بهترین الگوی نموداری

شکل 3- محاسبه‌ی قیمت هدف در الگوی سر و شانه

آموزش الگوی قیمتی سر و شانه در بورس

الگوی قیمتی سر و شانه یک الگوی نموداری است که به صورت خط پایه با سه قله ظاهر می‌شود. جایی که دو قله بیرونی از نظر ارتفاع نزدیک و قله وسط از همه بلندتر بهترین الگوی نموداری است. در تجزیه و تحلیل فنی، یک الگوی سر و شانه یک شکل نمودار خاص را توصیف می‌کند که روند معکوس صعودی به نزولی را پیش بینی می‌کند.

اعتقاد بر این است که الگوی سر و شانه یکی از معتبرترین الگوهای معکوس روند است(الگوی موج گرگ) و یکی از چندین الگوی برتر است. که با درجات مختلف دقت نشان می‌دهد که روند صعودی به پایان خود نزدیک می‌شود.

نکات کلیدی الگوی قیمتی سر و شانه

• الگوی سر و شانه یک شاخص فنی با الگوی نمودار سه قله است. که در آن دو قله بیرونی از نظر ارتفاع نزدیک و قله وسط از همه بلندتر است.
• الگوی سر و شانه یکی از معتبرترین الگوهای معکوس روند محسوب می‌شود.
• الگوی قیمتی سر و شانه یک نمودار است که روند معکوس صعودی به نزولی را پیش بینی می‌کند.

درک الگوی سر و شانه‌ها

الگوی سر و شانه زمانی شکل می‌گیرد که قیمت سهام به بالاترین حد خود برسد. و متعاقباً به پایه صعود قبلی بازگردد. سپس، قیمت از قله قبلی بالا می‌رود و «دماغ» را تشکیل می‌دهد و سپس دوباره به پایه اصلی کاهش می‌یابد. سرانجام، قیمت سهام دوباره افزایش می‌یابد، اما در سطح اوج اولیه اولیه، قبل از اینکه دوباره به پایه یا خط گردن الگوهای نمودار کاهش یابد.

الگوی سرو شانه به شما چه می‌گوید؟

• پس از روندهای بلندمدت صعودی، قیمت به اوج خود می‌رسد و متعاقباً از شکل گیری نزولی جلوگیری می‌کند.
• قیمت مجدداً افزایش می‌یابد و به بالاترین حد خود از قله اولیه می‌رسد و دوباره کاهش می‌یابد.
• قیمت برای بار سوم افزایش می‌یابد، اما تنها تا سطح قله اول، قبل از اینکه بار دیگر کاهش یابد.
• قله اول و سوم شانه‌ها هستند و قله دوم سر را تشکیل می‌دهد. خط اتصال دهانه‌های اول و دوم را یقه خط می‌نامند.

الگوی معکوس یا معکوس سر و شانه‌ها نیز یک شاخص قابل اعتماد است که می‌تواند نشان دهد روند نزولی در شرف تبدیل شدن به یک روند صعودی است. در این حالت، قیمت سهام به سه پایین‌ترین سطح متوالی می‌رسد که با تجمع موقت جدا می‌شوند. از این میان، دومین گودال پایین‌ترین (سر) و اول و سوم کمی کم عمق‌تر (شانه ها) هستند. آخرین صعود پس از سومین افت نشان می‌دهد که روند نزولی معکوس شده است. قیمت‌ها احتمالاً همچنان صعودی هستند.

مسابقه طناب کشی

قیمت سهام در نتیجه یک بازی پی در پی کش و قوس است. بالا یا پایین رفتن قیمت سهام نتیجه مستقیم تعداد افراد در هر تیم است. کسانی که معتقدند قیمت سهام بالا می‌رود گاو نر و کسانی که معتقدند قیمت سهام کاهش می‌یابد خرس نامیده می‌شوند. اگر بیشتر سهامداران خرس هستند، قیمت آن‌ها کاهش می‌یابد زیرا سهام خود را می‌فروشند تا از دست دادن پول جلوگیری کنند. اگر افراد بیشتری صعودی باشند، با خرید سرمایه گذاران جدید برای استفاده از فرصت، قیمت افزایش می‌یابد.

سر و شانه معکوس

نقطه مقابل نمودار سر و شانه‌ها سر و شانه‌های معکوس است که به آن سر و شانه نیز گفته می‌شود. جهت وارونه با سر و شانه بالا برای پیش بینی معکوس در روندهای نزولی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این الگو زمانی مشخص می‌شود که قیمت اوراق بهادار با ویژگی‌های زیر مطابقت داشته باشد: قیمت به نزول سقوط کرده و سپس افزایش می‌یابد. قیمت به پایین تراز قبلی می‌افتد و سپس دوباره افزایش می‌یابد. سرانجام، قیمت دوباره کاهش می‌یابد، اما نه به اندازه دوم. پس از رسیدن به آخرین مرحله، قیمت به سمت بالا حرکت می‌کند و به سمت مقاومتی که در بالای نوارهای قبلی قرار دارد، حرکت می‌کند.

اقدامات بازار پشت الگوی سر و شانه ها

مانند همه الگوهای ترسیم(الگوی گارتلی)، فراز و نشیب الگوی سر و شانه‌ها داستان بسیار خاصی را در مورد نبرد بین گاوها و خرس‌ها بیان می‌کند.

اوج اولیه و افت بعدی نشان دهنده روند نزولی روند صعودی قبلی است. گاوها بهترین الگوی نموداری که می‌خواهند تا جایی که ممکن است حرکت صعودی را حفظ کنند، صعود می‌کنند تا قیمت را از اوج اولیه به عقب برسانند و به بالاترین سطح (صعود) برسند. در این مرحله، هنوز این احتمال وجود دارد که گاوها بتوانند سلطه خود را در بازار بازگردانند و روند صعودی را ادامه دهند.

با این حال، هنگامی که قیمت برای بار دوم کاهش می‌یابد و به نقطه‌ای زیر قله اولیه می‌رسد، مشخص است که خرس‌ها در حال افزایش هستند. گاوها یکبار دیگر تلاش می‌کنند تا قیمت را به سمت بالا بکشانند اما تنها موفق می‌شوند به قله کمتر در اوج اولیه برسند این ناکامی در عبور از بالاترین سطح، نشان دهنده شکست گاوها و خرس‌ها است، قیمت را پایین می‌آورد و معکوس را کامل می‌کند.

چگونه می‌توان الگو را روی نمودار تشخیص داد؟

این الگو از «شانه چپ»، «سر»، سپس «شانه راست» تشکیل شده است که خط پایه را با سه قله نشان می‌دهد، قله وسط بلندترین است. شانه سمت چپ با کاهش قیمت و به دنبال آن پایین و پس از آن مشخص می‌شود افزایش دادن. سر با کاهش قیمت دوباره تشکیل می‌شود و یک پایین‌تر را تشکیل می‌دهد. شانه سمت راست هنگامی که قیمت بار دیگر افزایش می‌یابد، ایجاد می‌شود، سپس از شکل گیری پایین سمت راست کاسته می‌شود.

الگوی قیمتی سر و شانه نشان دهنده چیست؟

گفته می‌شود نمودار سر و شانه‌ها روند معکوس صعودی به نزولی را نشان می‌دهد و نشان می‌دهد که روند صعودی به پایان خود نزدیک شده است. سرمایه گذاران آن را یکی از معتبرترین الگوهای معکوس روند می‌دانند.

چگونه می‌توان از الگوی سر و شانه برای تصمیم گیری در مورد معاملات استفاده کرد؟

شایع‌ترین نقطه ورودی، شکستن خط گردن است با یک توقف در بالای (بالای بازار) یا زیر (پایین بازار) شانه راست. هدف سود تفاوت بین بالا و پایین با الگوی اضافه شده (پایین بازار) یا تفریق (بالای بازار) از قیمت شکست است. این سیستم کامل نیست، اما روشی برای معامله در بازارها بر اساس حرکت منطقی قیمت ارائه می‌دهد.

سر و شانه معکوس چیست؟

یک سر و شانه معکوس که «سر و شانه پایین» نیز نامیده می‌شود شبیه الگوی استاندارد سر و شانه‌ها است، اما معکوس است و سر و شانه‌ها برای پیش بینی معکوس در روندهای نزولی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

الگو های نموداری در تحلیل تکنیکال کلاسیک

ساعد نیوز: شناخت الگوهای قیمتی یکی از اولین مفاهیمی است، که معامله گران فنی از همان ابتدای شروع به کار در بازار سهام با آن مأنوس می‌شوند.الگوهای نموداری، بخش مهمی از تحلیل تکنیکال کلاسیک بهترین الگوی نموداری هستند و معامله‌گرانی که با استفاده از نمودار به خرید و فروش سهام می‌پردازند، باید با این الگوها آشنایی داشته باشند.

الگو های نموداری در تحلیل تکنیکال کلاسیک

شناخت الگوهای قیمتی یکی از اولین مفاهیمی است، که معامله گران فنی از همان ابتدای شروع به کار در بازار سهام با آن مأنوس می شوند.الگوهای نموداری، بخش مهمی از تحلیل تکنیکال کلاسیک هستند و معامله گرانی که با استفاده از نمودار به خرید و فروش سهام می پردازند، باید با این الگوها آشنایی داشته باشند.یکی از بارزترین ویژگی های ابزار تحلیل تکنیکال، قابلیت تکرارپذیری آن هاست، به گونه ای که به راحتی می توان در هر نمودار و هر تایم فریم، آن ها را مشاهده نمود. الگوهای قیمتی می توانند به عنوان سیگنالی برای ورود، ابزار تایید و یا به منظور پیش بینی جهت و میزان تحرکات قیمتی بازار، مورد استفاده قرار گیرند. در این مقاله بر اساس محبوبیت و میزان کارایی، چند مورد از قدرتمندترین الگوهای نموداری را با ذکر جزئیات مهم توضیح خواهیم داد.تشخیص این الگوها در نمودار، کمک می کند تا بازار را بهتر درک کرده و نسبت به حرکات قیمت در آینده، ذهنیت داشته باشیم. به طور کلی الگوهای قیمتی به دودسته ادامه دهنده و بازگشتی تقسیم می شوند که الگوهای سر و شانه، سقف و کف دوقلو و سه قلو جزء بازگشتی ها و پرچم و مستطیل در دسته الگوهای ادامه دهنده قرار می گیرند. طبق بررسی های انجام شده از بین موارد مذکور، الگوی سر و شانه از منظر بسیاری از معامله گران، پرکاربردترین الگوی نموداری است. شناخت صحیح و درک عمیق این الگوها، منجر به این می شود که در معامله گری به دید وسیع تری دست یابید، که همین توانایی می تواند مسبب رشد سرمایه و موفقیت در بلندمدت باشد.

نکات عمومی مربوط به الگوهای قیمتی

• حین تشکیل یک الگوی نموداری، تغییر حجم معاملات یک ابزار کمکی برای تایید صحت و قدرت الگو است.
• هرکدام از الگوهای قیمتی بر اساس ماهیتشان، یک هدف نموداری از پیش تعیین شده دارند. میزان تحقق این انتظارات، کاملاً به روند بازار بستگی دارد.
• هر چه شکل گیری یک الگو مدت زمان بیشتری طول بکشد، انتظار می رود که حرکات قیمتی بزرگتری در پیش باشد.
• بسیاری از الگوهای نموداری ازلحاظ جزئیات شباهت زیادی به یکدیگر دارند. از این رو به منظور تمیز دادن آن ها از یکدیگر، باید به عواملی نظیر شکست های قیمتی، تغییر حجم معاملات و…، دقت کنیم.
• یکی از بهترین روش های تشخیص شکست، افزایش حجم معاملات حین خروج قیمت از نواحی حمایت یا مقاومت است. هنگام استفاده از الگوهای قیمتی، همواره این نکته را در نظر داشته باشید.
• برخی صاحب نظران معتقدند به منظور اینکه الگوهای نموداری از قدرت بیشتری برخوردار باشند، باید در طول تشکیل الگو، حجم معاملات در نقاط کف و سقف به ترتیب از سمت چپ به راست نمودار کاهش یافته و در نقطه شکست، شاهد افزایش حجم معاملات باشیم.

الگوی سر و شانه

تقریباً می توان گفت محبوب ترین و معتبرترین الگوی نموداری بازگشتی در تحلیل تکنیکال است، که کارایی آن به مرور زمان و در شرایط مختلفی اثبات شده است. تشکیل این الگو می تواند موجب وقوع یک نقطه عطف خیلی مهم یا یک اصلاح قیمت کوتاه مدت و معمولی باشد. بر اساس نمودار، الگوی سر و شانه کلاسیک یک سیگنال نزولی و سر و شانه معکوس نشانه ای از احتمال وقوع روند صعودی است. به لحاظ هندسی، الگوی سر و شانه کلاسیک از شکل گیری سه قله به صورت متوالی تشکیل می شود که، دومین قله (سر) نسبت به سایرین (شانه ها) بلندتر بوده و درنهایت طرحی شبیه به سر و شانه های انسان در نمودار به وجود می آید. درصورتی که چنین آرایشی به وسیله دره ها شکل بگیرد، الگوی سر و شانه معکوس خواهیم داشت. این الگو معمولاً پس از یک روند قوی رخ می دهد و برحسب شرایط بازار، می تواند نشانه ای از تغییر تمایلات جمعی و پتانسیل یک بازگشت قیمتی قریب الوقوع باشد.
تحلیل دقیق جریان عرضه و تقاضای حاکم بر روند شکل گیری الگوی سر و شانه در حالت کلاسیک نشان دهنده این است که در ابتدا خریداران بر بازار تسلط داشته و قیمت را تا سطح مشخصی افزایش داده اند، سپس تعدادی از فروشندگان باعرضه سهام خود موجب کاهش قیمت ها شده و اولین قله در نمودار تشکیل می شود. در ادامه با توجه به اینکه هنوز خریداران امید به صعود قیمت دارند، با افزایش حجم سفارشات خرید و عقب نشینی فروشندگان، بازار دوباره شروع به رشد خواهد نمود. این بار به دلیل تقویت انتظارات مثبت در میان معامله گران و با استناد به اتمام اصلاح قیمتی و آغاز موج جدید صعودی، جریان ورودی پول تقویت شده و سطح مقاومتی پیش رو (قله قبلی) نیز درهم شکسته و قیمت نقطه بالای جدیدی در نمودار ثبت می کند. سپس با توجه به صعود قیمت ها، برخی خریداران قبلی به منظور محافظت از سود، اقدام به فروش نموده و در همین حین با اضافه شدن سایر فروشندگان، قیمت کاهش یافته و به سطح حمایتی (قله یا مقاومت قبلی که بر بهترین الگوی نموداری اساس قانون تبدیل سطوح تبدیل به حمایت شده) پیش روی خود می رسد که با افزایش فشار فروش این سطح نیز شکسته شده و درنهایت با شکل گیری یک موج سنگین نزولی قیمت تا حوالی دره اول سقوط می کند. در این مرحله دوباره تعدادی از خریداران سمج با سفارشات خرید بهترین الگوی نموداری خود موجب صعود قیمت ها می شوند، با این تفاوت که این روند صعودی دوامی نداشته و پس از صعود تا حدود قله اول، فروشندگان برای سومین باربر بازار مسلط شده و با فروش های خود موجب شکل گیری یک روند نزولی قوی می شوند. کاهش قیمت حتی با رسیدن به خط روند حمایتی ناشی از اتصال دودره قبلی که خط گردن نامیده می شود نیز متوقف نشده و پس از شکست این سطح با حجم معاملات سنگین، روند نزولی قوی آغاز می شود. ازلحاظ روانشناسی این الگو بیانگر سه بار تلاش نافرجام خریداران در راستای ادامه روند صعودی است که، درنهایت با شکست رو به پایین خط گردن الگو، سیگنال قوی نزولی نمایان می شود. هدف قیمتی این الگو، حداقل به اندازه فاصله قله دوم تا خط گردن است. الگوی سر و شانه معکوس، دقیقاً یک تصویر آیینه ای از حالت کلاسیک است، که بر اساس نحوه شکل گیری دره ها قابل تشخیص می باشد. تفاوت در این است که برخلاف حالت کلاسیک، تشکیل این الگو تداعی کننده یک سیگنال صعودی است.

الگو های قیمتی price action

در دنیای معامله گری ،شناخت الگوها می تواند بیش از یک بینش باشد و سیستم معاملاتی معاملگران زیادی بر اثر همین الگوها است.

در واقع ، این مهارت همان چیزی است که معامله گران برای تعیین قدرت روند فعلی در حین حرکت های کلیدی بازار و ارزیابی فرصت های ورود و خروج از آن استفاده می کنند.

به طور خلاصه ، الگوها می توانند در تعیین جهت روند استفاده شوند.

بعلاوه ، آنها می توانند با استفاده از سازندگی های خاص برای از بین بردن حرکات خاص قیمت ، تشخیص بین تمایز واقعی و نادرست هنگام وقفه کمک کنند.

هرچه شما در مشاهده این الگوها بهتر شوید ، معامله شما با دقت بیشتری انجام می یابد .

در زیر سه مثال برای کمک به شما در یاد گیری الگوهای قیمتی آورده شده است:

الگو سر و شانه ها head and shoulder

الگوی بدنام سر و شانه ها الگویی معکوس نزولی است که به معامله گران نشان می دهد تغییر خاصی در روند فعلی ایجاد شده است.

این الگو با سه قله مشخص می شود (با بالاترین قله "سر" و دو قله دیگر که نمایانگر "شانه ها" است) این الگو همچنین دارای "خط گردن" یا "خط روند" است که بین دو شانه کشیده شده است (در بالای قله مربوطه) سطح پشتیبانی کلیدی را نشان می دهد که در صورت خرابی باید مراقب آن باشید.

اگر قیمت ها از زیر خط گردن عبور کنند و همچنان روند نزولی داشته باشند ، احتمالاً شما به یک الگوی سر و شانه رسیده اید که شکل گیری آن را تکمیل می کند و روند صعودی فعلی را جبران می کند.

به طور کلی ، پس از تکمیل الگو ، قیمت احتمالاً بیشتر شکسته خواهد شد.

الگوی سر و شانه ها معمولاً قوی ترین تأیید را در نمودارهای بهترین الگوی نموداری 4 ساعته روزانه یا داخل روزانه ارائه می دهد زیرا فریم های زمانی کوچکتر ارزش کمتری دارند.

الگو فنجان و دسته cup

الگوی فنجان و دسته یک علامت ادامه دهنده صعودی است که توسط یک فنجان "کاسه ای" یا "نیم گرد" مشخص می شود که اساس الگو را با ارتفاع نسبتاً مساوی در دو طرف لبه ها تشکیل می دهد.

دسته کندل ها باید گاوی باشد ، که در آن به نظر می رسد قیمت در خلاف جهت روند فعلی قرار دارد. این معمولاً با ادامه و شکست از پایین دستگیره دنبال می شود.

در حالی که تشکیل الگوی فنجان و دسته نادر است ، اما بهتر است در نمودار روزانه مشخص شود ، زیرا از سردرگمی احتمالی در دستگیره های فنجان و دستگیره های داخل روز که محکومیت کمتری نسبت به تایم های بلند مدت خود دارند ، جلوگیری می کند.

معمولا تاثیر گذاری این الگوها در تایم های پایین بسیار کمتر از تایم های بالا مثل 4 ساعته یا روزانه است.

3.الگو دو قله double top

الگوی دو قله یکی از شناخته شده ترین و رایج ترین الگوهای نمودار است که معامله گران برای تعیین تغییر در روند فعلی استفاده می کنند.

این الگوی زمانی شکل می گیرد که قیمت سعی می کند یک سطح مقاومت خاص را آزمایش کند و رد می شود ، سپس قبل از تلاش برای افزایش دوباره به همان سطح مقاومت ، که برای بار دوم رد می شود ، برای مدتی به سمت معاملات پهلو می رود و قیمت ها را به یک رکود عمیق تر منتقل می کند .

این الگو معمولاً معکوس روند فعلی طی یک دوره بسیار طولانی تر است که در آن معامله گران می توانند قیمت ها را ادامه دهند.

دو قله در بیشتر بازه های زمانی عملکرد دارند ، با این حال ، آنها بهتر است در نمودار روزانه یا هفتگی و همچنین نمودارهای بالاتر داخل روز مانند چهار ساعت مشاهده و تأیید شوند.

در پایان.

به یاد داشته باشید ، الگوها بهتر است همراه با سایر شاخص ها برای افزودن تأیید به تحلیل شما استفاده شوند.

آنها ابزاری عالی برای افزودن به کیت معامله گری شما هستند ، بنابراین هوشمندانه از آنها استفاده کنید و برای یک مطالعه سخت ، ا خود را اماده کنید.

در واقع ، الگوهای نمودار به طور کلی بهتر است همراه با سایر ابزارهای فنی مانند نوسان ساز تصادفی برای کمک به قضاوت حرکت یک روند و تجزیه و تحلیل شمع برای تعیین قیمت فعلی دارایی ها استفاده شود.

الگوهای قیمتی در تحلیل تکنیکال

بخشی از آموزش های مربوط به تحلیل تکنیکال کلاسیک، مبحث الگوهای نموداری یا الگوهای قیمتی در روند سهام هست. توصیه می شود حتی اگر تمایلی به یادگیری تحلیل گری پیشرفته بازار سرمایه ندارید، اما حداقل به عنوان معامله گر به این الگوها توجه کنید و آن ها را یاد بگیرید به نحوی که بتوانید، در نمودارهای مختلف آن را تشخیص دهید و روند را پیش بینی کنید. چرا که در تعیین و تشخیص سیگنال ها و نقاط مناسب خرید و فروش بسیار کارآمد می باشند.

فراگیری این الگوها راحت است و درصورت یادگیری به راحتی در نمودار سهام قابل تشخیص است، از این رو یکی از مباحث جذاب در تحلیل تکنیکال به شمار می رود.

ویژگی مهم الگوهای قیمتی آن است که اولا از حرکات نامنظم قیمت روی نمودار به دست می آیند و ثانیا تکرار شونده هستند.

در کتاب ها و منابع مختلف، الگوهای متفاوتی معرفی شده است. اما به مرور زمان بعضی از این الگو ها کاربرد بیشتری بهترین الگوی نموداری داشتند و از اعتبار بیشتری برخوردارند.

از الگوهای نموداری شامل الگو های بازگشتی و ادامه دهنده می توان به الگوهای زیر اشاره کرد.

الگوی سر و شانه، الگوی فنجان و دسته، الگوی پرچم و پرچم سه گوش یا آویز، الگوی کف دوگانه و قله دو گانه یا پولبک ها، الگوی مثلث، الگوی کنج یا گوه و الگوی مستطیل

به طورکلی این هفت الگو کاربرد بیشتری برای معامله گران و تحلیل گران سایر بازارهای سرمایه دارند.

نکته مهم آن است که وجود این الگوها پیش بینی قطعی را به دست نمی دهد. بلکه این ها صرفا ابزاری هستند که در تحلیل روند به ما کمک می کنند.

در تصاویر زیر به طور خلاصه شمای کلی هر الگو را مشاهده خواهید کرد.

الگوی سر و شانه

الگوی فنجان و دسته

الگوی پرچم

الگوی کنج یا گوه

الگوی مستطیل

الگوی مثلث

پولبک ها

این تصاویر صرفا جهت آشنایی شما عزیزان با شکل کلی این الگوهاست و قطعا در مرحله آموزش نکات زیادی در باره ی این الگوهای هفت گانه وجود دارد که می بایست بررسی شوند.

الگوهای سر و شانه در تحلیل تکنیکال

برای فهم الگوهای سر و شانه در تحلیل تکنیکال در ابتدا لازم است بدانیم الگو چیست؟ الگوها (patterns) شکل‌های متمایزِ ایجاد‌شده توسط توالی داده‌ها روی یک نمودار هستند. در تحلیل تکنیکال یک الگو حاوی خطوطی است که در طی فراز و فرودهای قیمت، از اتصال نقاط تکرارشونده‌ی قیمت همچون قیمت‌های بسته‌شدن یا سقف و کف‌ها در یک دوره زمانی خاص شکل می‌گیرد.
الگوهای قیمت (price pattern) یا الگوهای نمودار (chart patterns)، حاصل مطالعه‌ی توالی چندین نمودار صعودی و نزولی قیمت در یک دوره‌ی زمانی بلندمدت‌تر هستند که رفتاری تکرارشونده را نشان می‌دهند. در معاملات بازارهای سهام و کالا، مطالعات انواع الگوی نمودار نقش زیادی در تحلیل تکنیکال و پیش‌بینی روند قیمت‌ها ایفا می‌کند. وقتی داده‌های قیمت به‌صورت گرافیکی روی نمودار قیمت – زمان پیاده‌سازی می‌‌شوند، معمولاً الگویی از حرکات آن مشاهده می‌شود که به‌طور طبیعی رخ داده و در طول یک دوره تکرار شده است که بر اساس آن رفتار تکراری، می‌توان روند حرکت بعدی قیمت‌ها را پیش‌بینی نمود. الگوهای نمودار حاوی سیگنال‌های معکوس (برگشتی) یا ادامه‌دهنده هستند. در ادامه با یکی از انواع الگوهای برگشتی (معکوس) که معروف‌ترین و پرکاربردترین آن‌ها هم هست آشنا می‌شویم.

الگوی سر و شانه‌ای چیست؟

شاید شناخته‌شده‌ترین الگوی برگشتی، الگوی سر و شانه (head and shoulders pattern) باشد. از آنجا که الگوی سر و شانه بازگشت از یک روند را نشان می‌دهد، پس قبل از شکل‌گیری الگو، لازم است یک روند واضح وجود داشته باشد تا الگو بتواند برای پیش‌بینی برعکس شدن آن روند، اعتبار کافی حاصل کند. برای تشخیص الگوی سر و شانه، لازم است روند اولیه، یک روند صعودی باشد که پس از مدتی نوسان و توقف، به روند نزولی تبدیل شده باشد. در مقاله‌ای دیگر، درباره‌ی الگوی سر و شانه‌ای برعکس (inverse head and shoulders pattern) نیز که در آن، پیش از شکل‌گیری الگو، روند نزولی بوده و سپس صعودی شده است، صحبت خواهیم نمود.

الگوی سر و شانه‌ای از سه بخش تشکیل شده است: شانه‌ی چپ، سر و شانه‌ی راست؛ حجم نیز یک ویژگی مهم در تفسیر این الگو محسوب می‌شود. نمونه‌ی استاندارد این الگو را در شکل 1 مشاهده می‌نمایید.

شکل 1- نمونه‌ای از الگوی سر و شانه از انواع الگوهای برگشتی

شانه‌ی چپ در الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال

این قسمت از الگو یک رالی (rally) قوی را نشان می‌دهد که ابتدا شیب آن نسبت به روند صعودی پیش از شروع الگو، تندتر و حجم معاملات سنگین‌تر است و سپس به همان سطح قیمتی که از آنجا شروع شده بود، بازمی‌گردد، در نتیجه یک V برعکس (شبیه عدد 8) تشکیل می‌شود، اما در این قسمت حجم معاملات سبک‌تر است.

سر در الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال

سقف روند صعودی قیمت‌ها در قسمت سر الگو، یک پله بالاتر از سقف شانه‌ی چپ است. در ادامه‌ی فراز و فرود شانه‌ی اول، رالی قیمت‌ها سهم را با تفاوت قابل‌توجهی، به سطحی بالاتر از شانه‌ی چپ می‌رساند تا به‌وضوح سقف‌های بالاتری (higher high) نسبت به سقف‌های قبلی، در نمودار قیمت ظاهر شود. بااین‌حال، حجم معاملات معمولاً در این رالی کمتر از آن است که در نیمه‌ی اول (روند صعودی) شانه‌ی چپ تجربه شده بود.

وقتی رالی دوم نیز با افول مواجه شود، با کاهش قیمت‌ها در همان نقطه‌ی شروع شانه‌ی چپ، پایان می‌یابد؛ به این سطح قیمت، گردن (neckline) می‌گویند. در این نقطه، کف قیمت گاه حتی پایین‌تر از خط کف‌های روند صعودی سر و شانه خواهد بود – خطی که از اتصال کف‌های قبلی روند صعودی ایجاد شده است. تشکیل قسمت سر الگو، اولین سیگنالی است که نشان می‌دهد احتمالاً رالی رو به پایان است و ممکن است روند بازگشتی آغاز شده باشد.

شانه‌ی راست در الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال

شانه‌ی راست تصویر آینه‌ای (یا نزدیک به تصویر آینه‌ای) از شانه‌ی چپ است، اما با حجم معاملات کمتر که نشان‌دهنده‌ی تمایل کمتر سرمایه‌گذاران برای خرید و آگاهی آنان از رو به اتمام بودن روند صعودی است. در این نقطه قیمت تقریباً تا همان سطوح سقف تجربه‌شده در شانه‌ی اول افزایش می‌یابد، اما این رالیِ آخر، قیمت‌های پایین‌تری (lower highs and lower lows) نسبت به رالی قبلی که قسمت سر الگو را تشکیل داده بود، تجربه خواهد نمود، در نتیجه خط حمایت شکسته شده، نهایتاً قیمت به زیر خط گردن نزول خواهد کرد؛ به این نقطه، نقطه‌ی شکست (breakout) می‌گویند.

نکات تشخیص الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال

یک تحلیل‌گر به‌ندرت می‌تواند یک الگوی سر و شانه‌ی بهترین الگوی نموداری کاملاً شکل‌یافته را مشاهده نماید. حالات ناقص‌تر این الگو ممکن است به‌جای یک سر و دو شانه در دو طرف، شامل دو قله روی شانه یا روی سر باشند؛ اما درهرحال، قسمت سر باید به سطح قیمت بالاتری نسبت به هر دو شانه برسد، درحالی‌که شانه‌ها باید تقریباً متقارن باشند تا این الگو تشخیص داده شود.

از نظر سطح قیمت خط گردن نیز، اولین رالی باید از این سطح آغاز شود و شانه‌ی چپ (left shoulder) و سر (head) نیز باید در سیر نزولی‌شان، تقریباً به همین سطح بازگردند؛ اما خطوط گردن ممکن است همیشه هم خطوط کاملاً افقی را تشکیل ندهند بلکه خط گردن اندکی شیب‌دار باشد، یعنی کف‌های تجربه‌شده دقیقاً مشابه هم نباشند؛ در شکل زیر نمونه‌ای از این حالت را مشاهده می‌نمایید. شاید این اَشکال ناقص، کار تطبیق آن را با الگوی سر و شانه (و یا سایر الگوهای تکنیکال) برای تحلیل‌گران کمّی یا ابزارهای تحلیل‌گر دشوار سازد، اما بهترین الگوی نموداری مغز انسان می‌تواند این الگو را – حتی اگر ناقص شکل گرفته باشد – تشخیص دهد.

نحوه‌ی کار با الگوی سر و شانه‌ای در تحلیل تکنیکال

همان گونه که اشاره کردیم، حجم معاملات در تجزیه‌وتحلیل الگوهای سر و شانه عنصر مهمی است. تجربه‌ی یک سقف جدید قیمت در قسمت بالای سر بدون افزایش در حجم معاملات، نشان‌دهنده‌ی کاهش تعداد مشارکت‌کنندگان در بازار صعودی است و این یعنی به‌زودی بر اساس کاهش تقاضا، قیمت‌ها نزولی خواهد شد. هنگامی که یک شاخص (مثلاً قیمت) در حال افزایش (یا کاهش) است، اما شاخص دیگر (مثلاً حجم) آن‌گونه نیست، به این وضعیت واگرایی (divergence) می‌گویند. در وضعیت واگرایی، شانه‌ی سمت راست (جایی که تقریباً یک‌سوم پایانی الگو است)، حجم معاملات کمتری خواهد داشت که نشان می‌دهد علاقه یا تقاضا کاهش‌یافته، به‌زودی با افزایش عرضه‌، بازار شاهد کاهش قیمت و آغاز روند نزولی خواهد بود.
هنگامی که الگوی سر و شانه شکل گرفت و کامل شد، انتظار می‌رود که قیمت سهم از سطح خط گردن پایین‌تر آید. در اینجا تحلیل‌گران تکنیکال تمایل دارند از قواعد فیلترینگ استفاده کنند تا مطمئن شوند آیا شکست واضحی در خط گردن رخ داده است یا خیر.

این فیلترینگ ممکن است به شکل توقف معامله تا زمانی باشد که قیمت به سطح معنی‌داری به زیر خط گردن سقوط کند (معمولاً بین 3 تا 5 درصد) یا به شکل درنظرگرفتن یک محدوده‌ی زمانی برای باقی‌ماندن قیمت زیر خط گردن پیش از اقدام به معامله‌ی مجدد؛ وقتی از نمودار قیمت روزانه استفاده می‌شود، این قاعده ممکن است شامل چند روز تا یک هفته باشد. قیمت‌ها اغلب طی جهشی به سطح خط گردن بازمی‌گردند، حتی اگر از سطوح فیلتر (3 تا 5 درصد پایین‌تر) هم بیشتر کاهش یافته باشند؛ بااین‌حال، قیمت‌ها معمولاً روی خط گردن یا اطراف آن متوقف می‌شوند. خط گردن یک سطح حمایتی (support level) است که تحت‌تأثیر اصل قطبیت (polarity principle) اگر یک سطح حمایت شکسته شد (breakout)، همان سطح قیمت، از آن ‌پس به یک سطح مقاومت (resistance level) تبدیل می‌شود.

تعیین قیمت هدف (Price target) با الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال

مانند همه الگوهای تکنیکال، الگوی سر و شانه باید از منظر روند بلندمدت قیمت اوراق بهادار تحلیل شود. رالی‌ای که قبل از شکل‌گیری الگو اتفاق افتاده، باید آن‌قدر بزرگ باشد که چیزی برای معکوس شدن و تشکیل یک قله وجود داشته باشد. هرچه این رالی قوی‌تر و قله‌ی شکل‌گرفته بارزتر باشد، احتمال بازگشت شدیدتر و چشمگیرتر نیز وجود خواهد داشت. هنگامی که خط گردن شکسته شد (یعنی پس از نزول قیمت در پایان شانه ی راست)، این احتمال وجود دارد در این فراز و فرود رالی‌وار، قیمت سهم به همان میزان که از خط گردن (neckline) تا بالای سر (top of the head) افزایش داشته است (مثلاً از 350 تومان تا 650 تومان)، به همان میزان هم افت داشته باشد (یعنی از 350 تومان 50 تومان).

با این ‌حال، اگر بهترین الگوی نموداری رالی ابتدایی (پیش از شروع الگو) با قیمتی بالاتر از خط گردن شروع شده باشد، بعید است که اصلاح، قیمت را از همان سطح قیمتِ آغازین پایین‌تر بیاورد. از آنجایی‌ که شکل‌گیری الگوی سر و شانه یک الگوی نزولی (bearish indicator) است (یعنی طی این الگو تحلیل‌گر انتظار دارد روند صعودیِ ایجاد‌ شده‌ی قبلی پایان یابد و یک روند نزولی آغاز شود)، تحلیل‌گر تکنیکال به دنبال کسب سود کوتاه‌مدت از سهم مورد تحلیل است.

کسب سود از الگوی سر و شانه

هنگام تلاش برای کسب سود از الگوی سر و شانه، تحلیل‌گر تکنیکال برای تعیین قیمت هدف اغلب از تفاوت بالاترین قیمت تجربه شده در سر و پایین‌ترین قیمت تجربه شده در خط گردن استفاده می‌کند؛ بدین ترتیب این حدفاصل، میزانی است که تحلیل‌گر تکنیکال پیش‌بینی می‌کند قیمت به میزان مشابه کاهش یابد، پس عدد به‌دست‌آمده به‌عنوان قیمت هدف، موقعیتی است که سرمایه‌گذاری باید در آن بسته شود. قیمت هدف در الگوی سر و شانه به‌صورت زیر محاسبه می‌شود:
قیمت هدف = قیمت روی خط گردن – (بالاترین قیمت در قسمت سر – پایین‌ترین قیمت در خط گردن)

شکل 3- محاسبه‌ی قیمت هدف در الگوی سر و شانه

در شکل 3 می‌بینیم بالاترین قیمت در قسمت سر 37 دلار و پایین‌ترین قیمت روی خط گردن 27 دلار است و اختلاف این دو 10 دلار.
بنابراین تحلیل‌گر تکنیکال انتظار دارد پس از پایان الگو، قیمت به میزان 10 دلار زیر خط گردن یعنی به 17 دلار کاهش یابد، پس قیمت هدف برای بستن معامله عبارت است از: 27 دلار – (37 – 27 دلار) = 17 دلار

یک تمرین برای تعیین بهترین الگوی نموداری قیمت هدف با الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال

فرض کنید یک تحلیل‌گر تکنیکال قصد دارد به وسیله‌ی تفسیر الگوی سر و شانه پایین‌ترین قیمت سهام شرکتی را تخمین بزند تا آن را مبنای خرید آن سهم در کف قیمت قرار دهد. وی معتقد است که نمودار قیمت سهام این شرکت در بهترین الگوی نموداری شش ماه گذشته الگوی کلاسیک سر و شانه را نشان می‌دهد. در این الگو قیمت سهم در قسمت سر به اوج خود یعنی 108 دلار رسید؛ وی با توجه ‌به نوسانات قیمت و نقطه‌ی آغاز روند صعودی اولیه، خط گردن را روی 79 دلار تشخیص می‌دهد. امروز، سهام به قیمت 78 دلار بسته شده است. به نظر شما بر اساس الگوی سر و شانه، این تحلیل‌گر چه قیمتی را به‌عنوان قیمت هدف برای خرید مجدد در کف قیمت برآورد می‌کند؟
پاسخ: این تحلیل‌گر قیمت خط گردن را 79 دلار آمریکا تخمین زده است، پس 108 دلار (higher high) منهای 79 دلار (lower low) برابر است با 29 دلار؛ بنابراین قیمت هدف او 79 دلار منهای 29 دلار یعنی روی 50 دلار برآورد می‌شود. این تحلیل‌گر تلاش می‌کند سهم را به قیمت امروز 78 دلار بفروشد و پیش‌بینی می‌کند که اگر در محدوده‌ی 50 دلار (قیمت هدف) در موقعیت خرید (closing the position) باشد، به‌ازای هر سهم (بدون احتساب هزینه‌های معامله) سود 28 دلاری به دست خواهد آورد.

همچنین اگر مایل هستید تا این مفهوم را به زبان مرجع مطالعه کنید، می‌توانید از سایت investopedia دیدن کنید.

جمع‌بندی آکادمی دانایان از الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال

در تشخیص الگوها به دنبال مشاهده‌ی شکلی ایده‌آل از الگوی مد نظر خود نباشید. الگوها صرفاً جهت تخمین رفتار بازار هستند و تنها ابزاری برای حدس زدن؛ نتایج حاصل از تفسیر الگوها را نمی‌توان قطعی و تضمین شده فرض کرد حتی گاه ممکن است از داده‌های بعدی متوجه شوید الگو را به ‌اشتباه تشخیص داده‌اید. هنگام تفسیر الگوها نیم‌نگاهی نیز به تجربیات قبلی خود و اطلاعات بنیادی داشته باشید و تنها معیار تصمیم‌گیری خود را مبتنی بر تفسیر الگوها قرار ندهید.
در تفسیر الگوها برای تعیین قیمت هدف خرید یا فروش، باید این نکته را مد نظر قرار داد که افراد زیادی چون شما در حال تشخیص و تفسیر الگو هستند و همین رفتار دسته‌جمعی یکسان و هم‌زمان می‌تواند بر عرضه و تقاضا و رفتار قیمت تأثیرات پیش‌بینی نشده‌ای داشته باشد که روند کلاسیک الگو را تغییر دهد؛ بنابراین بهتر است فارغ از ترس و طمع، اندکی پیش از رسیدن بازار به قیمت هدف واکنش نشان داده، معاملات خود را ببندید تا دچار نوسانات هیجانی بازار نگردید.