان جلسات نیویورک، برای اروپاییان، جلسات لندن یا فرانکفورت و برای مردمان شرق آسیا و اقیانوسیه جلسات سیدنی و ژاپن پرتردد ترین جلسات هستند؛ زیرا ازنظر زمانی برایشان مقدور است که از این جلسات معاملاتی استفاده کنند. در مورد بازار جفت ارز بیشتر مطالعه کنید.

کارگزاری‌ها تلاش کرده‌ اند تا برای مشتریان خود علاوه بر جفت ارزها امکان معامله انواع فلزات با ارزش، سهام بازار بورس بین‌ المللی، ارز دیجیتال و نفت را در فارکس فراهم آورند.

نمادها در فارکس و انواع جفت ارزها

در فارکس چیزی که معامله می‌شود جفت ارزها هستند؛ اما جفت ارز چیست؟ علامت اختصاری طلا در فارکس چیست؟ جفت ارز یا زوج ارز، در فارکس ارزش هر ارز با ارز دیگری سنجیده می ‌شود. برای مثال یک یورو چند دلار ارزش دارد و یا برای خرید یک پوند چند یورو باید پرداخت شود. نماد پوند در فارکس چیست؟

جفت ارزها بانام اختصاری ایزو معرفی می ‌شوند در واقع کدها در فارکس ISO نامیده می ‌شوند. برای مثال نماد دلار در فارکس USD است که مخفف نام کشور و واحد پول آن است. برای انجام معامله باید دانش خود نسبت نمادهای مختلف همچون نماد شرکت ‌ها در فارکس، نماد فلزات در فارکس و علامت اختصاری نفت در فارکس افزایش داد.

به‌ طور کلی چهار جفت ارز اصلی وجود که شامل موارد زیر می‌ شود:

• GBP/USD میزان برابری پوند در مقابل دلار
• USD/JPY میزان برابری دلار در مقابل ین ژاپن
• EUR/USD میزان برابری یورو در مقابل دلار
• USD/CHF میزان برابری دلار در مقابل فرانک سویس

چهار جفت ارز اصلی معمولاً متعلق به اقتصادهای برتر دنیا هستند و بیش از ۷۰ درصد معاملات فارکس در این جفت ارزها صورت می‌پذیرد. به دلیل حجم زیاد مبادلات در این ارزهای اصلی، کارمزد آن‌ ها کم بوده و در مقابل قدرت نقد شوندگی زیادی دارند.

در صورتی ‌که در یک جفت ارز خبری از USD یا همان دلار آمریکا نباشد به آن ارز متقاطع یا فرعی می‌ گویند برای مثال ارزش فرانک سوئیس در برابر ین ژاپن JPY/CHF. این جفت ارزها به ‌اندازه ارزهای اصلی خواهان نداشته و کارمزد بیشتری بابت مبادلات آن دریافت می‌ شود. نقد شوندگی آن ‌ها نیز همانند جفت ارزهای اصلی خوب است.

جفت ارزهای ناشناس: این جفت ارزهای ناشناس شامل یک ارز اصلی در مقابل ارز یک کشور نو ظهور و کمتر توسعه ‌یافته می‌ شود. نقد شوندگی آن‌ ها به‌سختی انجام می ‌گیرد، نقد شوندگی کمی داشته و بسیار نوسان دارند. درواقع مبادله این‌ گونه جفت ارزها ریسک بزرگی دارد. بهترین جفت ارز فارکس , بهترین حالت کد به کد را بررسی نمایید.

برخی کارگزاری ‌ها به جهت ریسک بالا و نوسانی که در بازار ارز وجود دارد شرایطی را برای مشتریان مبتدی فراهم می ‌کنند تا در یک حالت شبیه‌ سازی‌ شده اقدام به انجام معامله کنند.

در بازار فارکس همانند بازار بورس از تحلیل ‌های تکنیکال و بنیادین استفاده می ‌شود. در تحلیل تکنیکال با توجه به نمودار قیمت ‌ها روند یک ارز را بررسی سپس روند آتی و آینده آن را پیش‌بینی می ‌کنند.

در تحلیل بنیادین دیگر شرکت و ترازنامه مالی و … وجود ندارد زیرا چیزی که مبادله می ‌شود جفت ارزها هستند؛ بنابراین شرایط اقتصادی، سیاسی و یا حتی اجتماعی که بر ارزش ارز کشورها تأثیر می‌گذارد را تحلیل و بررسی می ‌کنند. تحلیل تکنیکال بنیادین نیز ترکیبی از دو روش بنیادین و تکنیکال است.

اصطلاحات هزینه ‌های معامله

1. کارمزد یا Spread اختلاف نرخ خریدوفروش؛ یعنی تفاوت نرخ قیمتی که شما می ‌توانید ارز را خریداری کرده با قیمتی که در آن ارز را به فروش می ‌رسانید.
2. کمیسیون مبلغی که با توجه به نماد، حجم معامله و میزان نقدینگی حساب از شما کسر می ‌شود.
3. سوآپ مبلغی که در صورت بازماندن معامله بر اساس نرخ بهره ارز به‌ حساب شما اضافه و یا از آن کسر می ‌شود.
4. معمولاً کارگزاری‌ها تلاش می ‌کنند مشتریان بیشتری را جذب کنند بنابراین طرح‌ های مختلف تخفیفی دارند که سعی می‌ کنند از هزینه‌ های معاملاتی مشتریان بکاهند.

فارکس محل معامله ارزهای کشورهای مختلف است البته به ‌صورت جفت ارز؛ یعنی مبادله ارز در برابر ارز. برای مثال یورو/دلار، پوند/یورو و … در این بازار همچون بازارهای دیگر که برخی کالاها خواهان بیشتری دارند، ارزهای اصلی که بیشتر متعلق به کشورهای پیشرفته و توسعه‌ یافته هستند، بیشتر معامله می ‌شوند و در عوض برخی ارزهای کشورهای درحال ‌توسعه آن‌ چنان طرفدار نداشته و از قدرت نقد شوندگی کمتری برخوردار هستند. در مقاله ” فارکس چیست ” توضیحاتی در مورد این نوع ارز معاملاتی دادیم که حتما باید بخوانید

اهرم افزایش سرمایه لوریج

براي بررسی نماد طلا در فارکس و يا نماد فلزات در فارکس يا هر نماد ديگري نيازمند يك سري پيش فرض‌ها هستيم. همانطور که تغییر نرخ برابری ارزها در بازار، روزانه چيزي حدود یک درصد است، ممکن است معامله گران و سرمایه گزاران شخصی و كوچك تمايلی به معامله در بازار تبادلات ارزی و بين انواع نمادهای فارکس را نداشته باشند.

اگر هم بتوانند با انجام معاملات مناسب در زمانى مناسب کل این تغییر قيمت را به نفع خودشان برگردانند هم در روز حداکثر یک درصد سود مي‌كنند که برای سرمایه های كم رقم خيلي ناچیزی خواهد شد. همانطور كه در ليست نمادهای بازار فارکس مشاهده كرديد تعداد نماد فارکس محدود نيست و نيازمند صرف زمان بسياري است.

به همين خاطر در بازار مبادلات ارزى مفهومی تحت عنوان اعتبار اهرمی یا به اصطلاح Leverage مطرح مي‌شود. با استفاده از لوریج، سرمایه گزار می تواند تا 100 برابر سرمایه خودش را وارد معامله كند (بسته به کارگزارتان بین 50 تا 500 متغیر است) به طور مثال معامله گری که 10000 دلار سرمایه دارد، می تواند تا 1000000 دلار معامله كند.

بدين صورت اگر در یک معامله 1000000 دلاری، اين توانايی را داشته باشد كه یک دهم نوسان روزانه یک جفت ارز را شکار بکند، یعنی 0.1 درصد، 1000 دلار سود می ‌كند که برابر 10 درصد سرمایه اولیه او است. به این معنی که با داشتن 10000 دلار، یک معامله ‌ى یک میلیون دلارى را شروع می ‌کند.

در این قسمت معامله كننده صاحب یک معامله یک میلیون دلاری شده است، هر چقدر که این معامله سود تشكيل دهد متعلق به او است ولی اگر این معامله به ضرر وي منجر گردد، ضرر معامله یک میلیون دلاری از 10000 دلار فرد كسر می شود تا جایی که احتمال دارد ضرر این معامله به اندازه کل 10000 دلار از سرمایه برسد.

در چنین حالتي، معامله به طور اتوماتيک از سوی کارگزار بسته می‌گردد. همانطور که می ‌بينيد، Leverage مثل یک شمشیر دو لبه می ‌مانند. هم می تواند سودهای معامله كنندگان را صدها برابر افزايش دهد و هم بعث شود به ضرر اوفتد.

در ادامه به بررسی لیست نماد های فارکس مانند نماد طلا فارکس (مخفف طلا در فارکس) و نماد گندم در فارکس میپردازیم.

لیست نمادهای فارکس

• نماد دلار آمریکا در فارکس USD
• نماد پوند انگلیس در فارکس GBP
• نماد ین ژاپن در فارکس JPY
• نماد فرانک سوئیس در فارکس CHF
• نماد دلار استرالیا در فارکس AUD
• نماد دلار کانادا در فارکس CAD
• نماد دلار نیوزلند در فارکس NZD
• نماد راند آفریقای جنوبی در فارکس ZAR
• نماد لیر ترکیه در فارکس TRY
• نماد دلار سنگاپور در فارکس SGD
• نماد یوان چین در فارکس CNH
• نماد زلوتی لهستان در فارکس PLN
• نماد پزو مکزیک در فارکس MXN
• نماد طلا در فارکس XAU (علامت طلا در فارکس)
• نماد نقره در فارکس XAG
• نماد نفت خام UKBRENT ( نماد نفت در فارکس )
• نماد مس در فارکس COPPER
• نماد نیکل در فارکس OTC

محاسبه سود و زیان

طريقه محاسبه كردن سود و زیان معامله كننده هميشه از یک جفت ارز، بايد بر اساس ارز دوم (Counter Currency) صورت گيرد. چگونگي محاسبه سود و زیان همچنين تغییرات نرخ بر طبق ارز دوم (Profit or Loss= (Sell Price – Buy Price) * به طور مثال: معامله كننده‌ ای جفت ارز یورو به دلار را با اعتباري بالغ بر نیم لات در قیمت 1.2744 فروخته باشد و در قیمت 1.2717 خرید كند، سود یا زیان این معامله به طريق ذيل محاسبه می‌ شود.

EUR/USD Buy Price= Amount 1.2717 Sell Price= 1.2744 Contract Size= 0.5 Lot or 50K Profit or Loss = (1.2744 – 1.2717 * 50000= 135$

این معامله كننده 135 دلار سود كسب كرده است.

روش محاسبه نماد طلا در فارکس و نمادهای ديگر

از آنجا که ارز مبنا معمولا در بازار مبادلات ارز به دلار آمريكا هست معامله گران تمايل دارند سود و زیان معامله خود را به دلار محاسبه كنند. روش محاسبه ای که در بالا بيان گشت سود و زیان را بر اساس ارز دوم (Counter Currency) محاسبه می ‌‎كند اگر ارز دوم دلار نباشد یک مرحله عملیات تقسیم قیمت هنگام خروج معامله به دلار هم محاسبه می كنند.

(Profit or Loss=((Sell Price – Buy Price)/Closing Price)* (Amount يا نرخ قیمت خروجی (Closing Price) قیمتی است که فارق از نوع دستور اولیه فروش یا خرید ، معامله در این قیمت به آخر می ‌رسد.

در صورتی که نخست اقدام به خرید كنيد قیمت خروجی قیمت فروش است و در صورتی که نخست اقدام به خرید كنيد قیمت خروجی قیمت خرید است. در آخر، محاسبه شما تقسیم بر این قیمت خروجی میگردد تا سود و زیان معامله به ارز اول سنجش شود. به طور مثال: معامله گری جفت ارز دلار آمریکا به ین ژاپن را با اعتبار 2Lot اول در قیمت 106.89 خریده و سپس در قیمت 107.10 می ‌فروشد. سود یا زیان این معامله كننده به روش ذيل حساب می شود.

USD/JPY Buy Price= 106.89 (Opening Price) Sell Price= 107.10 (Closing Price) Contract Size= 2 lot or 200K Profit or Loss= ((107.10 – 106.89)/107.10) * 200000= 392.16$

این معامله 392.16 دلار براي معامله ‌كننده سود داشته است.

برخی از سوالات رایج

بازار فارکس و نمادهای بازار فارکس به چه معناست ؟

بازار فارکس مخفف شده Foreign exchange یا تبادل ارز خارجی است. در بازار فارکس انواع ارزها با یکدیگر معامله می ‌شوند.

انواع نمادهای بازار فارکس چیست ؟

• نماد دلار آمریکا در فارکس USD
• نماد پوند در فارکس GBP
• نماد ین ژاپن در فارکس JPY
• نماد فرانک سوئیس در فارکس CHF
• نماد دلار استرالیا در فارکس AUD

نماد طلا در بازار فارکس چیست ؟

نماد طلا در فارکس XAU است که مخفف نام کشور و واحد پول آن است.

پنجره جدید تبادل توافقی ارز صادراتی

دستورالعمل جدید واردات در مقابل صادرات با موضوع «تبادل ارز صادراتی با نرخ توافقی» در 14 گام برای اجرا ابلاغ شد. دهه آخر فروردین ماه 97 بود که دولت یکسان‌سازی نرخ ارز را با اعلام نرخ هر دلار 4200 تومان کلید زد و با تدوین سیاست‌های جدید ارزی، شیوه‌های تخصیص ارز را اعلام کرد. بر این اساس، یازدهم تیرماه 97 معاون اول رییس‌جمهوری دستورالعمل نحوه فروش ارز حاصل از صادرات و واگذاری پروانه صادراتی به واردکنندگان را ابلاغ کرد. در همین راستا، رییس کل سازمان توسعه تجارت ایران نیز عصر روز یکشنبه در جدیدترین دستورالعمل، به تشریح «نحوه تبادل ارز صادراتی با نرخ توافقی، چگونگی انتقال پروانه صادراتی و ضوابط واردات کالاهای گروه (3) پرداخت و آن را برای اجرا ابلاغ کرد. براساس این دستورالعمل جدید، کلیه صادرکنندگان کالاهای غیر نفتی به غیر از «محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی، محصولات فولادی و فلزات رنگین» که از 22 فروردین ماه 97 اقدام به صادرات کرده‌اند، می‌توانند نسبت به فروش ارز حاصل از صادرات و واگذاری پروانه صادراتی به واردکنندگان اقدام کنند. واگذاری پروانه صادراتی یا ارز معامله شده، خارج از سامانه و براساس توافق طرفین صورت می‌گیرد، که صادرکننده می‌تواند در چند مرحله و به صورت شکسته یا به‌طور یک‌جا میزان ارز قابل واگذاری خود را اعلام کند.

جزئیات تبادل ارز کالاهای غیرنفتی

براساس سیاست جدید ارزی دولت که در فروردین ماه سال جاری منتشر شد، بخش خصوصی که تنها ۲۰درصد صادرات غیرنفتی را در اختیار دارد، ملزم شدند تا ارز حاصل از صادرات خود را به چرخه اقتصاد کشور بازگردانند. در این میان اما، بعد از آنکه صادرکنندگان کالاهای با پایه غیرنفتی با سردرگمی برای بازچرخانی ارز حاصل از صادرات خود مواجه شدند، پیشنهادی از سوی این بخش مبنی بر خرید و فروش توافقی ارز بین این گروه از صادرکنندگان و گروهی از واردکنندگان که خارج از دایره مشمولان دریافت ارز رسمی هستند، مطرح شد. از این رو، با نامه‌نگاری‌های بخش‌خصوصی با دولت و درخواست‌های مکرر، بالاخره دولت به ایجاد بازار دوم ارز رضایت داد و قرار شد که اظهارنامه‌های صادراتی در بورس عرضه شود. اما ماجرا به همین جا ختم نشد و بخش خصوصی در نشست با رییس کل سازمان توسعه تجارت، خواستار اصلاح مکانیسم بازچرخانی ارز در بازار بورس شدند. در ادامه سرانجام این بخش خصوصی بود که توانست خواسته خود را به کرسی بنشاند و دولت را متقاعد کند تا از خیر عرضه ارز صادراتی بخش خصوصی در بازار بورس بگذرد. از این رو، در جلسه‌یی که با حضور معاونت ارزی بانک مرکزی، رییس سازمان بورس و اوراق بهادار، رییس اتاق بازرگانی ایران، برگزار شد، مقرر گردید که با توجه به اینکه تصمیم دولت بر راه‌اندازی بازار ثانویه ارز بود، مکانیسمی در بورس فراهم شود تا خرید و فروش ارز به سهولت میان صادرکنندگان و واردکنندگان صورت گیرد، اما با بررسی‌های کارشناسی صورت گرفته و پیشنهاد بخش‌خصوصی، عرضه ارز حاصل از 20درصد صادرات غیرنفتی که مشمول ارائه ارز در سامانه نیما نمی‌شود، در بورس منتفی گردد. براساس چنین تصمیمی، آنچه مورد توافق همگی قرار گرفت این بود که ارز حاصل از صادرات که نرخ مصوب ۴۲۰۰ تومانی دارد، با اظهارنامه‌یی که از سوی صادرکنندگان به واردکنندگان اولویت 3 واگذار می‌شود، ترکیب شده و نرخ اظهارنامه صادراتی به صورت توافقی میان صادرکننده و واردکننده تعیین شود.

14 گام فروش ارزش صادراتی

بر همین اساس، رییس کل سازمان توسعه تجارت عصر روز یک‌شنبه جزئیات دستورالعمل جدید واردات در مقابل صادرات را در ۱۴ بند و ۴ تبصره در تاریخ 17/04/1397 جهت اجرا اعلام کرد، که براساس آن نحوه فروش ارز حاصل از صادرات و واگذاری پروانه صادراتی به واردکنندگان مشخص شده است. بنابراین، کلیه صادرکنندگان کالاهای غیرنفتی غیر از محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی، محصولات فولادی و فلزات رنگین که از 22فروردین‌ماه 97 اقدام به صادرات کرده‌اند، براساس این این دستورالعمل جدید، می‌توانند نسبت به فروش ارز حاصل از صادرات و واگذاری پروانه صادراتی به واردکنندگان اقدام کنند. «مجتبی خسروتاج» همچنین یادآوری کرد: فهرست شرکت‌های تولید محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی، محصولات فولادی و فلزات رنگین که موظف هستند ارز خود را در سامانه نیما و با نرخ مصوب به فروش رسانند، سیزدهم خردادماه در بخشنامه وزیر صنعت، معدن و تجارت ابلاغ شده است. دستورالعمل جدید واردات در مقابل صادرات با موضوع تبادل ارز صادراتی با نرخ توافقی که 14 گام را در برمی‌گیرد، به شرح زیر است:

1- در بند یک این دستورالعمل آمده است که صادرکننده می‌تواند اطلاعات پروانه صادراتی خود را به سایر واردکنندگان، جهت تامین ارز ثبت سفارش‌های‌شان منتقل کنند، سازمان توسعه تجارت و اتاق‌ها می‌توانند در جهت این شناسایی و ارتباط اقدام کنند. اما براساس تبصره بند نخست؛ واگذاری پروانه صادراتی یا ارز معامله شده، خارج از سامانه و براساس توافق طرفین صورت می‌گیرد. صادرکننده می‌تواند در چند مرحله و به صورت شکسته یا بطور یک‌جا میزان ارز قابل واگذاری خود را اعلام کند.

۲- در بند دوم این بخشنامه آورده شده: واردکنندگانی که تمایل به استفاده از ارز حاصل از صادرات صادرکنندگان را دارند لازم است با مراجعه به سامانه جامع تجارت نسبت به ثبت سفارش اقدام کنند. البته در تبصره این بند گفته شده که، واردکنندگان در کلید (TAB) مالی و بانکی، موضوع (FIELD) نوع عملیات ارزی را بانکی و FIELD تامین ارز را از محل صادرات انتخاب می‌کنند.

۳- اما براساس بند سه این دستورالعمل، وارد‌کننده جهت تامین ارز ثبت سفارش خود، به بانک عامل مراجعه کرده و با ارائه اطلاعات پروانه صادراتی صادرکننده، برای آن ثبت سفارش، درخواست تامین ارز می‌کند. اما براساس تبصره ماده سه این بخشنامه، صرفا واردات کالاهایی که تعرفه آنها در اولویت سوم گروه‌بندی کالایی قرار دارند می‌توانند از این طریق، تامین ارز کنند.

۴- همچنین براساس بند چهارم ابلاغی سازمان توسعه تجارت، بانک‌های عامل موظف هستند با مراجعه به سامانه پورتال ارزی، از بانک مرکزی درخواست گواهی ثبت آماری کنند.

۵- در گام بعدی، در صورت تایید گواهی ثبت آماری توسط بانک مرکزی، بانک‌های عامل موظف هستند، تضامین لازم را از بازرگان، مطابق بند (ی) بخش اول مجموعه مقررات ارزی اخذ کرده و تاییدیه آن را در سامانه تامین ارز اعلام کنند.

۶- در این مرحله، بانک‌های عامل با مراجعه به سامانه تامین ارز، اطلاعات پروانه‌های صادراتی را ثبت می‌کنند، اما براساس تبصره ماده 6 این دستورالعمل جدید، با توجه به اینکه مالکیت پروانه صادراتی متعلق به شخص دیگری (صادرکننده) است لازم است بانک عامل از رضایت صادرکننده جهت واگذاری پروانه صادراتی‌اش یه مشتری (واردکننده) اطمینان یابد. لذا از طریق سامانه تامین ارز، درخواستی را مبنی بر تایید جواز واگذاری پروانه به آن مشتری ثبت می‌کند. این درخواست به صورت سیستمی جهت مشاهده صادرکننده به سامانه جامع تجارت ارسال می‌گردد.

۷- اما در خوان هفتم، صادرکننده لازم است با مراجعه به سامانه جامع تجارت، درخواست بانک عامل، مبنی بر جواز واگذاری پروانه صادراتی خود به آن واردکننده را تایید کنند. در اینجا یک تبصره نیز آورده شده که براساس آن، واگذاری پروانه صادراتی در این گام به پایان می‌رسد و تعهد صادرکننده از بابت برگرداندن ارز به چرخه اقتصادی در این مرحله برابر میزان ارزش آمده در پروانه صادراتی کاسته خواهد شد.

۸- در گام هشتم، بانک عامل با مراجعه به سامانه مدیریت تعهدات ارزی (سمتاک) نسبت به ثبت ابزار پرداخت در قالب برات بدون تعهد اقدام کند.

9- در گام بعدی اما وارد‌کننده لازم است اسناد حمل ثبت سفارش خود را به بانک عامل تحویل کند.

10- پس از آن، بانک عامل نیز باید با مراجعه به سامانه سمتاک، اسناد حمل را ثبت کند.

11- در این مرحله، واردکننده نیز موظف است با مراجعه به سامانه جامع تجارت در بخش مدیریت عملیات ارزی بانکی، اطلاعات منشا ارز خود را ثبت کند.

۱۲- بانک عامل با بررسی منشا ارز، اقدام به صدور اعلامیه تامین ارز می‌کند

13- در این مرحله، واردکننده با مراجعه به گمرک و ارائه شماره رهگیری اعلامیه تامین ارز (شاتا) اقدام به ترخیص کالای خود می‌کند.

14- در گام آخر، واردکننده پس از ترخیص کالا، جهت رفع تعهد و دریافت تضامین خود باید به بانک عامل مراجعه کند.

نرخ توافقی بازار ثانویه سقف ندارد

براساس این بخشنامه، دو روش برای این معامله ارزی میان صادرکنندگان و واردکنندگان اولویت سه در نظر گرفته شده است؛ در روش نخست، عرضه ارز حاصل از صادرات در سامانه نیما صورت می‌گیرد که در آن، صادرکنندگان ارز و اظهارنامه صادراتی خود را در سامانه نیما به ثبت می‌رساند و واردکنندگانی که تقاضای خرید این ارز را دارند، ارز و اظهارنامه را به نرخ توافقی خریداری کرده و اقدام به واردات کنند. روش دوم این است که واگذاری ارز و اظهارنامه صادراتی به صورت مستقیم به واردکننده صورت گیرد و بر این اساس، شیوه اصلی آن است که واردکننده بعد از ثبت‌ سفارش، درخواست خود را در سامانه جامع تجارت، ثبت کرده و شماره اظهارنامه‌ توافق شده را در سامانه درج نماید؛ بر این اساس، سامانه نیما از صادرکننده استعلام لازم را صورت داده و بعد از تایید وی، ارز را به حساب مورد درخواست واردکننده واریز می‌نماید. به این ترتیب بعد از واگذاری ارز به واردکننده، دولت از صادرکننده رفع تعهد کرده و واردکننده نیز، ارز و اظهارنامه را برای واردات استفاده می‌کند.

حال با توجه به اینکه بازار ثانویه ارز، از امروز سه شنبه، آغاز به کار خواهد کرد، با انجام معاملات مربوط به ۲۰درصد صادرات غیرنفتی و اختصاص ارز آن به واردات کالاهای مصرفی، در سامانه نیما بطور خودکار اطلاعات مربوط به نرخ توافق شده مبادله ارز در سامانه اطلاعات بانک مرکزی موسوم به «سنا» قابل دسترس خواهد بود. از این رو، صادر‌کنندگان می‌توانند ارز حاصل از ۲۰درصد صادرات غیرنفتی را با واردکنندگان کالاهای دسته سوم مبادله کنند. یعنی دو طرف می‌توانند هم از سامانه‌های تجارت وزارت صنعت، معدن و تجارت استفاده کنند که در این صورت ارز و ریال و امتیاز واردات صادرکننده مورد مبادله قرار می‌گیرد یا اینکه این امکان در سامانه نیما نیز وجود دارد که این بخش از صادرکنندگان بتوانند ارز خود را در سامانه نیما به نرخ رقابتی که به صورت عرضه و تقاضا تعیین می‌شود، بفروشند. در این میان، صرافی‌ها نیز به عنوان واسطه بین واردکننده و صادرکننده عمل می‌کنند و برای نرخ توافقی بازار ثانویه سقفی تعیین نشده است. برهمین اساس، می‌توان پیش بینی کرد که با ایجاد بازار ثانویه بتوانند نرخ‌های بازار غیررسمی را کنترل کنند.

اما در عین حال، اشکال اصلی که به این دستورالعمل جدید وارد است در وهله نخست اینکه تنوع کالایی اولویت سوم زیاد نیست. دوم اینکه میزان آن حدود 5میلیارد دلار است که رقم قابل توجهی نیست. این در شرایطی است که ارز صادراتی بدون احتساب برخی ممنوعیت‌های اعمال شده، نزدیک به 13میلیارد دلار گزارش می‌شود؛ یعنی سه برابر تقاضا عرضه وجود دارد. بنابراین این دستورالعمل برای بخش خصوصی خیلی جذاب به نظر نمی‌رسد، اما در عین حال این امیدواری وجود دارد که به مرور کالاهای دیگری هم به اولویت سوم اضافه شود تا متنوع‌تر شود.

فارکس و تفاوت آن با بازار بورس

کلمه اختصاری Forex برگرفته از Foreign Exchange به معنی تبادل ارز یا پول خارجی است. در این تبادل جهت خرید و فروش هر نوع کالا یا خدماتی استفاده می شود. بیشترین حجم تبادل های ارزی به جهت کسب سود انجام می شود و از تفاضل قیمت خرید و فروش یعنی Bid و Ask به دست می آید، که Bid به معنی پیشنهاد و Ask به معنی تقاضا می باشد. در بازار تبادل ارز جهانی، ارزهای مختلفی مانند دلار آمریکا، یورو، پوند، ین و . داد و ستد می شود. همچنین در این بازار تمامی بانک ها، موسسات مالی بزرگ، شرکت های بیمه، تاجران، شرکت های چند ملیتی و . فعالیت دارند.

برای تصمیم گیری بهتر جهت انجام معاملات در بازار بورس یا فارکس، تصمیم داریم دیدگاهی به شما ارائه دهیم، به همین جهت در ادامه به توضیح درباره این دو بازار و تفاوت آن ها می پردازیم.

بازار بورس و تاریخچه آن

امروزه بازارهای مالی جدید به وجود آمده اند که برخی از اینها قدمتی کمتر از 50 سال دارند، اما بازار بورس بسیار قدیمی است و قدمت آن به بیش از 2 قرن می رسد. در آن زمان در لندن بازاری ایجاد گردید که مردم می توانستند با خریداری سهام شرکت های مختلف با آن ها شریک شوند، سرمایه گذاران سهام خود را به یکدیگر می فروختند و سهام دیگری می خریدند. از همان روزها پایه و اساس انواع تحلیل ها دربارهی آینده قیمت ها شکل گرفت. به مرورو زمان و با گذشت سالیان زیاد، بازار بورس رشد کرد و وارد کشورهای گوناگون شد و مردم زیر نظر دولت ها به خرید و فروش سهام خود پرداخته و عده ای بسیار زیاد با همین روش ثروت های کلانی را کسب کردند. سهامدارها به ازای پولی که پرداخت می کردند و اصطلاحا سرمایه گذاری انجام می دادند سود مشارکت دریافت می کردند، البته این مبلغ ثابت نبوده و نیست و در صورت ضرر شرکت سودی تعلق نمی گیرد.

به مرور زمان سهامدارها از میان خودشان با رای گیری سالیانه هیئت مدیره را انتخاب می کردند. بازار بورس به مرور زمان پیشرفت های بسیاری کرده، اما برخی از ویژگی های آن جذاب نیست.

بازار فارکس

بازار فارکس، بازار برابری ارزها است. فارکس تحولی در بازارهای مالی است و بزرگترین بازار مالی جهان است که روزانه بیش از 5 تریلیون دلار پول در آن جا به جا می شود. این بازار مخصوص ارزهای مختلف دنیا در برابر یکدیگر است. به عنوان مثال اگر شخصی یورو دارد و می خواهد آن را به دلار تبدیل کند اما نمی داند به ازای هر یورو چند دلار عایدش می شود، وارد فارکس شده و با مراجعه به نماد EUR/USD به پاسخ می رسد. فرضا قیمت این نماد 12/1 باشد، بدین معنی است که به ازای هر یورو 12/1 دلار دریافت می کند.

معاملات سهام در فارکس (CFT)

با استفاده از معاملات CFT که امروزه یکی از قدرتمندترین بازارهای مالی است، می توان سهام شرکت های بزرک دنیا مانند اپل، فیسبوک، گوگل، آمازون، ماکروسافت و . خرید و از ویژگی هایی مانند اهرم، سود از کاهش قیمت و کارمزدهای کمتر بهره مند شد، برای مثال با 1000 دلار در بازار بورس سنتی میخواهید سهام گوگل که قیمت هر سهم تقریبا 150 دلار است را بخرید، در این صورت شما 7 سهم می خرید سپس قیمت به 200 دلار می رسد، 1000 دلار سرمایه شما اکنون 1400 دلار شده و شما در این بازار 400 دلار سود کرده اید، اما در بازار CFT با 1000 دلار ورودی شما کارگزاری اعتبار صد برابری می دهد و شما می توانید به جای 7 سهم 700 سهم بخرید و پس از رسیدن قیمت سهم به 200 دلار، سرمایه شما 140000 دلار می ارزد، به عبارتی شما 40000 دلار سود کسب کرده اید. این مثالی بود از بازار سهام سنتی و فارکس (CFT).

نظر مراجع تقلید درباره ی حکم شرعی بورس و فارکس چیست؟

حکم شرعی بورس در بازارهای ایران و توسط مشهورترین مراجع تقلید ارائه شده

برای گفتن از حکم شرعی بورس و فارکس و نظر مراجع مختلف در مورد این بازار بهتر است اول با خود بازار بورس و فارکس آشنا شوید تا بتوانید آنرا بهتر درک کنید. این چنین معامله ای از قدیم الایام در بین مردم رایج بوده که افراد صاحب سرمایه یا خود به چنین معامله ای اقدام می کردند و یا شخص دیگری را بعنوان وکیل یا عامل خود قرار می دادند و از وی می خواستند در مقابل حق العمل معین (اجرت) یا مجانی چنین معامله ای را برای آنان انجام دهند و سود و زیان از آن صاحب سرمایه است.

بازار فارکس چیست؟

بازار فارکس را بازار جدید سرمایه داری و بازار بورس را بازار کلاسیک سرمایه داری می نامند. بدین ترتیب عملا بازار فارکس بازاری برای خرید و فروش است که طبق ارز بنیان گزاری شده است. بازار تبادل ارزهای خارجی که به اختصار Forex یا FX نامیده می شود، برخلاف بورس هیچ بازار فیزیکی متمرکزی ندارد، ولی مراکز عمده معاملات ارزی در جهان انگلستان، آمریکا و ژاپن می باشند. بازار فارکس را میتوان بزرگ ترین بازار مالی دنیا دانست که تمام مردم دنیا حق حضور در آنرا دارند و هیچ محدودیت و قانون محدود کننده خاصی بر آن اعمال نمی شود. این بازار به شکل پایه ای بر اساس خرید و فروش ارز ساخته شده است و نسبت ارزها به یکدیگر، این بازار را شکل داده است.

بازار فارکس بازاری است که در آن ارزهای گوناگون (ریال، دلار، یورو، پوند، ین، دینار و. ) معامله می شوند. در این بازار یک ارز را توسط ارز دیگری معامله می کنند و کسی که قصد معامله دارد چنانچه حس کند که ارزش ارزی در حال افزایش است آن ارز را خریداری می کند و هنگامیکه ارزش آن بالا رفت به فروش آن می پردازد و یا ارز گران را فروخته و بعد از ارزان شدن دوباره خریداری می کند و از این راه سود می برد.

حکم شرعی فارکس

حکم شرعی فارکس را طبق شرایط زیر مورد سنجش قرار دهیم:

- مهمترین موردی که برطبق حکم شرعی فارکس از سمت اسلام مورد اهمیت قرار دارد این است که در این معامله، عدالت از طرفین رعایت شده باشد یعنی جنس یا خدمتی به اندازه واقعی آن به فروش رسد و به اندازه حقیقی آن هزینه دریافت شود. هر بازار تبادل ارز خارجی طرفی که این اندازه را رعایت نکند و در پی سود بیشتر اقدام به تغییر این قانون کند معامله از نظر اسلامی باطل است و باید خسارتی پرداخت شود.

- در اسلام، ربا حرام است یعنی بهره کشیدن روی پولی که قرض داده می شود. در اینجا اسلام مخالفت خود را با کالا قرار گرفتن پول اعلام می کند و همین موضوع سبب می شود اندکی در مورد حکم شرعی فارکس محتاط عمل کنیم و در مورد آن تردید نماییم.

- از دیگر موارد مهم در حکم شرعی فارکس این است که اسلام بعضی از اجناس را مخصوصا در قسمت خوراکی ها، حرام اعلام کرده است. از این جهت خرید و فروش این اجناس بطور کلی ممنوع و حرام است. اجناسی مثل مشروبات الکلی، گوشت های حرام و . از نظر اسلام حرام بوده و هیچ توجیهی برای تجارت آن وجود ندارد.

- مورد مهم دیگر در احکام شرعی فارکس این است که جنس یا خدمت خرید و فروخته شده، باید ضرر جانی و مالی برای شخص ثالث و حتی خود شخص نداشته باشد.

استفاده از مرجع تقلید در حکم شرعی بورس بسیار لازم و ضروری است

- نکته مهمی که مراجع تقلید و بطور کلی اسلام، درباره حکم شرعی فارکس ذکر می کند این است که این سرمایه گذاری به شکل آنلاین است و این ارتباط مجازی میتواند زمینه های حرام فراوانی را بوجود بیاورد. از طرفی دیگر بعضی از این کارگزاری ها به شکل قمار و شانس به این بازار وارد شده اند و این دید را به مشتریان خودشان القا می کنند. از آنجایی که قمار در اسلام حرام است، از این جهت میتوان گفت که اینگونه دید در بازار فارکس هم حرام است. بدین ترتیب بطور کلی میتوان گفت که حکم شرعی فارکس بستگی به نوع کاربری آن دارد. در ادامه نظر مراجع تقلید را درباره ی حکم شرعی فارکس به شرح زیر است:

۱- حضرت آیت الله العظمی خامنه ای:

مبادله ارزى با ارز دیگر که همجنس هم نیستند اگر منع قانونى در میان نباشد اشکال ندارد و سود حاصله هم حلال است ولى اعتبار دادن کارگزاران به سرمایه معامله گر اگر بعنوان قرض دادن به معامله گر باشد که قهراً همراه با دریافت سود است، در اینصورت بر طبق حکم شرعی فارکس، چنین معامله اى از سوی کارگزار براى معامله‌گر صورت شرعى ندارد.

۲- آیت الله صافی گلپایگانی:

براساس حکم شرعی فارکس، از آنجایی که معامله در بازار مذکور صوری است، بنابراین معاملات واقعه در آن صحیح نمی باشد.

۳- آیت الله نوری همدانی:

حکم شرعی فارکس از نظر آیت الله نوری همدانی اینست که بازار فارکس و معاملات آن صورت شرعی ندارد.

۴- آیت الله سیستانی:

حضرت آیت الله سیستانی اجازه ورود در معاملات بازار فارکس را نمی دهند.

۵- آیت الله العظمی مکارم شیرازی:

با توجّه به اینکه فارکس شرایط شرعیّه معاملات را ندارد جایز نیست.

حکم شرعی بورس چیست؟

بورس را می توانیم یک بازار در نظر بگیریم. همان طور که در بازار، انواع کالا در قبال پول معامله میشوند، در بازار بورس نیز دارایی های مختلفی معامله می شوند. با این تفاوت که می توانیم بورس را یک بازار رسمی و دائمی بنامیم. رسمی، از این جهت که قانونی است و قوانین مخصوص به خودش را دارد و دائمی، از این رو که محدود به زمان خاصی نیست و بطور دائم فعال است. بعلاوه این که با گسترش فناوری ارتباطات و اینترنت، محدودیت خرید و فروش برداشته شده و سرمایه گذاران میتوانند از طریق اینترنت و بدون مراجعه حضوری معامله کنند. حکم شرعی بورس در محضر خیلی از مراجع تقلید ذکر شده است. استفاده از مرجع تقلید در این باره بسیار لازم و ضروری است. ازاین جهت که شما مسلمان هستید و نیاز است که اصل تقلید را انجام دهید. حکم شرعی بورس از منظر مراجع تقلید عبارتست از:

>> آیت الله خامنه ای:

حکم شرعی بورس از نظر آیت الله خامنه ای اینست که بورس یک بازاری است که در آن همه چیز به فروش می رسد. بدین ترتیب ذات بورس بدون اشکال است. البته مهم این است که معاملات در بورس غیرمشروع و خلاف قانون نباشد. اگر تمام این شروط رعایت شده باشد؛ بورس و خرید و فروش در بورس بدون اشکال است.

>> آیت الله سیستانی:

معامله بورس هم مثل هر معامله دیگری خمس دارد. آیت الله سیستانی در مورد حکم شرعی بورس میگوید سرسال بر سودی که کرده اید؛ دادن خمس آن واجب است. طبیعی است که مقدار قرض جزء سود به حساب نمی آید.

>> آیت الله صافی گلپایگانی:

بطور کلی نظر آیت الله صافی گلپایگانی درمورد حکم شرعی بورس این است که اگر معاملات بورسی با اجتماع جمیع شرایط صحت و لزوم باشد فی نفسه مانعی ندارد.

حکم شرعی فارکس بستگی به نوع کاربری آن دارد

>> آیت الله نوری همدانی:

نظر آیت الله نوری همدانی درخصوص حکم شرعی بورس این چنین است که خرید و فروش سهام بلامانع است، مگر آنکه معامله صورتهای دیگری داشته باشد.

>> آیت الله وحید خراسانی:

خرید و فروش سهام شركتهاى سهامى، در صورتى كه در آن شركتها معاملات حرام ـ مثل معاملات ربوى ـ انجام نشود، جایز است و خرید و فروش سهام شركتهایى كه معاملات حرام انجام مى دهند در صورتى كه سود حاصل از حرام، جزء سرمایه شركت باشد، جایز نیست، در غیر اینصورت خرید و فروش خودِ سهام جایز است، ولى باید از درآمدهاى حرامِ آن خودداری شود.

>> آیت الله مکارم شیرازی:

حکم شرعی بورس از منظر آیت الله مکارم شیرازى اینگونه است که درآمد و کسبی که از طریق خرید و فروش اوراق بهادار در بورس بدست می آید، قمار محسوب نمی شود. حتی اگر امکان کم یا زیاد شدن شاخص بورس وجود داشته باشد. او معتقد است که نمی توان حکم شرعی بورس را همانند قمار حرام دانست. به دلیل آن که در قمار خوردن مال به باطل صورت می گیرد؛ یعنی بدون مجوز و عقود شرعی است. در حالیکه در بورس در‌صورتی‌که به عقود شرعی و اسلامی عمل شود، خرید و فروش بی اشکال است.

نمی توان حکم شرعی بورس را همانند قمار حرام دانست

قانون سقف ارزی

بانک مرکزی در یک بخشنامه سقف نگهداری ارز به شکل اسکناس را معادل 10 هزار یورو یا معادل آن به سایر ارزها دانست. همچنین داشتن مبلغ بیشتر از این رقم را تنها با ارائه مستنداتی مجاز دانست. این بخشنامه در 6 بند و در راستای اجرای تکلیف مقرر در بند «الف» ماده (7) قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز و همچنین بند «پ» ماده (5) آیین‌نامه اجرایی مواد (5) و (6) قانون مذکور، «دستورالعمل مربوط به تعیین میزان ارز قابل نگهداری و مبادله در داخل کشور»، ابلاغ شده است.

بانک مرکزی در یک بخشنامه سقف نگهداری ارز به شکل اسکناس را معادل 10 هزار یورو یا معادل آن به سایر ارزها دانست. همچنین داشتن مبلغ بیشتر از این رقم را تنها با ارائه مستنداتی مجاز دانست. این بخشنامه در 6 بند و در راستای اجرای تکلیف مقرر در بند «الف» ماده (7) قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز و همچنین بند «پ» ماده (5) آیین‌نامه اجرایی مواد (5) و (6) قانون مذکور، «دستورالعمل مربوط به تعیین میزان ارز قابل نگهداری و مبادله در داخل کشور»، ابلاغ شده است.

در «ماده 1» این بخشنامه، سقف نگهداری ارز به شکل اسکناس معادل 10 هزار یورو و معادل آن به سایر ارزها اعلام شده است. اما نکته قابل توجه این است که در این بخشنامه دقیقاً مشخص نشده است، که معادل یورو به سایر ارزها را بر اساس کدام نسبت باید تبدیل کرد. زیرا این نسبت‌ها در بازار آزاد و نرخ‌های اعلامی بانک مرکزی متفاوت هستند. اما با توجه به بندهای بعدی می‌توان حدس زد که معیار بانک مرکزی از این ارقام، نسبت‌های جهانی بوده است.

در «ماده 2»، سه مدرک برای نگهداری ارز بیشتر از 10 هزار یورو و معادل آن در نظر گرفته شده است، که داشتن تنها یکی از این مدارک، کافی است. «اعلامیه بانکی یا هر سندی که مبین پرداخت مبلغ مربوطه از سوی بانک باشد»، «فاکتور صرافی‌های مجاز با درج در سامانه سنا» و «رسید چاپی حاوی کد رهگیری که بیانگر اظهار ارز مذکور در هنگام ورود به کشور باشد» سه مدرک مدنظر بانک مرکزی است.

این موضوع نشان می‌دهد که بانک مرکزی سعی دارد تمام خرید و فروش دلارها را با توجه به سند ارائه‌شده از بانک یا صرافی مجاز محدود کند و دیگر خرید و فروشی خارج از این محدوده وجود نخواهد داشت.

در «ماده 3»، در خصوص ارزهایی که قبل از ابلاغ این دستورالعمل از سوی مردم نگهداری می‌شده و اسناد اشاره‌شده در بند قبلی را دارا نیستند، دو روش اعلام شده که باید حداقل به یکی از آنها عمل شود: روش اول، مراجعه به یکی از بانک‌ها و افتتاح حساب ارزی است. روش دوم نیز فروش ارزش ارز مربوطه به یکی از بانک‌ها به نرخ آزاد یا صرافی‌های مجاز با درج در سامانه سناست.

نکته قابل توجه در ماده سوم این است که در این صورت، که بخش قابل توجهی از اسکناس‌های خارجی از دست مردم خارج می‌شود، نحوه دادوستد با اسکناس مانند دلار و یورو چگونه خواهد بود. در «ماده 4»، مدت اعتبار سند /اعلامیه بانکی و فاکتور صرافی مجاز (ثبت‌شده در سامانه سنا) که بیانگر پرداخت از محل حساب ارزی، فروش ارز از طریق بانک یا صرافی مجاز به متقاضی باشد، شش ماه از تاریخ صدور اعلام شده است. همچنین سند /اعلامیه بانکی و فاکتور صرافی مجاز (ثبت‌شده در سامانه سنا) صادره قبلی، از تاریخ ابلاغ این دستورالعمل، دارای اعتبار شش‌ماهه است.

پیرو ماده 4، در ماده بعدی اعلام شده که قبل از انقضای مهلت مقرر، دارندگان سند / اعلامیه بانکی یا فاکتور صرافی مجاز (ثبت‌شده در سامانه سنا) می‌توانند طبق روش‌های اعلام‌شده در ماده 3 اقدام کنند. بانک مرکزی در «ماده 6» نیز هرگونه مبادله /خرید و فروش ارز، خارج از سیستم بانکی یا صرافی مجاز، را ممنوع کرده است.

بخشنامه‌های ارزی در دولت یازدهم

این بخشنامه به نظر می‌رسد که در ادامه بخشنامه‌هایی است که بانک مرکزی دو هدف را در دستور کار قرار داده است. نخست اینکه بانک‌ها را به شکل قانونی وارد خرید و فروش قانونی ارز کند. بخشنامه دوم نیز در خصوص ضوابط ورود و خروج ارز مسافران و رانندگان ابلاغ شده است. در تاریخ 4 دی‌ماه سال 1395 بانک مرکزی با اعلام یک خبر در پایگاه روابط عمومی خود، «دستورالعمل و ضوابط خرید و فروش ارز به نرخ بازار توسط شبکه بانکی» را ابلاغ کرد و از فعالان اقتصادی درخواست کرد که به منظور تامین ارز مورد نیاز خود، به بانک‌های دارای مجوز فعالیت ارزی کنند. این دستورالعمل به منظور انتقال و تمرکز فعالیت‌های تجاری در بانک‌های کشور و نیز استفاده از ابزارهای متداول در تجارت بین‌المللی برای پرداخت و تسویه قراردادهای خارجی صادر شد. در این روند، بانک مرکزی نیز علاوه بر تامین به موقع ارز مبادله‌ای کسری منابع بانک‌ها برای نیازهای وارداتی مشتریان خود را با نرخ بازار تامین می‌کند. بانک مرکزی با این بخشنامه در پی آن است تا انتقال عملیات ارزی اشخاص حقیقی و حقوقی را به کانال بانکی هدایت کند و ریسک عملیاتی فعالان اقتصادی را کاهش دهد. بر اساس این بخشنامه، بانک‌ها می‌توانند درآمدهای ارزی حاصل از صادرات غیرنفتی اشخاص حقیقی و حقوقی و ارز ورودی به کشور را از طریق نمایندگی‌های دیپلماتیک مقیم ایران و سرمایه‌گذاران خارجی و دفاتر نمایندگی بانک‌ها، به نرخ آزاد خریداری کنند. این بخشنامه یکی از مهم‌ترین قدم‌هایی بود که بانک مرکزی به منظور کنترل ارز نقش بانک‌ها را در بازار پررنگ‌تر از گذشته کرد.

مورد دوم که البته در بسیاری از کشورها نیز قانونی مشابه دارد، دستورالعمل اجرایی ضوابط ناظر بر ارز همراه مسافر بود که بر اساس این بخشنامه که در 22 آبان سال گذشته ابلاغ شد، ورودی ارز فیزیکی به صورت اسکناس برای مبالغ بیش از 10 هزار دلار و معادل آن به سایر ارزها مستلزم استعلام از مرکز اطلاعات مالی و مبارزه با پولشویی وزارت امور اقتصادی و دارایی به لحاظ مقررات مبارزه با پولشویی است. بانک مرکزی در این بخشنامه تاکید کرده بود که برای ورود مبالغ بیش از 10 هزار دلار یا معادل آن به سایر ارزها، مسافر باید نسبت به اظهار آن به درگاه گمرک ورودی اقدام و متعاقباً مسافر از طریق گمرک به باجه بانک ملی ایران هدایت شده و ضمن تودیع مبلغ مازاد ارز خود، رسید چاپی مربوطه را که حاوی کد رهگیری است، دریافت می‌کند. همچنین بر اساس این بخشنامه پس از صدور تاییدیه مرکز اطلاعات مالی و مبارزه با پولشویی (FIU)، وجه مازاد مورد بحث بنا به درخواست مسافر عیناً به وی مسترد، حواله یا از وی به نرخ آزاد خریداری می‌شود. بر اساس این بخشنامه، خروج ارز مازاد بر سقف تعیین‌شده فوق با ارائه کد رهگیری مربوطه میسر خواهد بود.

نقد کارشناسان به سقف‌گذاری

اگرچه برخی از کارشناسان معتقدند که سیاست‌های ارزی بانک مرکزی در بخشنامه‌های خود باعث می‌شود که نوسان بازار ارز کاهش می‌یابد، اما سوال مهم این است که حد مداخله بانک مرکزی برای حجم اسکناس‌های خارجی چقدر است؟ در همه کشورها قوانینی برای اظهار در خصوص مقدار پول برای خارج کردن و وارد کردن به یک کشور مشخص شده است و این بخشنامه نیز از سوی بانک مرکزی ابلاغ شده است. این قوانینی است که در راستای پولشویی اتخاذ شده، اما به نظر نمی‌رسد در کشوری در خصوص حجم اسکناس خارجی نیاز به فاکتور صرافی‌ها یا اعلامیه بانکی باشد. سندهایی که تنها شش ماه اعتبار داشته باشند و پس از آن افراد دارای ارز خارجی یا باید ارز خود را به بانک‌ها تحویل دهند یا با نرخ آزاد به صرافی‌های مجاز بفروشند. این موضوعی است که اگرچه بانک مرکزی برای جلوگیری از اخلال ارزی در بازار و عملیات سفته‌بازی انجام داده است، اما به نظر نمی‌رسد اولاً بسیاری از افراد در زمان نوسانات ارز به این بخشنامه پایبند باشند و همچنین در حال حاضر نیز ضرورتی احساس کنند که ارز خود را به صرافی‌ها بفروشند یا نزد بانک‌ها سپرده‌گذاری کنند. بنابراین بخشنامه تنها می‌تواند به عنوان ابزاری استفاده شود که در موارد خاص علیه افرادی استفاده شود. علاوه بر این، باید توجه کرد که حتی خرید و فروش نرخ ارز به عنوان یکی از بازارهای بازدهی برای افراد مطرح می‌شده است و نمی‌توان افراد را از سرمایه‌گذاری در این بازار منع کرد. از نگاه کارشناسان، خریدن ارز با طلا، به عنوان سرمایه‌گذاری ارز در زمان تورمی، تفاوتی ندارد.

یکی از نقدهای دیگری که کارشناسان در خصوص این بخشنامه مطرح می‌کنند، این موضوع است که آیا قدرت نظارتی کنونی بانک مرکزی به قدری هست که بتواند تشخیص دهد، در حال حاضر هر یک از افراد چقدر ارز در اختیار دارند و در صورت مشاهده ارز برای خرید و فروش چه برخوردی با آن خواهد شد؟ همچنین در این بخشنامه، فاکتور صرافی‌ها به عنوان یک مدرک معتبر برای ارزها شناخته می‌شود. بر این اساس صرافی‌ها نیز می‌توانند در زمان‌های نوسان قابل توجه نرخ، خرید و فروش ارز و صدور فاکتور را مشروط به اخذ هزینه اضافی کنند که یک بازار سیاه حاشیه‌ای نیز در این خصوص ایجاد می‌شود. در نتیجه برای حل مشکل، یک مشکل دیگر ایجاد خواهد شد.

به هر حال باید منتظر ماند، و ارزیابی کرد که آیا این بخشنامه می‌تواند اهداف بانک مرکزی را برای بهبود بازار ارز برآورده کند، یا اینکه چالش جدیدی در بازار ارز ایجاد خواهد کرد.

قوانین ارزی مشابه در سایر کشورها

در همه کشورها قوانینی برای جلوگیری از پولشویی وجود دارد که نگهداری پول نقد به خصوص در سفرها را منع می‌کنند. در گذشته بسیاری از کشورها به دلایل اقتصادی و مالیاتی مختلف محدودیت‌هایی را برای خارج کردن پول رایج مملکت‌شان از کشور داشته‌اند. همچنین برای اینکه مانعی در قبال تامین مالی تروریسم قرار گیرد. در گذشته بسیاری از کشورها، محدودیت‌هایی را برای خارج کردن پول خود اعمال می‌کردند، تا از کاهش ارز پول خود جلوگیری کنند. وضع این قوانین باعث دلسردی سازمان بزرگ تجارت جهانی شده بود، زیرا این محدودیت‌ها مانعی برای تجارت کشورها محسوب می‌شده است. البته در حال حاضر نیز بسیاری از کشورها محدودیت‌هایی را برای جابه‌جایی پول رایج کشور ایجاد می‌کنند. ولی قوانینی که برای پایان دادن به پولشویی بین‌المللی و کمک به تروریسم وضع شده‌اند نسبتاً جدید هستند به دلیل اینکه این شیوه‌های خلافکاری نیز خیلی قدیمی نیستند. تنها حدود پنج قرن است که مردم می‌توانند به راحتی به کشورهای دیگر سفر کنند و پولشویی از طریق ارزهای بدون استفاده‌ای که قابل مبادله شدن نیستند معنا ندارد. پولشویی جهانی تنها زمانی در یک اقتصاد جهانی معنا دارد که از طریق سفر با هواپیما و روش‌های آسان الکترونیکی انتقال پول انجام شود یا به ‌وسیله هواپیما و کشتی پول‌ها جابه‌جا شوند. تروریسم جهانی یک واقعه تاریخی جدید است و منابع مالی جهانی تروریسم بیش از صد سال قدمت ندارد. دیرزمانی نیست که کشورها تدابیری را برای شناسایی پول نقد و ادوات پولی اندیشیده‌اند. به عنوان مثال در کانادا؛ اگر فردی بخواهد کشور کانادا را با بیش از ۱۰ هزار دلار ترک کند یا با همین مبلغ وارد خاک این کشور شود باید حتماً میزان پول خود را اعلام یا به اصطلاح declare کند. در واقع باید مقامات مسوول گمرک از میزان پول همراه، منبع و علت حمل مبالغ بالا باخبر باشند. این موضوع هرگونه پول نقد یا اسناد پولی (اوراق بهادار) را در بر می‌گیرد، اسناد پولی شامل سکه‌ها، پول رایج (یا ارز)، چک‌های مسافرتی، اوراق بی‌نام قابل معامله (سفته، برات غیرارزی، پول کاغذی یک کشور که از طریق بانک مرکزی به عنوان پول قانونی منتشر می‌شود) و حواله‌های بانکی شامل این موارد می‌شود، حتی در جابه‌جا کردن الکترونیکی پول هم اگر میزان مبلغی که مورد انتقال قرار می‌گیرد بیشتر از ۱۰ هزار دلار باشد به منظور جلوگیری از پولشویی و کمک مالی به تروریسم، از سوی موسسه مالی هر فرد به دولت کانادا گزارش خواهد شد. آمریکا نیز قانونی مشابه کانادا دارد بدین صورت که اگر فردی وجه نقد یا هرگونه اسناد پولی را که بیشتر از ۱۰هزار دلار آمریکا ارزش دارد بخواهد از آمریکا خارج یا به آن وارد کند باید اعلام (declare) کند. در انگلستان باید در زمان ورود به انگلستان چه انفرادی و چه خانوادگی اگر مبلغی بالاتر از ۱۰ هزار یورو دارید اعلام (declare) کنید و نمی‌توان از دیگر اعضای خانواده برای بالا بردن این مبلغ استفاده کرد، این قانون برای یک نفر یا یک خانواده است.

کشورهای اروپایی، مانند فرانسه نیز قانونی مشابه دارد و محدودیت حمل پول آن نیز به اندازه انگلستان ۱۰ هزار یورو است. با این تفاوت که در فرانسه این محدودیت برای هر بزرگسال است به این معنا که اگر دو نفر بزرگسال به این کشور سفر می‌کنند، می‌توانند ۲۰ هزار یورو بدون اعلام (declare) کردن به همراه داشته باشند.