درک اختیار معامله

دکتر احمد یزدان پناه
اقتصاددان و استاد دانشگاه

۳ عنصر حیاتی معاملات اختیار معامله(۲)

این تاریخ انقضا است که یک قرارداد اختیار معامله را بصورت یک دارایی که در طول زمان ارزش خود را از دست می­ دهد تبدیل کرده است؛ بنابراین به شرط ثابت ماندن سایر شرایط و عوامل، هر چه یک قرارداد اختیار معامله زمان بیشتری به تاریخ انقضای خود داشته باشد، بیشتر می ­ارزد.

به گزارش «پایگاه خبری بورس کالای ایران»، در یادداشت قبل به سه عنصر از ۶ عنصر اصلی اثر گذار بر چگونگی کارکرد قراردادهای اختیار معامله اشاره شد. در این یادداشت سعی می ­شود بدون ورود به مباحث فنی به سه عنصر باقیمانده به طور مختصر پرداخته شود. برای یک معامله موفق بر روی اختیار معامله ­ها باید علاوه بر تشخیص سمت و سوی بازار به دو عنصر مهم قیمت توافقی یا اعمال و تاریخ انقضای آن قراردادها توجه کافی شود.

قیمت توافقی یا اعمال

ویژگی این عنصر از عناصر قرارداد اختیار معامله آن است که ما علاقه مندیم که قیمت دارایی پایه یا مورد نظر قرارداد مثل ذرت، نفت، طلا و . و یا یک قرارداد آتی؛ به سمت آن حرکت کند. یادتان هست در مورد یک قرارداد اختیار خرید ( Call Option ) با یک قیمت توافقی که بیشتر از یک قیمت جاری دارایی پایه باشد می­گویند آن اختیار معامله در شرایط Out- Of- The- Money است. درست بدین دلیل که یک اختیار معامله وقتی در چنین حالتی است بدان معنی نیست شما از آن قرارداد سود نمی ­برید، بلکه این به معنی آن است که قرارداد اختیار معامله مذکور هنوز به قیمت توافقی یا قیمت اعمال آن نرسیده است. اگر یادتان باشد در مثال ما در مورد اختیار معامله طلا، قیمت توافقی یا اعما ل۱۵۰۰ دلار در هر اونس بود و با آن اختیار معامله را وقتی قیمت طلا ۱۴۰۰ دلار در هر اونس بود خریدیم، بنابراین در آن زمان قرارداد مزبور در حالت Out- Of- The- Money قرار داشت.

دکتر احمد یزدان پناه
اقتصاددان و استاد دانشگاه

فرض کنید آتی طلا برای دسامبر ترقی نماید و قبل از تاریخ انقضای قرارداد شما به ۱۵۵۰ دلار برای هر اونس برسد. شما حالا صاحب و مالک یک قرارداد اختیار معامله­ ای هستید که در حالت In- The- Money قرار گرفته است؛ زیرا قیمت دارایی پایه آن از قیمت توافقی آن بالا زده است. در زیان قراردادهای اختیار خرید این بدان معنی است که قیمت آن کالا بیشتر از قیمت توافقی یا اعمال شده است و در مورد اختیار فروش ­ها ( Put Options ) حالت In- The- Money بمعنی انست که قیمت آن آتی کمتر از قیمت توافقی یا اعمال آن اختیار معامله است. وقتی شما اقدام به معاملات قراردادهای اختیار معامله در بورس­ های کالا می­ نمایید، نوعاً باید اختیار معامله ­ای که خریداری ­کنید که در ابتدا در حالت Out-Of- The- Money است، با این امید که روزی روزگاری قبل از پایان عمر آن قرارداد یا تاریخ انقضای قیمت آن از قیمت توافقی بیشتر شده و بصورت یک قرارداد اختیار معامله سودمند که در حالت In- The- Money است در می ­اید. فراموش نکنید که شما مجبور نیستید صبر کنید که یک اختیار معامله در In- The- Money قرار گیرد تا آن را بفروشید یا از معامله آن سود ببرید. اگر بازار چنین به نظر برسد که دیگر نوسانات آن بر وفق مراد شما نیست قیمت ها و به قیمت توافقی شما نرسیده است؛ شما هنوز می­ توانید آنرا با قیمت بازار بفروشید. نزدیکی و مجاورت قیمت توافقی یا اعمال با قیمت دارایی پایه رابطه بسیار مهمی است و بیشترین تأثیر را بر روی قیمت قرارداد اختیار معامله مزبور دارد. برای مثال، اگر در بازار آتی طلا قیمت آن ۱۴۰۰ دلار باشد یک اختیار خرید به قیمت ۱۴۵۰ دلار گران تر از یک قرارداد اختیار خرید ۱۵۰۰ دلاری است. زیرا احتمال اینکه آن طلا به ۱۴۵۰ دلار در مقایسه با ۱۵۰۰ دلار برسد، بیشتر است. هم چنین بخاطر بسپارید که از آنجا که قرارداد اختیار خرید ۱۴۰۰ دلاری هزینه بیشتری دارد و لذا اگر شما دچار اشتباه شوید، از قرار داد ۱۴۰۰ دلاری زیان بیشتری را متحمل می­شوید، زیرا آن قرارداد قیمت ( Premium ) یا هزینه تمام شده بالاتری دارد. بنابراین در انتخاب قیمت ­های توافقی یا اعمال، خیر در آن است " حد وسط " را رعایت کنید، قرارداد اختیار معامله­ ای را نخرید که آن دو خیلی دور از هم باشند چرا که بازار هرگز نمی تواندآنها را بهم رساند و یا اگر برسند شما سود خوبی نمی­ برید. روی دیگر سکه آن است که شما نمی­ خواهید که قرارداد اختیار معامله­ ای که قیمت توافقی آن بسیار نزدیک هستند خریداری کنید؛ زیرا هزینه آن بالاست و لذا اگر اشتباه کنید خود را در معرض ریسک زیان بیشتری قرار داده­اید.

تاریخ انقضا ( Expiration Date )

این تاریخی است که در آن معامله بر روی قرارداد اختیار معامله مورد نظر متوقف می­شود و موجودیت و حیات آن پایان می­پذیرد، لذا شما باید آنرا قبل از آن تاریخ بفروشید و یا اعمال ( Exercise ) نمایید. دوباره یادآوری کنیم که شما می­توانید قرارداد اختیار معامله خود را هر زمان قبل از این تاریخ (وقتی بازار باز است)بفروشید و مجبور نیستید تا تاریخ انقضای آن قرارداد برای فروش قرارداد خود صبر کنید. هم چنین وقتی شما با یک معامله سودده مواجه هستید. نوعاً شما به جای اعمال یک قرارداد آتی برای کسب سود، به فروش آن اقدام می­ کنید. این تاریخ انقضا است که یک قرارداد اختیار معامله را بصورت یک دارایی که در طول زمان ارزش خود را از دست می­ دهد تبدیل کرده است ( Time Decay ) بدین معنی است که با نزدیک شدن به تاریخ انقضا، قرارداد «ارزش زمانی» خود را به تدریج از دست می­دهد. بنابراین ، به شرط ثابت ماندن سایر شرایط و عوامل, هر چه یک قرارداد اختیار معامله زمان بیشتری به تاریخ انقضای خود داشته باشد بیشتر می ­ارزد. اگر شما یک قرارداد اختیار خرید برای طلا وقتی قیمت آن در بازار ۱۴۰۰ دلار بوده خریده بودید و یکماه بعد باز قیمت آن در همان سطح ۱۴۰۰ باقی مانده باشد قرارداد شما قسمتی از ارزش زمانی خود را از دست داده است. بنابراین اگر شما آنرا به ۱۰ دلار خریده بودید و در عرض یکماه نوسانات بازار بر وفق مراد شما حرکت نکرده باشد؛ قرارداد اختیار معامله شما حالا ارزش کمتری پیدا کرده است، بفرض ارزش آن به ۷ دلار رسیده است. این بدان دلیل است که مردم حالا برای یک قرارداد اختیار معامله­ ای که یکماه یا کمتر عمر دارد حاضر به پرداخت کمتری برای آن هستند. اگر قرارداد اختیار معامله خود را نفروشید و یا بگذارید تا منقضی شود در حالی که قرارداد مزبور در شرایط In- The- Money ( ITM ) است؛ آنگاه آن بطور خودکار به یک وضعیت آتی از قیمت توافقی مزبور بدل می شود. بنابراین؛ اگر نمی­خواهید این اتفاق رخ دهد باید مطمئن شوید که اختیار معامله­ ها را در حالت In- The- Money را قبل تاریخ انقضای آنها بفروشید.

قیمت قرارداد خرید اختیار معامله ( Premium )

قیمت قرارداد اختیار معامله مبلغی است که شما برای تصاحب قرارداد اختیار معامله می­پردازید و این مبین ریسک شما در خرید آن قرارداد است؛ چرا که شما بیشتر از آنچه برای یک اختیار خرید یا فروش پرداخته اید، زیان نخواهید کرد. اگر شما در معامله ­ای سود یا زیان کنید این همان رقمی است که بطور مستقیم می توانید تبیین کنید. اگر شما یک قرارداد اختیار معامله برای طلا به قیمتی معادل ۱۰ دلار خریداری کنید؛ بیشترین مقداری که شما از معامله آن قرارداد زیان می­بینید ۱۰۰۰ دلار است. هدف شما باید آن باشد این قرارداد را قبل از تاریخ انقضای آن به مبلغ بیشتر از آنچه برای آن پرداخته‌اید بفروشید. فروش آن قرارداد اختیار معامله به هر مبلغی بالاتر از ۱۰ دلار برای شما سودی در بر دارد (در اینجا از هزینه های کارمزد کارگزاران بورس کالا صرف نظر شده است) یکی از باورهای غلط درک اختیار معامله مردم درباره معاملات اختیار معامله آن است که آنها می­پندارند که قیمت دارایی پایه یا مورد نظر قرارداد، برای کسب سود، باید به قیمت توافقی یا قیمت اعمال آن قرارداد برسد در صورتی که چنین چیزی لزوماً حقیقت ندارد. به زبان ساده برای کسب سود در قراردادهای اختیار معامله ( Option ) آنچه شما نیاز دارید آن است که آن قرارداد را به قیمت بیشتر از انچه خریده ­اید بفروشید!

بنابراین اجازه دهید به مثال خود باز گردیم فرض کنید شما اختیار خرید دسامبر طلا را به قیمت ۱۵۰۰ دلار در سپتامبر یعنی وقتی که قرارداد آتی طلا برای دسامبر به ۱۴۰۰ دلار معامله می­ شود، به قیمت ۱۰ دلار برای هر قرارداد خریداری کرده­ اید. روز بعد قیمت طلا ۲۰ دلار رشد می­ کند و به ۱۴۲۰ دلار در هر اونس می ­رسد. فکر می­کنید برای قیمت قرارداد اختیار خرید ( Call Option ) شما چه اتفاقی بیفتد؟ البته که بالا می ­رود. حالا طلا به اندازه ۲۰ دلار به قیمت توافقی یا قیمت اعمال قرارداد آن نزدیک­تر شده است .گرچه یک روز به تاریخ انقضا قرارداد، نزدیک شدن از «ارزش زمانی» آن قرارداد مقدار بسیار کمی می­ کاهد، ولی قرارداد مزبور حالا ارزش بیشتری پیدا کرده است. زیرا در حال حاضر دارایی پایه آتی طلا به ۱۵۰۰ دلار نزدیک تر شده است. ارزش تقریبی جدید آن قرارداد اختیار معامله حدود ۱۱ دلار شده یعنی تا آن زمان ۱۰۰ دلار سود نصیب شما کرده است (۱۰۰$= ۱۰۰۰$- ۱۱۰۰$). چرا چنین شد؟ زیرا مردم حالا حاضرند مبلغ بیشتری برای یک قرارداد اختیار خرید که به قیمت آتی طلای پایه یعنی ۱۴۲۰ دلار نزدیک تر شده بپردازند در مقابل مقایسه با ۱۴۰۰ دلار روز قبل، اگر شما نظرتان عوض شد و فکر کردید ۱۴۲۰ دلار رقمی است که طلا تا آن سطح بالا می رود و شما قرارداد اختیاری خرید خود را به ۱۱۰۰ دلار فروختید ۱۰۰ دلار سود خواهید برد (بدون در نظر گرفتن هزینه های کارمزد کارگران بورس کالا) حتی اگر آتی طلا به ۱۵۰۰ نرسد.

منظور من از این دو یادداشت و اشاره به ۶ عنصر مهم در چگونگی کارکرد اختیار معامله­ ها آن بود که نشان دهم فهم و درک درستی از قطعات پازل قرارداداهای اختیار معامله قبل از اقدام به معامله این قراردادها چقدر اهمیت دارد و در نتیجه آموزش علمی و عملی معامله گران بالقوه توسط بورس کالا چقدر کارساز است.

منظور از قراردادهای اختیار معامله چیست؟

معمولا برداشت ما از بازار بورس جایی است که عده‌ای خریدار و فروشنده در آن به خرید و فروش سهام شرکت‌ها و اوراق بهادار مختلف مشغول هستند اما این تنها بخشی از اتفاقی است که در بورس می‌افتد و در بورس کالا و اوراق بهادار کشور بازارهای مختلفی وجود دارند و معاملات گوناگونی در این بازارها انجام می‌شود. امروز قرار است به سراغ یکی از این ابزارهای معاملاتی یعنی قراردادهای اختیار معامله برویم و شما را با مفهوم این نوع از قراردادها و چگونگی کارکرد آن‌ها بیشتر آشنا کنیم. با ما همراه شوید.

قرارداد اختیار معامله چیست؟

قراردادهای اختیار معامله و قرارداهای آتی از مهم‌ترین ابزارهای مشتقه در بازار بورس کالا و اوراق بهادار کشور به شمار می‌روند و به دلیل این که مفهوم جدیدی در بازار بورس ایران هستند، بسیاری از سهامداران آشنایی زیادی با این قراردادها ندارند.

در یک معامله ساده شما معمولا برای دریافت یک کالا یا خدمات مبلغی را پرداخت و کالا یا خدمت مورد نیاز خود را هم دریافت می‌کنید اما در قراردادهایی مانند قرارداد اختیار معامله به خریدار حق خرید یا فروش کالای مورد معامله در تاریخی معین با قیمتی مشخص و از پیش تعیین شده داده می‌شود.

چگونگی کارکرد قرارداهای اختیار معامله

برای این که با کارکرد قرادادهای اختیار معامله بیشتر آشنا شوید، کار را با یک مثال آغاز می‌کنیم. فرض کنید در فرودین ماه 1400 که قیمت هر سکه 8 میلیون تومان است شما اختیار خرید این کالا را با همین قیمت در تاریخ اسفند 1400 از یک فروشنده خریداری و مبلغ 200 هزار تومان را هم به عنوان قیمت اختیار معامله مشخص می‌کنید. حال شما این اختیار را دارید که کالای مورد نظر را در سررسید مشخص شده با همان قیمت 8 میلیون تومان از فروشنده‌ای که با او قرارداد اختیار معامله بسته‌اید، خریداری کنید.

در این شرایط اگر قیمت کالای مورد نظر افزایش پیدا کند مثلا در همین مثال قیمت سکه به 10 میلیون تومان برسد، شما سود کرده‌اید. نکته جالب در اینجا این است که شما اختیار معامله را خریداری کرده‌اید و اجباری برای انجام معامله مورد نظر ندارید.

یعنی اگر قیمت کالایی که خریداری کرده‌اید کاهش پیدا کرده باشد مثلا در همین مثال به 7 میلیون تومان رسیده باشد، می‌توانید از اختیار خود استفاده نکنید. در این صورت تنها به اندازه همان مبلغی که به عنوان قیمت قرارداد اختیار معامله باید پرداخت کنید، یعنی 200 هزار تومان دچار ضرر می‌شوید.

شما می‌توانید قراداد اختیار معامله را برای فروش یک کالا هم اعمال کنید. به این معنا که شما به عنوان خریدار قرارداد اختیار معامله، حق فروش یک دارایی را با قیمت مشخص در زمان تعیین شده خریداری می‌کند.

برای نمونه در همان مثال قبلی خریدار قرارداد، حق فروش سکه با همان قیمت 8 میلیون تومان را برای اسفند 1400 با همان قیمت اختیار معامله 200 هزار تومان از یک فروشنده خریداری می‌کند. در این حالت او می‌تواند در زمان سررسید کالای مورد نظر را با قیمت تعیین شده به فروشنده قرارداد بفروشد.

حال در نظر بگیرید که در اسفندماه قیمت سکه به 7 میلیون تومان رسیده باشد، در این شرایط خریدار قرارداد اختیار معامله سود می‌کند اما در صورتی هم که قیمت سکه به 10 میلیون تومان رسیده باشد وی می‌تواند از اختیار خود برای فروش کالای مورد نظر استفاده نکند.

همانگونه که احتمالا از این مثال متوجه شده باشید قراردادهای اختیار معامله یا آپشن‌ها به دو دسته قرادادهای اختیار خرید و اختیار فروش تقسیم می‌شوند.

اختیار خرید (Call Option)

در قراردادهای اختیار خرید حق خرید یک دارایی از پیش به خریدار قرارداد اختیار معامله داده می‌شود. کسانی به سراغ قرادادهای اختیار خرید می‌روند که منتظر افزایش قیمت دارایی هستند و می‌خواهند از این طریق با این نوع از قراردادهای به سود برسند. آن‌ها قرارداد را با قیمت روز یک کالا خریداری می‌کنند تا در آینده با افزایش قیمت‌ها به سود مورد نظرشان دست پیدا کنند.

اختیار فروش (Put Option)

قراردادهای اختیار فروش برعکس اختیار خرید هستند و در این قراردادها حق فروش یک دارایی با قیمت تعیین شده از قبل به معامله کننده داده می‌شود. در این حالت درست برعکس قراردادهای اختیار خرید صاحب قرارداد امیدوار به کاهش قیمت‌ها است و با پیش‌بینی که از کم شدن قیمت یک دارایی دارد، دست به انعقاد قراردادهای اختیار فروش می‌زند.

بعضی نکات مهم در قراردادهای اختیار معامله

• برای آغاز فعالیت در بازار مشتقه علاقه‌مندان به حضور در معاملات این بازار باید از کارگزاری‌هایی که مجوز معاملاتی برای قرادادهای بازار مشتقه را دارند کد معاملاتی دریافت کنند.
• زمان تسویه قراداد اختیار معامله، تاریخ سررسید مشخص شده در همان قرارداد است که در پایان روز معاملاتی این تسویه انجام می‌شود. کارمزد معامله نیز در همان روز به حساب سازمان بورس، کارگزار مربوطه و .. واریز می‌شود.
• قرادادهای اختیار معامله به دو سبک اروپایی و آمریکایی قابل اجرا هستند. در سبک اروپایی خریدار معامله تنها در زمان سررسید مشخص شده در قرارداد می‌تواند از حق خرید و فروش خود استفاده کند، اما در سبک آمریکایی خریدار در طول زمانی که مشخص شده است می‌تواند معامله را اجرایی و از حق خود برای خرید یا فروش یک کالا استفاده کند.
• معامله در بازار مشتقه بورس کالا روی یک دارایی پایه مانند سکه یا زعفران صورت می‌گیرد.
• در حال حاضر تنها در مورد بعضی کالاها و تعداد کمی از سهم‌ها قرارداد اختیار معامله اعمال می‌شود.
• همان گونه که گفتیم یکی از نکات مهم در عبارت قرارداد اختیار معامله، کلمه اختیار است. به این معنی که اختیار خرید و فروش دارایی موردنظر به معامله کننده داده می‌شود و اجباری برای خرید و فروش کالای مشخص شده در قرارداد وجود ندارد اما در مورد فروشنده اختیار معامله چنین امکانی وجود ندارد و فروشنده قرارداد از قدرت اختیار برای انجام معاملات برخوردار نیست و باید تابع تصمیم خریدار باشد.
• برای تضمین پایبندی به قراردادهای اختیار معامله با توجه به این که پول یا کالایی بین طرفین تا زمان تاریخ مشخص شده در قرارداد رد و بدل نمی‌شود، هر دو طرف معامله ودیعه‌ای را به اتاق پایاپای بورس تحویل می‌دهند.
• قرارداد اختیار معامله در بازار بورس ایران مفهوم نسبتا جدیدی محسوب می‌شود و برای اولین بار بورس اختیار معامله در سال 1973 در شیکاگو شروع به کار کرد که اکثر اوقات هم رتبه اول را از نظر حجم و تعداد معاملات انجام شده در این حوزه دارد.
• نوسان‌گیرها علاقه بسیاری به بازار آتی کالا دارند و سعی می‌کنند از نوسان قیمت‌ها و پیش‌بینی آینده بازار برای رسیدن به سود در بازار مورد نظر استفاده کنند.

مزایای قراردادهای اختیار معامله

احتمالا این سوال برای‌تان پیش آمده باشد که قراردادهای اختیار معامله چه مزیت‌هایی برای خریدار یا فروشنده این نوع از قراردادها دارد. در زیر به برخی از این مزایا اشاره می‌کنیم که به درک بهتر قرادادهای اختیار معامله هم کمک بیشتری می‌کنند.

• کم شدن ریسک معاملات و کاهش نوسان بالای قیمت‌ها در آینده
• کسب سود از قرارداهای اختیار معامله و حتی درآمدزایی از معامله مجدد این قرارداد به این معنا که شما می‌توانید حق خرید یا فروش خود را بفروشید و از این طریق نیز کسب سود کنید.
• نیار به نقدینگی کمتر
• کاهش ریسک انجام معاملات

تفاوت قرادادهای اختیار معامله با قرادادهای آتی

همانگونه که اشاره کردیم قرارداد اختیار معامله اختیاری قانونی است که مطابق آن به خریدار حق خرید یا فروش کالای مورد معامله در تاریخی معین با قیمتی مشخص و از پیش تعیین شده داده می‌شود، اما در قراردادهای آتی یک خریدار متعهد می‌شود یک کالای مشخص شده را در تاریخ مشخص با قیمت معین از فروشنده کالا خریداری کند.

به زبان ساده‌تر می‌توان گفت که در قرارداد اختیار معامله خریدار، اختیار یک معامله را خریداری می‌کند اما در قراردادهای آتی خریدار و فروشنده برای مبادله یک کالا متعهد می‌شوند.

سخن آخر

قراردادهای اختیار معامله از جمله مهم‌ترین ابزار مشتقه در بازار بورس کالا و اوراق بهادار کشور به شمار می‌روند و طیف جدیدی از معاملات در بازار بورس این روزهای کشور را شامل می‌شوند. در این نوع از قراردادها، به خریدار حق خرید یا فروش کالای مورد معامله در تاریخی معین با قیمتی مشخص و از پیش تعیین شده داده می‌شود.

قراردادهای اختیار معامله به دو دسته قراردادهای اختیار خرید و قراردادهای اختیار فروش تقسیم می‌شوند که در مورد اول حق خرید یک دارایی و در مورد دوم حق فروش یک دارایی با قیمت تعیین شده از قبل به معامله کننده داده می‌شود. نکته مهم در خصوص قراردادهای اختیار معامله، کلمه اختیار است. به این معنی که اختیار و نه اجبار برای خرید و فروش دارایی موردنظر به خریدار قرارداد داده می‌شود.

در پایان هم باید اشاره کنیم که ما سعی کردیم به زبان ساده شما را درک اختیار معامله با بازار آتی کالا و قراردادهای اختیار معامله آشنا کنیم اما این بازار هم مانند دیگر بازارهای مالی پیچیدگی‌های خاص خود را دارد و حضور در آن به این سادگی‌ها هم نیست. علاقه‌مندان به ورود و سرمایه گذاری در این حوزه، باید توانایی خوبی در پیش بینی آینده بازار و تحلیل دقیق و درست اتفاقات بازار سرمایه داشته باشند تا بتوانند به سودی که مد نظرشان است، دست پیدا کنند.

اختیار معامله

این ابزارها به‌منظور کاهش یا انتقال ریسک ایجاد شده‌اند. یکی از این ابزارها اختیار معامله یا معاملات آپشن است که بیشتر در بورس کالا مورداستفاده قرار می‌گیرد.

در این مقاله قصد داریم به تعریف قرارداد اختیار معامله، سازوکارهای آن و نقشی که در کاهش ریسک دارد بپردازیم.

اختیار معامله چیست؟

اختیار معامله به ابزارهای مالی گفته می‌شود که بر اساس ارزش اوراق بهادار اساسی مانند سهام مشتقه هستند.

اختیار معامله مشتقات مالی هستند که به خریداران حق استفاده، اما نه تعهدی را برای خرید یا فروش دارایی اساسی با قیمت و تاریخ توافق شده می‌دهند.

قرارداد اختیارات به خریدار امکان خرید یا فروش دارایی (بسته به نوع قرارداد) را ارائه می‌دهد.

در معاملات آپشن این امکان به دارنده داده می‌شود که دارایی را در یک بازه زمانی مشخص با قیمت مشخص شده خریداری کند یا دارایی را در یک بازه زمانی مشخص با قیمت مشخص شده بفروشد.

هر قرارداد اختیار تاریخ انقضا مشخصی دارد که دارنده می‌تواند از فرصت خود استفاده کند.

اختیار معامله معمولاً از طریق کارگزاران آنلاین خریداری و فروخته می‌شوند.

بر اساس این قرارداد، طرفین معامله با یکدیگر توافق می‌کنند که معامله را در تاریخ سررسید آینده انجام دهند.

به هنگام عقد قرارداد خریدار معامله اختیار معامله با پرداخت مبلغ مشخص، حق خرید یا فروش را طبق زمان مشخص شده در قرارداد کسب می‌کند.

در طرف مقابل، فروشنده قرارداد اختیار معامله نیز آمادگی خود برای فروش را طبق مفاد قرارداد اعلام می‌دارد.

در قراردادهای آتی، برخلاف قراردادهای اختیاری خریدار ملزم به ایفای تعهد است و بدون توجه به وضعیت بازار، در تاریخ مشخص شده ملزم به ایفای تعهد است (حتی اگر متضرر شود).

در قرارداد اختیار معامله بدون هیچ‌گونه اجبار و تعهدی می‌توانید تصمیم به معامله بگیرید یا به عبارتی به اختیار خود عمل کنید.

در قرارداد اختیار معامله به خریدار این امکان داده می‌شود که پس از بررسی بازار و تمام جوانب معامله ایفای نقش کنند. در صورت متضرر شدن، می‌تواند به تعهد خود عمل نکند

چنین می‌توان نتیجه گرفت که در بین ابزارهای مالی، اختیار معامله نسبت به سایر ابزارها از امکانات بیشتری برخوردار است به همین خاطر قیمت آن نیز نسبت به مابقی ابزارها بیشتر است.

خود قرارداد اختیار معامله به‌تنهایی ارزشی ندارد بلکه ارزشش را از دارایی دیگر مانند ارز، سهام، اوراق قرضه و یا کالا می‌گیرد، به همین خاطر یک ابزار مشتقه نامیده می‌شود.

بااین‌حال، عوامل زیادی نیز وجود دارند که بر سودآوری قرارداد اختیار تأثیر می‌گذارند.

برخی از این عوامل شامل قیمت یا حق بیمه اختیار سهام، مدت‌زمان باقی‌مانده تا انقضا قرارداد و ارزش اوراق بهادار سهام یا ارزش سهام است.

معامله گران باید از این متغیرها آگاهی داشته باشند تا بتوانند در مورد زمان معامله آگاهانه تصمیم بگیرند

نحوه خرید و فروش اختیار معامله

قیمت‌گذاری اختیار معامله

یکی از محرک‌های قرارداد اختیار معامله، ارزش ذاتی است. ارزش ذاتی این است که چه مقدار از حق بیمه از اختلاف قیمت بین قیمت سهام فعلی و قیمت اعمال تشکیل شده است

قیمت اختیار که به‌عنوان حق بیمه شناخته می‌شوند، از مجموع ارزش ذاتی و زمانی آن تشکیل شده است.

ارزش ذاتی تفاوت قیمت بین قیمت سهام فعلی و قیمت اعمال است.

زمانی ارزش زیاد است که تا زمان انقضا فرصت بیشتری باقی‌مانده باشد زیرا احتمال سودآوری سرمایه‌گذاران قرارداد بیشترمی باشد.

قرارداد اختیار معامله بر روی حجم مشخصی از دارایی پایه انجام می‌شود.

برای به‌دست‌آوردن حق اختیار، خریدار باید مبلغی تحت عنوان صرف به فروشنده بپردازد.

اختیار معامله بین دو طرف معامله (خریدار و فروشنده) انجام می‌شود و در این قرارداد مواردی چون؛ دارایی مورد معامله، قیمت توافقی، تاریخ سررسید باید ذکر شود.

انواع اختیار معامله از لحاظ حق اختیار

دو نوع قرارداد اختیار معامله وجود دارد:

اختیار خرید (Call Option)

زمانی که فردی سهام‌دار تعداد مشخصی از سهام است اما باتوجه‌به تحلیل‌های خود حدس می‌زند که ارزش سهمش در آینده افت پیدا خواهد کرد، می‌تواند با بررسی سهام خود حق اختیار منتشر نماید.

در این زمان، فرد دیگری که بررسی کرده است و فکر می‌کند ارزش سهم در آینده افزایش پیدا خواهد کرد اما در حال حاضر برای خرید آن پول ندارد، می‌تواند در قالب اختیار معامله، اختیار خرید سهم را در ازای پرداخت مبلغی مشخص از دارنده سهم خریداری کند.

در زمان سررسید مشخص شده اگر قیمت سهم مطابق با پیش‌بینی‌های خریدار، پیش رفته باشد می‌تواند تعهد خرید خود را ایفا نموده و از اختیار خود استفاده کنند، درغیر این صورت، اگر قیمت اختیار بالاتر از قیمت در بازار آزاد باشد، اجباری بر ایفای تعهد نخواهد بود.

بنابراین قرارداد اختیار معامله تنها ریسک معامله شما را کمتر می‌کند.

اختیار فروش (Put Option)

اختیار فروش، اختیار اما نه تعهد، فروش مقدار مشخصی از اوراق بهادار با قیمت از پیش تعیین شده در یک بازه زمانی مشخص است. به این قیمت از پیش تعیین شده که خریدار اختیار خرید می‌تواند در آن سهم بفروشد، قیمت اعمال گفته می‌شود.

با کاهش قیمت سهام پایه، اختیار خرید ارزش بیشتری پیدا می‌کند. برعکس، یک اختیار خرید با افزایش قیمت سهام پایه ارزش خود را از دست می‌دهد.

اختیار فروش معمولاً باهدف مصون‌سازی از اقدام نزولی قیمت استفاده می‌شود.

این استراتژی به‌عنوان نوعی بیمه سرمایه‌گذاری و برای اطمینان از جلوگیری از ضرر و زیان دارایی از یک مقدار مشخص (یعنی قیمت اعمال شده در اختیار) استفاده می‌شود.

با نزدیک شدن به زمان انقضا، چون زمان کمتری برای تحقق سود حاصل از معامله وجود دارد، ارزش حق کاهش خواهد یافت.

در استفاده از اختیارها هیچ اجباری وجود ندارد. سرمایه‌گذاران این اختیار را دارند که بورس سهام را با قیمت بالاتر فعلی بازار بفروشند، نه اینکه لزوماً به قیمت اعمال شده در قرارداد اختیار مجبور به فروش باشند.

فاکتورهای مختلفی وجود دارد که باید در هنگام فروش اختیارهای خرید به‌خاطر بسپارید. درک اهمیت ارزش و سودآوری قرارداد اختیار در هنگام معامله از اهم موارد است، زیرا در غیر این صورت خطر سقوط سهام از حد سودآوری را وجود دارد.

نحوه خرید و فروش اختیار معامله

برای انجام معامله اختیار همانند سایر معاملات، داشتن کد معاملاتی لازم است.

در بورس تهران ۱۰ شرکت مجاز به معامله اختیار معاملات هستند. در ایران عمده معاملات به‌صورت اختیار خرید انجام می‌شود و به دلیل شرایط بازار، موقعیت اختیار فروش برای سرمایه‌گذاران جذاب نیست.

معاملات اختیار به‌صورت غیرخودکار و از طریق کارگزاری انجام می‌شوند؛ بنابراین برای انجام معاملات اختیار، باید درخواستتان را به کارگزاری اعلام نمایید و از طریق کارگزاری برای اتاق پایاپای ارسال می‌شود.

اتاق پایاپای باتوجه‌به اعلام سایر مشتریان، نوع تسویه را تعیین کرده و به اطلاع مشتریان می‌رساند. تسویه در معاملات اختیار به سه طریق انجام می‌شود:

نکته مهم کارمزد در قرارداد اختیار معامله این است که در جهت کمک به توسعه بازار در سه ماه نخست قرارداد اختیار معاملات، کارمزد همه ارکان معامله به‌غیراز کارگزار، صفر است.

تخصیص در قراردادهای اختیار معامله

دارندگان موقعیت بازخرید بر اساس اعلام نوع تسویه خود به هنگام تخصیص به‌صورت زیر مرتب و اولویت بندی می‌شوند:

مثال نحوه خرید و فروش اختیار معامله:

برای درک بهتر مفهوم اختیار خریدوفروش به مثال ذکر شده دقت نمایید:

فرض کنید سهمی را بررسی کرده‌اید و به این نتیجه رسیده‌اید که در چند ماه آتی قیمت سهم به بیش از درک اختیار معامله ۲ برابر ارزش فعلی (برای مثال در حاضر ۱۰۰۰ تومان) خواهد رسید.

از طرفی، فردی دیگر که سهم را دارد به این نتیجه رسیده است که بازار دچار اصلاح خواهد شد و ارزش سهمش به کمتر از قیمت خرید (مثلاً ۵۰۰ تومان) خواهد رسید.

در این زمان شما به‌عنوان خریدار، حق اختیار خرید در ازای مبلغ مشخصی که در قرارداد ذکر می‌شود را معامله می‌کنید و توافق می‌کنید که در تاریخ سررسید سهم را به قیمت توافق شده خریداری کنید یا خیر!

تابلو اختیار معامله

جهت خرید اختیار معاملات از سامانه معاملاتی اوراق بهدار (tsetmc.com) باید اقدام کنید.

برای ثبت درخواست خود باید از کارگزاری بورس اقدام کنید تا دسترسی شما را افزایش دهند.

در طی روز معاملاتی در تابلوی معاملات اختیار بورس نماد اختیار را در سایت بورس کالا https://www.ime.co.ir/Gharardad-Ekhtiar-Moamele.html جست‌وجو می‌کنید. سپس نماد معاملاتی را انتخاب کنید. بازه زمانی را نیز می‌توانید مشخص نمایید، اختیارهای معامله شده نمایش داده می‌شوند.

در تابلوی معاملات نماد اختیار معامله خرید با حرف "ض" و نماد اختیار معامله فروش نیز با حرف "ط" در ابتدای نام اصلی نماد نوشته می‌شود.

قیمت اعمال و تاریخ سررسید نیز در کنار حروف به عدد نوشته می‌شود.

برای مثال: " ضپاس 7026" نماد اختصاری اختیار معامله خرید وپارس (بانک پارسیان) می‌باشد.

در "اختیارخ وپارس -1600-1400/07/28 " اختیار خ بیانگر نوع قرارداد که اختیار خرید و"وپارس" نماد اصلی می‌باشد و تاریخ اعمال آبان 1400 است.

جمع‌بندی

اختیار معامله ابزاری است که در جهت کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در اختیار سرمایه‌گذاران قرار گرفته است و به‌تنهایی ارزشمند نیست، بلکه ارزش خود را از ارز، سهام، کالا و. که معامله می‌شوند به دست می‌آورد.

دارندگان اختیار خرید تعهدی به انجام معامله ندارند بلکه خریدار می‌توانند در تاریخ سر رسید قرارداد تصمیم به ایفا یا عدم ایفای تعهد بگیرند.

دو نوع اختیار معامله وجود دارد: اختیار خرید و اختیار فروش. در ایران اختیار فروش رواج کمتری دارد و بیشتر اختیار خرید معامله می شود.

قرارداد اختیار معامله ؛ گامی بزرگ برای بازار مشتقات ارز دیجیتال

قراردادهای اختیار معامله (آپشن) مختلف، به تنوع بازار کمک خواهد کرد و باعث شکوفایی آن در صحنه مالی جهانی می شود. کسانی که درگیر فضای ارز دیجیتال هستند، به طبیعت پرشتاب این صنعت که به سرعت در حال رشد است، عادت کرده اند. فناوری جدید به سرعت قدیمی می شود، پروژه های درخشان، درخشش خود را از دست می دهند و آنچه به عنوان مدافع حریم خصوصی آغاز به کار کرده است، با یک زیرساخت مستحکم در پیرامون آن به یک کلاس دارایی جدید تبدیل شده است. هر محصول، برنامه یا ابزار مالی جدیدی که به آن اضافه درک اختیار معامله کنیم دارای ارزش است و شرکت کنندگان بیشتری را به خود جلب می کند. قراردادهای اختیار معامله، یک گام بزرگ برای بازار مشتقات ارز دیجیتال

فضای ارز دیجیتال چگونه رشد یافته است

به سال ۲۰۱۷ فکر کنید، قبل از اینکه معاملات بورس شیکاگو با پیشنهاد معاملات قراردادهای آتی بیت کوین (BTC) خود وارد فضای ارز دیجیتال شود. در آن زمان، رایج ترین عبارتی که در مورد ارز دیجیتال می شنیدید، این بود که دقیقاً شبیه “غرب وحشی، وحشی” بود. بی قانونی، بی ثباتی، پروژه های کلاهبرداری و عرضه سکه های اولیه بسیار امیدوارکننده، یا حتی سرقت کامل دارایی های سرمایه گذاران در پیرامون ارزهای دیجیتال به وفور یافت می شد.

با وجود اینکه بیت کوین از سال ۲۰۰۹ وجود داشته بود، اما در آن زمان برای اکثر افراد، یک فناوری بسیار جدید بود. بسیاری از بانک ها، بیت کوین را کلاهبرداری می خواندند که از جمله آنها عبارتند از: جیمی دایمن (Jamie Dimon)، مدیرعامل بانک جی پی مورگان که در سپتامبر سال ۲۰۱۷ بیت کوین را کلاهبرداری خواند.

اما با گذشت زمان و رسیدن به زمان حاضر، هر بانک می خواهد برای تقویت بهره وری و کاهش هزینه ها، فن آوری بلک چین را در اختیار داشته باشد.. جی پی مورگان و رئیس آن یک چرخش کامل ۱۸۰ درجه ای را نشان داده اند، تا جایی که راه اندازی سکه JPM خود را برای تسهیل در پرداخت های فوری انجام داده است.

بزرگ ترین موسسات مالی ایالات متحده، حتی حساب های بانکی را برای صرافی های ارز دیجیتال مهم مستقر در ایالات متحده باز کرده اند، در حالی که دولت ها در سراسر جهان یا در حال تحقیق یا توسعه طرح آزمایشی نسخه ارز دیجیتال خود هستند که مورد حمایت بانک های مرکزی آنها می باشد.

نکته این است که ارز دیجیتال دیگر نمی تواند نادیده گرفته شود. با بهبود نظم و عملکرد قاطع، ما موفق شده ایم که بسیاری از بازیگران بد و پروژه های کلاهبرداری را از بین ببریم تا این فضا را تقریبا تحت نظارت داشته باشیم.

ظهور مشتقات ارز دیجیتال

فضای مشتقات اکنون سرمایه گذاری بازیکنان نهادی را به خود جلب کرده است. در واقع ، رشد ارز دیجیتال صرف نظر از بازارهای گاوی یا خرسی، نمایی بوده است و اکنون، مشتقات منجر به این رشد می شوند. با این حال ، ما هنوز راه درازی در پیش داریم.

ارزش کل بازار ارز دیجیتال همچنان، زیر ۳۰۰ میلیارد دلار است و این میزان در مقایسه با ارزش کل بازار طلا که ۹ تریلیون دلار است یا بازار جهانی سهام که تقریبا ۱۰۰ تریلیون دلار است، مشخص می کند که ارز دیجیتال هنوز در مراحل ابتدایی خود به سر می برد.

وقتی به بازارهای سنتی نگاه می کنیم، مشتقات به طور معمول بیش از چهار برابر حجم معاملات دارایی زیربنایی را تشکیل می دهند. با این حال، در مورد ارز دیجیتال، معاملات نقدی هنوز هم بسیار بیشتر است.

اهمیت قرارداد اختیار معامله (آپشن)

قرارداد اختیار معامله (آپشن) از اهمیت بالایی برخوردار هستند، زیرا آنها به تجار امکان تطبیق پذیری بیشتر و یک راه عالی برای جلوگیری از خطر ارائه می دهند. معامله گران با استفاده از قراردادهای اختیار معامله (آپشن)، اختیار و نه اجبار خرید یا فروش یک دارایی معین را در قیمت تعیین شده تا یک‌زمان مشخص داشته باشند. اما قرارداد اختیار معامله، برخلاف قراردادهای آتی، فروشنده اختیار معامله باید تا پیش از انقضای مهلت سر رسید، هر زمان که خریدار تمایل به اجرای قرارداد داشت، مفاد قرارداد را اجرا کند.

این بستگی به این دارد که معامله گر “اختیار خرید” را خریداری کند یا “اختیار فروش”. به طور خلاصه، تفاوت این دو در این است که در اختیار خرید، معامله گر می تواند حق خرید بیت کوین (یا دارایی مورد نظر) را اعمال کند و با اختیار فروش، معامله گر می تواند حق فروش داشته باشد. از آنجا که این ها جزوی از حقوق هستند و نه تعهدات، بسیاری از معامله گران با قرارداد اختیار معامله احساس راحتی بیشتری دارند، به خصوص در بازارهای بسیار بی ثباتی مانند ارز دیجیتال.

قراردادهای اختیار معامله، یک ویژگی نسبتاً جدید هستند. Deribit تنها صرافی ای بود که قراردادهای اختیار معامله با پشتوانه ارز دیجیتال را در اواسط سال ۲۰۱۹ ارائه می داد و پس از آن صرافی بکت در دسامبر ۲۰۱۹ و اوکی اکس و CME قراردادهای اختیار معامله بیت کوین را چندی پس از آن راه اندازی کردند. علیرغم اینکه مدت زمان کوتاهی است که قراردادهای اختیار معامله در فضای ارز دیجیتال وجود دارند، اما قراردادهای اختیار معامله با پشتوانه ارز دیجیتال، به طور گسترده ای توسط معامله گران بیت کوین مورد استفاده قرار می گیرند تا از این طریق کسب درآمد داشته باشند و از منابع و دارایی های خود در برابر نوسانات گسترده محافظت کنند. آنها همچنین به دلیل وقوع رویداد هاوینگ بیت کوین در حال حاضر به ویژه برای ماینرها بسیار مفید هستند. آنها می توانند از قراردادهای اختیار معامله برای قفل کردن درآمد آینده استفاده کنند و قیمت قابل قبولی را برای فروش بیت کوین استخراج شده تضمین کنند.

با وجود هر نوآوری و عرضه محصول جدیدی، این بازار جالب تر و بالغ تراز بازارهای سنتی می شود و این امکان را به معامله گران این امکان را می دهد تا استراتژی های قیمت گذاری خود را انعطاف پذیر تر نگه داشته و برای معامله گران نهادی جذاب تر کنند.

قراردادهای اختیار معامله بیت کوین

البته، تسلط بیت کوین در بازار غیرقابل انکار است. از میان هزاران ارز دیجیتال که در کنار بیت کوین توسعه یافته اند، تسلط بیت کوین هنوز هم در حدود ۶۵ درصد است. همچنینف باید عنوان کرد که بیت کوین مورد پذیرش بیشتری قرار گرفته و درک بهتری نسبت به آن وجود دارد. این ارز دیجیتال، دروازه ای برای ورود بیشتر مردم و موسسات به معاملات ارز دیجیتال و مشتقات آن خواهد بود. اما این بدان معنی نیست که جایی برای قراردادهای اختیار معامله سایر ارزهای دیجیتال دیگر وجود ندارد.

همه این گزینه ها به تنوع بخشیدن به بازار، رنگارنگ تر کردن، غنی تر کردن و جالب تر شدن آن کمک می کند. فضای مشتقات ارز دیجیتال با ورودی های جدید، رقابتی تر می شود. این می تواند یک نکته خوب برای این فضا باشد. طی سال های آینده، شاهد آن خواهیم بود که حجم ارز دیجیتال از میلیاردها دلار به تریلیون ها دلار می رسد و سرانجام ارز دیجیتال به یک مدعی اصلی تبدیل می شود.

اختیار معامله چیست و چه کاربردی در سرمایه‌گذاری دارد؟

امروزه پرونده‌ی خیلی از سرمایه‌گذاران شامل سرمایه‌گذاری‌هایی مانند سرمایه‌ی مشترک،‌ سهام و اوراق بهادار است؛ با وجود این، تنوع اوراق بهاداری که در دسترس دارید همین‌ها نیستند. یکی دیگر از انواع اوراق بهادار «اختیار معامله» نام دارد. این اختیار فرصت‌های بی‌شماری را در اختیار سرمایه‌گذاران حرفه‌ای که کاربرد‌های عملی و ریسک این گروه از دارایی‌ها را درک می‌کنند، قرار می‌دهد.

حتما بخوانید:

یکی از فایده‌های مهم اختیار معامله، تطبیق‌پذیری و توانایی آن برای ارتباط برقرار کردن با دارایی‌های سنتی‌ مانند سهام شخصی است. این ویژگی به شما امکان می‌دهد که موقعیت خود را طبق شرایطی که ممکن است در بازار اتفاق بیفتد، تطبیق بدهید یا تنظیم کنید. برای مثال می‌توانیم از اختیار معامله به‌عنوان سپر دفاعی در برابر بازار بورسِ در حال سقوط استفاده کنیم تا ضررات سقوط سهام را کاهش بدهیم یا می‌توانیم از آن برای پیش‌بینی استفاده کنیم یا اگر بخواهیم می‌توانیم با استفاده از آنها خیلی محافظه‌کار باشیم. بنابراین استفاده از اختیار معامله را می‌توان به‌عنوان بخشی از استراتژی وسیع‌تر سرمایه‌گذاری توصیف کرد.

اما این تطبیق‌پذیری عملی هم مشکلات خود را دارد. اختیار معامله، اوراق بهادار خیلی پیچیده‌ای هستند و اگر درست از آنها استفاده نکنیم ممکن است ریسک بالایی داشته باشند. به همین دلیل است که وقتی با یک کارگزار بورس اختیار معامله، معامله را خرید و فروش می‌کنیم معمولا با جمله‌ای مثل این مواجه می‌شویم:

«اختیارات شامل ریسک‌ها هم می‌شوند و برای هرکسی مناسب نیستند. معامله‌ی اختیارات اساسا اختیاری هستند و ریسک بالایی برای ضرر دادن دارند. فقط با سرمایه‌گذاری خطرپذیر سرمایه‌گذاری کنید».

اختیار معامله به گروه بزرگ‌تری از اوراق بهادار به‌نام اوراق بهادار مشتقه تعلق دارد. این نوع از اوراق بهادار معمولا ریسک بالایی دارند و همچنین این توانایی را دارند که اقتصاد را به‌هم بریزند، اما این تفکر کمی اغراق‌‌شده‌ است. معنای «مشتقه» بودن این است که قیمت آن به قیمت چیز دیگری وابسته است یا از آن مشتق شده است. مثل آب‌میوه که از میوه مشتق است و سس کچاپ که مشتق از گوجه فرنگی است. اختیار معامله از اوراق بهادار مالی مشتق است یعنی ارزش آنها به ارزش دارایی‌های دیگر بستگی دارد. مشتق بودن به این معنی است و انواع مختلفی از اوراق بهادار وجود دارند که تحت عنوان مشتق قرار می‌گیرند مثلا پیمان‌های آتی، قرارداد سلف و قراردادهای معاوضه (که خود انواع زیادی دارد).

داشتن آگاهی کافی در مورد عملکرد اختیار معامله و اینکه چطور از آنها استفاده‌ی مناسب داشته باشیم، به شما کمک می‌کند سود زیادی در بازار به‌دست بیاورید. اگر پایه و اساس قضاوتیِ اختیار معامله برای شما مناسب نیست، اشکالی ندارد. می‌توانید بدون قضاوت کردن از این سهام استفاده کنید. حتی اگر تصمیم بگیرید هرگز از اختیار معامله استفاده نکنید، باید بدانید شرکت‌هایی که شما در آنها سرمایه‌گذاری می‌کنید چگونه از آن استفاده می‌کنند. حالا چه این استفاده محافظت در برابر ریسک معاملات ارزی باشد چه مالکیت را به‌صورت اختیار معامله به کارکنان بدهند، خیلی از شرکت‌های چند ملیتیِ امروزی به نوعی از اختیار معامله استفاده می‌کنند.

اختیار معامله چیست؟

اختیار معامله یکی از انواع اوراق بهادار مشتقه است. آنها مشتقه هستند چون قیمت یک اختیار معامله ارتباط مستقیمی با قیمت چیز دیگری دارد. به‌عبارت دیگر اختیار معامله یک قرارداد است که حق خرید و فروش دارایی مربوطه را با درک اختیار معامله قیمتی تعیین‌شده و در زمانی معین به طرف معامله می‌دهد، ولی او را مجبور نمی‌کند. حق خرید «قرارداد حق خرید» و حق فروش «قرارداد حق فروش» نام دارد. افرادی که کمتر با مشتقات آشنا هستند ممکن است تفاوت‌های واضح این تعریف را با تعریف پیمان آتی و قرارداد سلف نبینند. پاسخ این است که پیمان آتی و قرارداد سلف، هم حق و هم اجبار خرید و فروش را در مقطعی در آینده اعطا می‌کنند. برای مثال اگر کسی در قرارداد آینده‌ی خود برای یک گله گاو کوتاهی کند مجبور می‌شود گاو‌ها را به خریدار تحویل بدهد مگر اینکه موقعیت خود را قبل از منقضی شدن زمان ببندد. معامله‌ی اختیار معامله چنین اجباری را در بر ندارد و دقیقا به همین خاطر است که «اختیار» نام دارد.

قرارداد حق خرید و قراردادهای حق فروش

قرارداد حق خرید ممکن است به‌عنوان ودیعه برای هدفی در آینده درک اختیار معامله در نظر گرفته شود. برای مثال توسعه‌دهنده‌ی زمین ممکن است حق خرید یک پارکینگ عمومی خالی را در آینده داشته باشد، ولی فقط می‌خواهد در صورتی از این حق استفاده کند که قوانین منطقه‌بندی خاصی تصویب شوند. توسعه‌دهنده می‌تواند حق خرید پارکینگ را به قیمت ۲۵۰ هزار دلار از زمین‌دار در هر مقطعی در سه سال آینده خریداری کند. البته زمین‌دار چنین اختیاری را به رایگان نمی‌دهد و توسعه‌دهنده باید مبلغی بپردازد تا آن حق را به‌دست بیاورد. در مورد اختیار معامله این هزینه اجرت نام دارد و مقدار آن قرارداد اختیار معامله است. در این مثال، اجرت ممکن است ۶ هزار دلار باشد که توسعه‌دهنده به زمین‌دار می‌پردازد. بعد از دو سال قوانین منطقه‌بندی تصویب شده‌اند. توسعه‌دهنده از اختیار خود استفاده می‌کند و زمین را به قیمت ۲۵۰ هزار دلار می‌خرد حتی اگر ارزش آن در بازار دو برابر شده باشد. در شرایطی دیگر قانون منطقه‌بندی تا چهار سال بعد تصویب نشده است، یک سال بعد از انقضای قرارداد اختیار معامله. حالا توسعه‌دهنده باید قیمت بازار را بپردازد. در هر صورت زمین‌دار ۶ هزار دلار را نگه می‌دارد.

اما قراردادهای حق فروش را می‌توان به‌عنوان بیمه در نظر گرفت. توسعه‌دهنده‌ی زمین مقدار زیادی سهام مرغوب دارد و نگران است که در دو سال آینده رکود اقتصادی اتفاق بیفتد. او می‌خواهد اطمینان داشته باشد که اگر سهام بازار سقوط کند سهام او بیشتر از ۱۰ درصد ارزش خود را از دست نمی‌دهد. اگر سهام S&P ۵۰۰ در حال حاضر با ارزش ۲۵۰۰ دلار خرید و فروش می‌شود، او می‌تواند قرارداد حق فروش را خریداری کند که به او این حق را می‌دهد که شاخص را در هر زمانی در دو سال آینده به قیمت ۲۲۵۰ دلار بفروشد. اگر ظرف ۶ ماه بازار ۲۰ درصد سقوط کند، این فرد با ۵۰۰ سهم توانسته است ۲۵۰ امتیاز به‌دست بیاورد چون شاخصی که ۲۰۰۰ دلار قیمت داشته را با قیمت ۲۲۵۰ دلار فروخته است. ضرر کلی آن با توجه به قرارداد حق خرید ۱۰ درصد بوده است. در واقع حتی اگر بازار به صفر برسد، او فقط همان ۱۰ درصد را ضرر می‌کند. خلاصه اینکه خریدن اختیار معامله هزینه‌هایی را در بر دارد (اجرت آن) و اگر بازار در طول درک اختیار معامله این دوره سقوط نکند اجرت آن از بین می‌رود.

این مثال‌ها چندین نکته‌ی مهم را نشان می‌دهند. اول اینکه وقتی اختیار معامله را خریداری می‌کنید، این حق را دارید که با آن کاری انجام دهید ولی اجباری در کار نیست. همیشه این امکان را دارید که اجازه بدهید تاریخ انقضا رد شود، در این‌صورت اختیار معامله بی‌ارزش می‌شود اما اگر این اتفاق بیفتد شما ۱۰۰ درصد سرمایه‌گذاری را از دست می‌دهید؛ این در واقع همان مبلغی است که برای اجرت اختیار معامله پرداخت کرده‌اید. دوم اینکه اختیار معامله فقط یک قرارداد است که به دارایی مربوطه مربوط می‌شود. به همین دلیل این اختیار از نوع مشتقات است. در این آموزش، دارایی‌های مربوطه معمولا سهام یا شاخص سهام هستند ولی اختیار معامله همیشه در مورد همه‌ی انواع اوراق بهادار مالی مانند اوراق بهادار، ارز، کالاهای مصرفی یا حتی مشتقات دیگر معامله می‌شوند.

معامله‌ی قرارداد حق خرید و قرارداد حق فروش

داشتن قرارداد حق خرید به شما موضع معاملاتی خرید در بازار می‌دهد؛ بنابراین فروشنده‌ی قرارداد حق خرید، موضع معاملاتی فروش را دارد. قرارداد حق فروش به شما موضع معاملاتی فروش را در بازار می‌دهد و فروش قرارداد حق فروش، شما را در موضع معاملاتی خرید قرار می‌دهد. فهمیدن این چهار نکته خیلی اهمیت دارد چون به چهار چیزی مربوط می‌شود که می‌توانید با اختیار معامله انجام بدهید: خریدن حق خرید، فروختن حق خرید، خریدن حق فروش، فروختن حق فروش.

افرادی که اختیار معامله را می‌خرند خریدار (Holder) و کسانی که آن را می‌فروشند فروشنده (Writer) نام دارند. تفاوت اصلی بین خریداران و فروشندگان این است:

خریداران حق خرید و خریداران حق فروش (خریداران) اجباری ندارند که خرید یا فروش انجام بدهند. آنها می‌توانند اگر بخواهند از حقوق خود استفاده کنند. این ریسکِ خریداران اختیار معامله را محدود می‌کند، به این‌صورت که بیشترین ضرری که ممکن است متوجه‌ آنها باشد از دست دادن حق اجرت اختیار معامله است.

اما فروشندگان حق خرید و فروشندگان حق فروش (فروشندگان) مجبور هستند بخرند یا بفروشند. به این معنا که فروشنده ممکن است به قول خود برای خرید یا فروش عمل کند. این یعنی فروشنده‌ی اختیار معامله ریسک نامحدود دارد، یعنی ممکن است خیلی بیشتر از قیمت اجرتِ اختیار معامله را از دست بدهد.