اوراق بهادار چیست؟
حتما عبارت دوکلمهایِ اوراق بهادار به گوشتان خورده است اما شاید اگر از شما بپرسیم که این اوراق دقیقا چه هستند و چه کاربردهایی دارند به طور دقیق یا حتی غیردقیق نتوانید پاسخ آن را بدهید. اگر میخواهید که از سیاست و اقتصاد و اجتماع به خوبی سر دربیاورید باید اطلاعاتتان را در زمینههای مختلف بالا ببرید. کسی که دانش و آگاهی خوبی نسبت به این زمینهها داشته باشد، تصمیمهای بهتری میگیرد و زندگیاش را بهتر مدیریت میکند.
در درجه نخست، اطلاعات و شناختتان را نسبت به اکوسیستمهای مختلف اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بالا ببرید اوراق بهادار در بازار پول و بعد با تلاش به سمت اهداف مالیتان گام بردارید. اوراق بهادار هم از آن دسته اصطلاحاتی است که باید با آن آشنا شوید تا کاربردهایش را به خوبی درک کنید. اوراق بهادار در واقع نوعی ابزار مالی است که قابلیت داد و ستد دارد. هر نوع ورقهای که تضمینکننده و نشاندهنده حقوق مالی باشد و بتوان آن را خرید یا فروخت با این نام شناخته میشود.
اوراق بهادار چیست؟
اوراق بهادار ابزار و اهرمی مالی در دستان شماست که ارزش مالی دارد و به راحتی میتوانید آن را داد و ستد کنید. همانطور که گفته شد، اوراق بهادار اوراق بهادار در بازار پول حکم یک ابزار مالی را دارند و به همین خاطر هم سرمایهگذاران و هم سرمایهپذیران با این اوراق که از سوی نهادهای دولتی یا خصوصی تضمین میشوند از وجود آنها سود میبرند و منتفع میشوند. شرکتی که اوراق بهادار را منتشر میکند، منتشرکننده یا ناشر نام دارد. اوراق بهادار اوراق بهادار در بازار پول به شکلهای مختلفی منتشر میشوند و در اختیار عموم قرار میگیرند. این انتشار میتواند به شکل صدور گواهی یا بدون گواهی و از طریق اینترنت باشد. اوراق مذکور بنا به اهداف و کارکردهایی که دارند با قیمتهای مختلفی منتشر میشوند. به طور خلاصه تا اینجا گفتیم که :
• اوراق بهادار یک ابزار مالی قابل خرید و فروش است؛
• اوراق بهادار دارای ارزش مالی هستند؛
• اوراق بهادار دارای انواع مختلفی هستند.
انواع اوراق بهادار کدامند؟
اوراق بهادار به سه گروه اصلی تقسیم میشوند:
- اوراق بدهی؛
- اوراق حقوق صاحبان سهام؛
- ابزارهای مشتقه.
اوراق بدهی چیست؟
اوراق بدهی که نام دیگر آن اوراق قرضه است از سوی یک ناشر پخش میشود. شرکت ناشر که صادرکننده و تولیدکننده برگه است به خریداران تضمین میدهد. بنا به این تضمین، مبلغ مشخصی در زمانی معین به صاحب و خریدار ورقه بدهی پرداخت میشود. در زمان سررسید هم اصل مبلغی که در هنگام خرید اوراق بدهی پرداخته شده است به خریدار آن بازگردانده میشود.
این کار باعث میشود که یک فرد بتواند سرمایهگذاری کند و سودی از بابت پولی که با آن اوراق بدهی خریداری کرده است به دست بیاورد و در ضمن، دولت یا شرکتهایی که اوراق را منتشر میکنند هم با پول دریافتی اوراق بهادار در بازار پول بابت فروش اوراق به تامین مالی پروژههایشان در طرحهای صنعتی و امور مختلف برسند. پس اوراق بدهی یا اوراق قرضه، نوعی از اوراق با درآمد ثابت هستند و کسی که این اوراق را خریداری میکند ضمن سرمایهگذاری به دولت یا شرکتهای بزرگ وام میدهد و سود ثابتی را در مقابل از آن خود میکند.
یادتان باشد که شرکت ناشر در این معامله، خرید و فروش اوراق بدهی یا قرضه متعهد است که مبلغ مشخصی را با عنوان «بهره سالانه» در زمانهایی مشخص به دارنده سهام پرداخت کند و در یک زمان معین هم که به آن «زمان سررسید» میگویند و در آن اصل پول سرمایهگذار یا همان خریدار اورق قرضه پرداخت میشود. کسی که اوراق بهادار را میخرد با عنوان بستانکار شناخته میشود و میتواند اصل مبلغ خرید اوراق و سود را دریافت کند. اما هیچ مالکیتی در شرکت پیدا نخواهد کرد. یعنی خرید اوراق بدهی به شما حق مالکیت در یک شرکت و سازمان را نمیدهد. اگر بخواهید در یک شرکت حق مالکیت پیدا کنید باید به سراغ خرید سهام آن در بازار بورس بروید. بنگاهها و شرکتهایی که اوراق بدهی را در اختیار خریداران قرار میدهند در واقع به نوعی به خریداران بدهکار هستند و به همین خاطر است که به این دسته از اوراق، بدهی یا قرضه گفته میشود. باید بدانید که اوراق بدهی دارای انواع مختلفی است:
انواع اوراق بدهی :
• اوراق خزانه دولتی؛
• اوراق صکوک شرکتی؛
• اوراق مشارکت دولتی؛
• اوراق مشارکت شرکتی؛
اوراق خزانه دولتی
اسناد خزانه اسلامی یا دولتی از ابزارهای مالی و اسلامی است. دولت آن را به جای بدهیهای که دارد به جای طرحهای تملک داراییهای سرمایهای با قیمت اسمی و سررسید معین به طلبکاران غیردولتی واگذار میکند.
اوراق صکوک شرکتی
ابزارهای مالی اسلامی (صُکوک)، اوراق بهادار با ارزش مالی یکسانی هستند که در بازارها قابلیت معامله دارند. معامله این دسته از اوراق بنا به یکی از قراردادهای مورد تأیید دین اسلام تعریف شدهاند و صاحبان اوراق به صورت مشاع مالک یک یا مجموعهای از داراییها و منافع حاصل از اوراق مذکور میشوند.
اوراق مشارکت دولتی و شرکتی
اوراق مشارکت دولتی و شرکتی به نوعی از اوراق بهادار میگویند که دولت یا ارگانهای مرتبط با آن یا شرکتهای دولتی یا خصوصی برای تامین اعتبار و بودجه مالی لازم برای طرحها و پروژههای زیرساختی و عمرانی خود منتشر میکنند.
اوراق مرابحه
اوراق مرابحه هم از جمله اوراقی است که صاحبان آن به شکل مشاع، مالک یک دارایی هستند و بازدهی ثابتی دارند. ضمن اینکه میتوان این اوراق را در بازار ثانویه به فروش رساند.
اوراق استصناع
اوراق استصناع به عنوان اوراق بهادار با بازدهی ثابت است که هدف از آن به وجود آوردن ابزاری برای تامین مالی پروژههای مختلف است. استصناع در اصطلاح فقهی و حقوقی، قراردادی است که یکی از طرفین قرارداد، در مقابل مبلغی مشخص، ساخت و تحویل پروژهای معین را در زمانی مشخص برای طرف دیگر به عهده می گیرد. در نتیجه، اوراق استصناع یا سفارش ساخت، اوراق بهاداری است که ناشر بر اساس قرارداد سفارش ساخت منتشر مینماید.
اوراق منفعت
اوراق منفعت از جمله اسناد مالی بهاداری است که مالکیت صاحب آن بر مقدار معین خدمات یا منافع آینده از یک دارایی بادوام را نشان میدهد و در ازای پرداخت مبلغ معینی به وی منتقل میشود. در واقع، شبیه حق اقامتی است که در یک هتل به شما میدهند یا حق بهرهمندی از خدماتی که یک دانشگاه در یک سال تحصیلی در اختیارتان قرار میدهد.
گواهی سپرده
گواهی سپرده نوعی از اوراق بهادار است که به شخص حامل، این حق را میدهد تا سود سپرده را دریافت نماید. هر گواهی سپـرده، تاریخ سررسید و یک نرخ سود ثابت دارد.
جالب است بدانید که در علم اقتصاد، بدهی نوعی دارایی محسوب میشود. چرا؟ به این دلیل که از طریق خلق و بازپرداخت آن در آینده، صاحب داراییهای بیشتری میشوید. انتشار اوراق بدهی از سوی شرکتهای مختلف، روشی برای تامین نقدینگی است و به جای متوسل شدن به روشهایی مانند دریافت وام از بانک، تامین مالی جمعی صورت میگیرد. هم سرمایهگذاران به سود در آینده دست پیدا میکنند و هم شرکتهای ناشر اوراق میتوانند پروژههایشان را پیش ببرند.
اوراق بدهی چه ویژگی هایی دارند؟
اوراق بدهی دارای ویژگیهایی هستند که برای سرمایهگذاری با آنها نیازمند شناختشان هستید. هر ورقه بدهی دارای تاریخ سررسید است. به این موضوع در قسمتهای قبلی هم اشاره کردیم. اما دوباره یادآوری میکنیم که تاریخ سررسید، پایان دورهای است که صاحب اوراق در آن، بدهی ارزش اسمی اوراق را دریافت میکند. ارزش اسمی هم به اصل مبلغ وام گفته میشود. در تاریخ سر رسید اوراق بدهی این مبلغ به خریدار اوراق بازپرداخت می گردد. نرخ سود اسمی هم به بهرهای گفته میشود که به طور دورهای تا سررسید اوراق بدهی به سرمایهگذار پرداخت میشود. البته اگر یک فرد نخواهد تا زمان سررسید اوراق خود برای دریافت آن منتظر بماند هم راههایی وجود دارد. این فرد میتواند به سادگی در بازار سرمایه، اوراق خود را به فردی دیگر بفروشد. این اوراق به قیمت بازار به فردی دیگر میرسند. قیمت بازار هم به عوامل و عناصر متعددی وابسته است. در میان ویژگیهای اوراق بدهی، خوب است به نرخ سود تا سررسید هم دقت داشته باشید.
منظور از نرخ سود تا سررسید چیست؟
منظور این است که اگر شخصی اوراق بدهی را در همان نخستین روزی خریداری کند که منتشر شدهاند، نرخ سود برابر با نرخ سود اسمی خواهد بود. اما اگر بعد از انتشار و با قیمت بازار اقدام به خرید اوراق بدهی کند، نرخ سود، نرخ سود تا سررسید خواهد بود. در بیشتر موارد، خرید و فروشهای اوراق بدهی با نرخ سود تا سررسید است. یعنی، قیمت خرید و فروش اوراق بدهی در بازار از روند بازار و زمان خرید و فروش تبعیت میکند و هر لحظه قیمت اوراق در بازار، مقادیر خاصی است.
اوراق بهادار در بازار پول
آزمون مجازی بخش دوم اقتصاد دهم انسانی | نهادهای پولی و مالی
تیم مدیریت گاما
آزمون تستی بخش 1 اقتصاد دهم انسانی و معارف | فصل سوم: بازار
تیم مدیریت گاما
آزمون آنلاین بخش 4 (مدیریت کلان اقتصادی) اقتصاد دهم مدرسه شهید مصطفی خمینی…
تیم مدیریت گاما
سؤالات امتحان نوبت دوم اقتصاد دهم رشته انسانی دبیرستان اندیشه | خرداد 96
آزمون نوبت دوم اقتصاد دهم دبیرستان شهید کاظم رفعه | خرداد 1398
یوسف متقیان نیا
سؤالات امتحان نوبت اول اقتصاد دهم رشته انسانی دبیرستان عفت | دی 95
آزمون نوبت دوم اقتصاد دهم دبیرستان شهید خورشیدی کرمانشاه | خرداد 1397
سؤالات امتحان نوبت دوم اقتصاد پایه دهم دبیرستان شهید فضل اله نوری | خرداد 1397 +…
سوال و پاسخ امتحان ترم اول اقتصاد دهم دبیرستان شهید مطهری دره شهر | دی 1397
آشنایی با انواع بازارهای مالی و بازار سرمایه
وقتی از بازارهای مالی حرف میزنیم، بیشتر افراد تصویر بازار شلوغ بورس نیویورک یا معاملهگران عصبانی تالار معاملات آتی شیکاگو را به یاد میآورند. البته این تصاویر دیگر قدیمی شدهاند، زیرا این روزها معاملات آنلاین جای مبادلات رو در رو را گرفتهاند. صرافیهای ارز دیجیتال تنها بخشی از بازارهای مالی هستند؛ زیرا این بازارها مدتها پیش از وجود صرافیها و کارگزاریها به شکل امروزی وجود داشتهاند. بازارهای مالی از زمانی که بشر به کشاورزی و داد و ستد آن با دیگران روی آورد، وجود داشته اند. اگر کشاورزان برداشت مناسبی نداشتند باید برای کاشت محصول در سال بعد بذر بهدست میآوردند. اگر هم برداشت خوبی داشتند باید تصمیم میگرفتند که محصولات مازاد خود را ذخیره یا مبادله کنند. این شرایط آنها را مجبور میکرد تا برای بهدست آوردن بذر یا غذای ذخیره با دیگران معامله کنند.
درآمد ماهیگیران نیز به مقدار صید، نوع ماهیها و آب و هوا وابسته و بیثبات بود. در حقیقت، تصمیمات و مبادلات تمامی آن کشاورزان و ماهیگیران بود که اساس بازارهای مالی و بازار سرمایه امروزی را تشکیل داد. داد و ستد هایی که هدف آن بسیار شبیه بازارهای امروزی است. در این مقاله شما با مفهوم بازار مالی و انواع بازارهای مالی و بازار سرمایه آشنا خواهید شد.
بازارهای مالی چیست؟
بازار مالی (Financial Market) بستری است که افراد و نهادها از آن برای انجام معاملات با انواع داراییها مانند اوراق بهادار، ارزهای دیجیتال و دیگر داراییهای قابل تعویض استفاده میکنند. بازار براساس قرار گرفتن فروشندگان و خریداران در یک مکان کار میکند و قانون عرضه و تقاضا نیز قیمتها را در بازار مشخص میکند. در حقیقت، انواع بازارهای مالی به افراد کمک میکند تا به راحتی یکدیگر را پیدا کنند؛ آنها با این کار انجام معامله میان کاربران را تسهیل میکنند.
بازارهای مالی انواع مختلفی دارند؛ ویژگیهای دارایی مورد معامله و نیازهای کاربران است که مشخصات هرکدام از این بازارها را تعیین میکند. بازار سهام، بازار فارکس، بازار ارزهای دیجیتال، بازار پول، بازار اوراق قرضه، بازار کالا و بازار مشتقه از محبوبترین شکلهای بازارهای مالی هستند. این بازارها بستری هستند که کسب و کارهای مختلف برای جذب سرمایه مورد نیاز خود برای توسعه، از آن استفاده میکنند. در واقع، بازارهای مالی مانند کانالهایی هستند که جریان سرمایه را از عرضهکنندگان به سمت تقاضاکنندگان هدایت میکنند.
بازار سرمایه (Capital Market) نیز بخشی مهم از بازارهای مالی است که معاملات ابزارهای مالی مانند سهام، اوراق بدهی، صندوقهای قابل معامله (ETF) و غیره را تسهیل میکند. همچنین، منبع جذب سرمایه برای افراد، شرکتها و دولتهای است و نقش مهمی در تقسیم منابع و ایجاد نقدینگی برای کارکارآفرینان بازی میکند. انواع بازارهای مالی را میتوان براساس نوع دارایی مورد معامله و زمان سررسید آنها تقسیمبندی کرد.
انواع بازارهای مالی
بازارهای مالی بسیار زیادی در سراسر جهان وجود دارند و هر کشوری حداقل از یکی از انواع آنها استفاده میکند. برخی از این بازارها کوچکتر هستند و سرمایه در گردش کمی دارند، برخی دیگر نیز مانند «بازار بورس نیویورک» که روزانه تریلیون دلار معامله در آن انجام میشود در سطح بینالمللی شناخته شده هستند. در ادامه این مقاله ۶ نوع از شناختهشدهترین انواع بازارهای مالی را بررسی میکنیم:
بازار سهام (Stock Market)
بازار سهام یا بازار بورس، شناختهشدهترین شکل از بازارهای مالی است. در این بازار سهام شرکتها (سهامی عام) توسط معاملهگران و سرمایهگذاران خرید و فروش میشود. هر سهم قیمتی دارد که براساس عواملی مانند ارزش بازار، داراییهای شرکت و عرضه و تقاضا و .. مشخص میشود. زمانی که قیمت این سهمها به دلیل عوامل اقتصادی یا تجاری افزایش مییابد، سرمایهگذاران میتوانند با فروش آنها کسب درآمد کنند. در این بازار خرید سهام برای سرمایهگذاران ساده است، اما چالش واقعی انتخاب سهامی است که در نهایت سودآور باشد. در واقع، زمانی که سهام را با قیمت کمتر میخرید و با قیمت بالاتر میفروشید میتوانید کسب درآمد کنید.
بسیاری از شرکتها از بازار سهام برای جذب سرمایه استفاده میکنند؛ آنها این کار را از طریق بازار اولیه یا عرضه اولیه عمومی (IPO) انجام میدهند. بازار اولیه (Primary Market) زمانی شکل میگیرد که دارایی شرکت برای اولین بار عرضه و فروخته شود. در این بازار، شرکت سرمایه مورد نیاز خود را به طور مستقیم و از طریق فروش سهام به سرمایهگذاران تامین میکند. معاملهگران پس از لیست شدن شرکت و عرضه آن در بازار اولیه، معاملهگران میتوانند سهام شرکت را در بازار ثانویه خرید و فروش کنند. در حقیقت، تمامی معاملات سهام در بازار بورس، درون بازار ثانویه (Secondary Market) انجام میشوند.
نکته جالب اینجاست که بازار بورس اوراق بهادار از قرنها پیش و زمانی که هیچ فناوری در کار نبوده، وجود داشته است. بزرگترین بازارهای سهام که در کشورهای توسعه یافته مانند آمریکا و ژاپن به شکل امروزی از قرن ۱۹ یا ۲۰ ایجاد شدهاند.
بازار اوراق قرضه (Bond Market)
بازار اوراق قرضه که با نام بازار درآمد ثابت نیز شناخته میشوند، شکل دیگری از بازارهای مالی است. شرکتها، سازمانها و دولتها با فروش اوراق قرضه در این بازار سرمایه مورد نیاز خود برای توسعه را بهدست میآورند. بسیاری از شهرداریها نیز برای تامین مالی مخارج مورد نیاز خود برای ساخت پروژه های عمومی مانند مدرسه، ایستگاه آتش نشانی، پارکها و جادهها اوراق قرضه منتشر میکنند. ارواق قرضه (Bond) نوعی سرمایهگذاری است که در آن سرمایهگذار از طریق خرید اوراق پول قرض میدهد؛ در مقابل شرکت یا نهاد فروشنده متعهد میشود تا اعتبار دریافتی را در بازه زمانی مشخص و با پرداخت سود دورهای ثابت بازپرداخت کند.
اوراق قرضه شبیه توافقی میان وامدهنده و وامگیرنده است که جزییات وام مانند مقدار سرمایه، زمان بازپرداخت و سود پرداختی در آن مشخص شده است. به همین دلیل گاهی اوقات به بازار اوراق قرضه بازار بدهی یا بازار اعتباری نیز میگویند. بیشتر معاملات بازار اوراق قرضه در بازار اولیه انجام میشود؛ جایی که در آن سرمایهگذاران اوراق قرضه را از فروشندگان (وامگیرندگان) خریداری میکنند. معاملهگران میتوانند اوراق بهاداری را که قبلا منتشر شده در بازار ثانویه خرید و فروش کنند. معمولا این معاملات از طریق بازار بورس یا فرابورس انجام میشود، البته که حجم سرمایه معامله شده در بازارهای اوراق قرضه بسیار بیشتر از بازارهای سهام است.
مهمترین مزیت بازار اوراق قرضه نسبت به بازار سهام، ریسک پایینتر سرمایهگذاری است. همین ویژگی باعث میشود تا اوراق قرضه نسبت به سهام بازدهی و سودآوری کمتری نیز داشته باشد. همچین این نکته را در نظر داشته باشید، با اینکه اوراق قرضه شرکتی نرخ بهره بالاتری دارند اما اوراق تحت حمایت دولت از امنیت بیشتری برخوردار هستند. ورشکستگی بدترین سناریویی است که سرمایهگذاران میتوانند تجربه کنند؛ در این شرایط شرکتها معمولا میتوانند بخشی از سرمایه را پس بدهند.
بازار کامودیتی (Commodity Market)
بازار کامودیتی یکی دیگر از انواع بازارهای مالی است که تولیدکنندگان و مصرفکنندگان در آن به معامله کالای اساسی میپردازند. در یک تعریف ساده، کامودیتی کالایی است که میتوان آن را با کالاهای مشابه دیگر معامله کرد. در این بازار کالاهای اساسی را به دو دسته کلی کامودیتی سخت و کامودیتی نرم تقسیم میکنند. کالاهای انرژی مانند نفت و گاز و فلزات گرانبها مانند طلا، نقره و پلاتین در دسته کامودیتیهای سخت قرار میگیرند. کالاهای کشاورزی مانند گندم، ذرت و سویا و محصولاتی مانند پنبه، قهوه و شکر را میتوان در دسته کامودیتیهای نرم قرار داد. فلزات اساسی مانند آلومینیوم، مس، روی و آهن نیز در دسته کامودیتیهای جای میگیرند.
معاملات در بازار کامودیتی به دو دسته تقسیم میشود: معاملات اسپات (Spot) و معاملات آتی یا فیوچر (Future). در بازار اسپات، کالاهای اساسی با پول مبادله میشوند. در بازار آتی نیز کالاهای اساسی در تاریخی از پیش تعیین شده و با قیمتی مشخص معامله میشوند. بیشتر معاملات کالاهای اساسی در بازارهای مشتقه و به شکل معاملات اسپات انجام میشود. معاملهگران همچنین میتوانند کامودیتیها را بازار بورس، فرابورس و صرافیهای لیست شده به شکل آتی معامله کنند. بورس کالای شیکاگو (CME) و اینترکانتیننتال اکسچنج (ICE) دو کارگزاری بزرگ برای انجام معاملات کامودیتی در جهان هستند.
بازارهای کامودیتی قدمتی به اندازه تاریخ تمدن بشری دارند، این بازارها یک بستری متمرکز و با قدرت نقدشوندگی بالا برای تولیدکنندگان و مصرفکنندگان ایجاد میکنند. برای مثال، این بازارها میتوانند تجارت محصولات کشاورزی را کارآمدتر و هماهنگتر کنند. معاملات آتی بازار کامودیتی، با ایجاد یک مکانیسم خرید تضمینشده به بسیاری از کشاورزان کوچک کمک میکند.
بازار ارزهای دیجیتال (Crypto Market)
گسترش فناوری بلاک چین در سالهای گذشته باعث شده تا ارزهای اوراق بهادار در بازار پول دیجیتال به عنوان یک دارایی ارزشمند مورد توجه بسیاری قرار بگیرند. از سال ۲۰۱۸ بازارهای ارزهای دیجیتال به عنوان بخشی از بازارهای مالی رشد بسیار سریعی را تجربه کردهاند. بیت کوین (BTC)، اتریوم (ETH) و سایر رمز ارزها، همگی داراییهای دیجیتال غیر متمرکز مبتنی بر بلاک چین هستند. در حال حاضر، نزدیک به ۱۴ هزار کوین و توکن متفاوت در حدود ۵۰۰ صرافی ارز دیجیتال در سراسر جهان معامله میشوند. معاملهگران و سرمایهگذاران بازار رمز ارزها برای خرید و فروش و نگهداری این داراییها دیجیتالی نیاز به استفاده از یک کیف پول ارز دیجیتال خواهند داشت.
ماهیت دیجیتال و ناشناس بازارهای دیجیتال باعث میشود تا بستر مناسبتری برای انجام پروژههای پانزی یا کلاهبرداری باشد. در این بازار، صرافیهایی که از آنها برای انجام معاملات استفاده میشود به دوسته صرافیهای متمرکز (CEX) و صرافیهای غیرمتمرکز (DEX) تقسیم میشوند. صرافیهای متمرکز همانطور که از نامشان پیداست پلتفرمهای متمرکزی برای معامله رمز ارزها هستند. صرافیهای غیرمتمرکز بدون هیچ مرجع مرکزی کار میکنند؛ این صرافی امکان مبادله بدون واسطه و همتا به همتا (P2P) ارزهای دیجیتال را برای کاربران خود فراهم میکنند.
با اینکه بازار کریپتوکارنسی یک بازار مالی بسیار جوان است اما در دهه گذشته به طور شگفت انگیزی گسترش یافته است. بر طبق گزارش وبسایت coinmarketcap، ارزش کل بازارهای ارزهای دیجیتال بیش از ۲.۵ تریلیون دلار است. برخی افراد عقیده دارند که عدم وجود یک سیستم قانونگذاری مشخص، بزرگترین مشکل این بازار است. کشورهای مختلف قوانین متفاوتی در رابطه با استفاده از رمز ارزها دارند؛ در حقیقت بسیاری از کشورها بازار ارزهای دیجیتال را بهجای نوآوری یک خطر برای اقتصاد خود میدانند.
بازار فارکس (Forex Market)
فارکس (Forex) مخفف عبارت Foreign Exchange به معنی تبادل ارزهای خارجی است. بازار فارکس مهمترین نوع بازارهای مالی است؛ این بازار امکان انجام معاملات جفت ارزهای مختلف را برای معاملهگران فراهم میکند. سرمایهگذاران خرد، بانکها، شرکتها، صندوقهای سرمایهگذاری و شرکتهای مدیریت سرمایه گذاری همگی از بازار فارکس برای انجام سفتهبازی و پوشش ریسک (Hedging) استفاده میکنند. برخلاف تصور بسیاری از افراد، اولین شکل از بازارهای فارکس قرنها قدمت دارند و به دوره بین النهرین باز میگردند.
معاملهگران میتوانند ۱۷۰ جفت ارز مختلف را در بازار فارکس معامله کنند. امروزه، حجم معاملات روزانه بزرگترین بازار مالی چیزی در حدود ۶.۶ تریلیون دلار و بیش از مجموع بازارهای سهام، بازارهای مشتقه و بازار ارزهای دیجیتال است. فارکس یک بازار مالی گسترده است، در واقع شبکه گستردهای از کامپیوترها و واسطهها در سراسر جهان این بازار را تشکیل دادهاند. همچنین، کارگزاران فارکس میتوانند به عنوان بازارساز (Market Maker) عمل کنند و قیمتهای بید (Bid) و اسک (Ask) پیشنهاد دهند که با قیمت رقبا در بازار متفاوت است.
بازار فارکس را میتوان به دو بخش تقسیم کرد: بازار بین بانکی و بازار خارج بورس (OTC). بازار بین بانکی (Interbank Market) شبکهای جهانی است که بانکها و موسسات مالی از آن برای مبادله ارزها و سایر مشتقات ارزی میان خود استفاده میکنند. سرمایهگذاران و معاملهگران نیز میتوانند با استفاده از کارگزاری یا بروکرها به معامله در بازار خارج از بورس (OCT) فارکس بپردازند.
بازار مشتقه (Derivatives Market)
بازار مشتقه یکی از مدرنترین انواع بازارهای مالی است. به زبان ساده، بازار مشتقه بستری را فراهم میکند که در آن خریداران و فروشندگان دارایی مورد نظر خود را بر روی یک قیمت توافقی پیش خرید یا پیش فروش میکنند. در این بازار، داراییها و کالاها به شکل اوراق مشتقه مانند قراردادهای آتی و اختیار معامله، مورد خرید و فروش قرار میگیرند. این قراردادهای مالی ارزش خود را از یک کالای اساسی یا گروهی از داراییها مانند سهام، اوراق قرضه، ارزها و غیره به دست میآورند به همین علت به اوراق مشقه، اوراق ثانویه نیز میگویند.
سرمایهگذاران از اوراق مشتقه برای پوشش ریسک (Hedge)، کاهش ریسک و با سفتهبازی استفاده میکنند. به این معنی که آنها ریسک با انتظار پاداش میپذیرند. بسیاری از افراد سرمایهگذاری در بازار مشتقه را به عنوان شکلی پیشرفته از سرمایهگذاری در نظر میگیرند. قراردادهای اوراق مشتقه به دو دسته اصلی تقسیم میشوند: لاک (Lock) و آپشن (Option). در قراردادهای لاک مانند قراردادهای آتی، طرفین معامله از ابتدا در مورد شرایط و مدت زمان قرارداد متعهد میشوند. در قراردادهای آپشن یا اختیار معامله مانند قراردادهای سهام، به طرفین این اجازه را میدهند تا پیش از پایان زمان قرارداد، حق خرید یا فروش دارایی خود را داشته باشند.
سوالات متداول
سهم بازار کریپتو و فارکس از بازار مالی چقدر است؟
یبشتر از ۹۹ درصد حجم بازار در اختیار مارکت فارکس و حدود ۰.۱ درصد در بازار کریپتوکارنسی در حال گردش است.
معاملان مشتقات چیست؟
به مجموع معاملات آپشن و مارجین معاملات مشتقات میگویند.
نکته: توجه داشته باشید این مقاله صرفا با هدف راهنمایی و آشنایی شما با بازارهای مالی نوشته شده است و آکادمی ارز تودی مسئولیتی در مقابل تصمیمات یا عواقب مالی آن برای افراد ندارد.
تحلیل حقوقی الگوی خرید اعتباری اوراق بهادار در ایران
اعطای اعتبار به سرمایه گذار برای خرید اوراق بهادار که از قالب خرید اعتباری محقق می شود، ضمن برخورداری از ابعاد و آثار حقوقی متعدد، با این مساله اساسی مواجه است که به سبب ارتباط با امور حرفه ای باید علاوه بر مقررات بازار اوراق بهادار، تابع ضوابط بازار پولی و بانکی نیز باشد. از این رو، قرار گرفتن آن در شاکله بانکی یا بورسی صرف محل تامل است. در نوشتار حاضر با امعان نظر به زمینه فوق، با رویکردی تحلیلی و مبنایی، به بررسی الگوی خرید اعتباری اوراق بهادار در کشورمان پرداخته و ساختار کنونی این فرآیند را مورد ارزیابی حقوقی و هنجاری قرار می دهیم. در این خصوص، فارغ از انگیزه های سرمایه گذاری در اوراق بهادار، مقررات کنونی خرید اعتباری اوراق بهادار در بازار سرمایه ایران از حیث مبنایی با یک چالش مهم روبه روست که همین مساله باعث خلط تقنینی و عملیاتی ضوابط بازار پول و بازار اوراق بهادار و تعارض حقوقی و نظارتی میان مراجع مربوط به این دو بازار شده است. بنابراین، به نظر می رسد در عین توجه به قابلیت ها و معیارهای حقوق اقتصادی، مواجهه با موضوع مورد اشاره باید با فرآیندی همراه باشد تا در اوراق بهادار در بازار پول عین همگرایی و همکاری میان بازار پولی و بازار سرمایه؛ بر اساس اصول و ضوابط حرفه ای، رقابت فعالان بازار در این دو حوزه را فراهم نماید. با وجود این، الگوی خرید اعتباری در ایران به دلیل جدایی نسبی از ضوابط پولی و بانکی با چالش هایی روبه روست که توفیق آن منوط به رفع ایرادات و ابهامات مبنایی و عملیاتی با توجه به منطق حقوق اقتصادی است.
بازار های مالی و انواع آن
بازارهاي مالی، منابع پولی را از بازارهاي داراي وجوه اضافی به بازارهاي نیازمند به این منابع انتقال میدهند.
مشارکت کنندگان اصلی در بازارهاي مالی را میتوان به سه دسته تقسیم کرد:
خانوارها،بنگاههاي تجاري و نهادهاي دولتی. مشارکت کنندگانی که سرمایه بازارهاي مالی را تامین میکنند(واحدهاي داراي مازاد وجوه نقد( نامیده میشوند.خانوارها بخش اصلی این واحدها را تشکیل میدهند. مشارکت کنندگانی که براي تهیه پول وارد بازارهاي مالی میشوند، «واحدهاي داراي کسري وجوه نقد « نامیده میشوند. بسیاري از «واحدهاي داراي کسري وجوه نقد» براي تهیه پول اقدام به انتشار اوراق بهادار به «واحدهاي داراي مازاد وجوه نقد» مینمایند.
یک ورقه بهادار، گواهی ادعاي دارنده آن نسبت به ناشر است.
تعریف بازار مالی
بازار مالی، بازاري است که در آن دارایی هاي مالی از قبیل سهام و اوراق قرضه، خرید و فروش میشوند.
در بازارهاي مالی زمانی وجوه انتقال مییابند که یک طرف معامله، دارایی هاي مالی را خریداري میکند.
بازارهاي مالی جریان انتقال وجوه را تسهیل میکنند و بدین ترتیب امکان سرمایهگذاري خانوادهها، بنگاههاي تجاري و نهادهاي دولتی را فراهم میسازند. این فصل درباره بازارهاي مالی و نهادهاي مالی فعال در آن بحث میکند.
نقش بازار های مالی
نخست :روابط متقابل خريدار و فروشنده در بازار مـالي، قيمـت دارايـي مبادلـه شـده را تعيين ميكند.
به عبارت ديگر، اين روابط بازده مورد انتظار دارايي مالي را تعيـين مـيكنـد.
هم چنان كه انگيزه بنگاه براي به دست آوردن وجوه به بازده مورد انتظاري كه سرمايه گذارطلب ميكند بستگي دارد، اين ويژگي بازار مالي نيز نشان ميدهد كه در هر اقتصـاد، وجـوه چگونه ميان دارايي هاي مالي مختلف تقسيم شود. اين فرآيند را قيمت يابي مينامند.
دوم:بازارهاي مالي،مكانيسمي براي سرمايه گذار فراهم ميكنند تادرزمان دلخـواه، بتواند دارايي ماليش رابه فروش رسـاند.ايـن ويژگـي بـازار را اصـطلاحاً ايجـاد نقـدينگي مينامند.
سوم: ، بازارهاي مالي موجب كاهش هزينه معاملات مي شـوند. معـاملات دو نـوع هزينـه دارند: هزينه جستجو و هزينه اطلاعات.
هزينه جستجو بيانگر هزينه هاي آشكار مثل هزينه درج آگهي، خريد يافروش وهزینه های پنهان مانند زمان صرف شده اسـت.
هزينه هاي اطلاعـات، هزينـه هاي مربوط به برآورد ويژگي هاي سرمايه گذاري يـك دارايـي مـالي اسـت.
انواع بازار های مالی
هر بازار مالی به منظور تامین نیازهاي خاص مشارکت کنندگان در آن بازار ایجاد میشود.مثلا:
برخی از مشارکت کنندگان ممکن است به سرمایه گذاري کوتاه مدت وتعدادي دیگر به سرمایه گذاري بلندمدت تمایل داشته باشند.
برخی از مشارکت کنندگان در زمان سرمایه گذاري ریسک بالایی را میپذیرند، حال آنکه برخی دیگر از ریسک پرهیز میکنند.
تعدادی از مشارکت کنندگان هنگام نیاز به پول ترجیح میدهند قرض بگیرند، درحالیکه دیگران به فروش سهام اوراق بهادار در بازار پول اوراق بهادار در بازار پول روي می آورند.
انواع بازار های مالی بر اساس سررسید و ساختار معاملات اوراق بهادار، میتوان به این شرح طبقه بندي کرد:
بازار پول و سرمایه:
معمولا بازارهاي مالی که معاملات اوراق بدهی را تسهیل میکنند بر اساس سررسید تقسیم بندي میشوند. بازارهاي مالی که جریان وجوه کوتاه مدت (با سررسید کمتر از یکسال) را تسهیل م ینمایند، به عنوان بازارهاي پول و بازارهایی که جریان وجوه بلندمدت را تسهیل میکنند، به عنوان بازارهاي سرمایه شناخته میشوند.
بازار اولیه و ثانویه:
صرف نظر از اینکه اوراق بهادار متعلق به بازار سرمایه هستند یا بازار پول، تفکیک میان معاملات بازار اولیه و بازار ثانویه ضروري است.
بازارهاي اولیه، انتشار اوراق بهادار جدید و بازارهاي ثانویه معامله اوراق بهادار موجود را تسهیل مینمایند.
بازار های خارج از بورس یا سازمان یافته:
برخی از معاملات بازار ثانویه در چارچوب معاملات سازمان یافته یا در بازاري مشهود انجام میشوند.
دانش بازارهاي مالی، قدرت است: دانش بازارهاي مالی قدرت تصمیم گیري مالی را افزایش میدهد.
مشارکت کنندگان در بازار مالی باید تصمیم بگیرند که از کدام بازارهاي مالی استفاده کنند تا به اهداف سرمایه گذاري خود دست یابند یا سرمایه مورد نیاز خود را تامین کنند.
اوراق بهاداري که در بازارهاي مالی معامله میشوند:
اوراق بهادار را میتوان به اوراق بهادار بازار پول، اوراق بهادار بازار سرمایه یا اوراق بهادار مشتقه طبقه بندي کرد.
ابزار بازار سرمایه
1-سهام
سهام صرف نظر از شكل آن، نشاندهنده منافع مالـك در شـركت اسـت و از آنجاكـه طلب و ادعاي سهامداران در مورد دارايي هاي شركت در مرحله آخر تمام طلبها قرار دارد، منافع سهام به عنوان “منفعت باقيمانده” شناخته ميشود.
متداولترين نوع سهام، سهام عادي است.
2-اوراق قرضه (اوراق مشارکت)
اوراق قرضه اسنادي هستند كه به موجب آنها ناشر متعهـد ميشود مبالغ معيني (بهره سالانه يا سود تضمين شده) را در فاصله هاي زماني مشخص به دارنده پرداخت كند و در سررسيد اصل مبلغ را باز پرداخت كند.
اوراق قرضه يك ابـزار بـدهي بلندمـدت براي تأمين مالي است و با تعهدات مشخصي همراه است.
3-ابزار های ویژه مدیریت ریسک
علاوه بر كاركرد تأمين مالي واحد هاي تجاري، مقابله با ريسك همراه بـا سـرمايه گـذاري و بـه ويژه ريسك ناشي از نوسان هاي قيمتي از ديگر كاركرد هاي مهم بازار سرمايه اسـت.
ايـن كـاركرد بازار سرمايه، از طريق به كارگيري ابزارهايي تحت عنوان ابزارهاي مشتقه انجـام مـيشـود.
اطـلاق مشتقه به اين ابزارها به آن دليل است كه ارزش اين ابزارها براسـاس ارزش اوراق يـا دارايـي هـاي ديگر تعيين ميشود و در واقع مشتق از دارايي هاي ديگر است.
ابزار بازار پول
1- اسناد خزانه:
اسنادخزانه، اوراق بهادار كوتاه مدتي هستند كه توسط دولت منتشر ميشوند وسررسيد آنها به طورمعمول سه ماه،شش ماه ويكسال است.
اين اسناد هنگام فروش به صورت تنزيل شده (به مبلغي كمتر از مبلغ اسمي) به فروش ميرسند و در تاريخ سررسيد، دارنده آن مبلغ اسمي سند را دريافت ميكند.
2-پذیرش بانکی
پذيرش بانكي كه دستور پرداخت مبلغ معيني به حامل آن در تاريخ معيني است، از جمله قديمي ترين و كوچكترين (از نظر حجم و مبلغ)ابزارهاي بازار پول به شمار ميرود.
درهرحال اين ابزار به منظور تأمين مالي كالاهايي كه هنوز از فروشنده به خريدارمنتقل نشده است مورد استفاده قرار ميگيرد.
3-اوراق تجاری
نوعي اوراق قرضه كوتاه مدت (با سررسيد 270 روز يا كمتر) است كه توسط شركتهاي مالي و مؤسسات غيرمالي منتشر ميشود.
اوراق تجاري براي شركتهايي كه در كوتاه مدت به وجه نقد نياز دارند، ابزار مالي مؤثري محسوب ميشود.
4-گواهی سپرده
گواهي سپرده جديدترين و در عين حال مهمترين ابزار بازار پول است.
اين گواهي از اوايل دهه 1960 ميلادي مطرح شد و به دليل انعطاف پذيري، تنوع و بازار دست دوم سازمان يافته، به سرعت گسترش يافت.
دیدگاه شما