بازار و مبادلات
امور بین الملل
وزير امور اقتصادي و دارايي: با مبادلات پولي غيرمتعارف برخورد مي‌كنيم/ بازار مكاره ارز محو مي‌شود
- اندازه قلم کاهش اندازه قلمافزایش اندازه قلم
- چاپ
- پست الکترونیکی
وزير اقتصاد بار ديگر با تشريح وضعيت بازار ارز فضاي كنوني را يك "بازار مكاره" خواند و با تاكيد بر اينكه اين روزها برخي در بازار اقدام به قيمت‌سازي ميكنند، گفت كه دولت ضمن گسترش مركز مبادلات ارزي و برخورد با مبادلات پولي غيرمتعارف بازارهاي مكاره آن را محو مي‌كند.
به گزارش خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، سيد شمس‌الدين حسيني با اشاره به سخنان رييس‌جمهور كه اظهار كرد اتفاقات اخير ارزي منشا اقتصادي ندارد، گفت: وقتي كه مي‌گوييم وضعيت ايجاد شده دلايل اقتصادي ندارد، نبايد سوء تفاهم پيش آيد كه انعكاس اقتصادي ندارند.
وي افزود: فرض كنيد در يك بازار انتظارات تورمي شكل گرفته، مهم اين است كه در عمل براي عرضه و تقاضا چه اتفاقي مي‌افتد و متقاضي و عرضه‌كننده تقاضاي خود را به تاخير مي‌اندازند كه اين مسائل مي‌تواند براساس بحث‌هاي بازار و مبادلات رواني منجر به اين مسائل شود.
وزير امور اقتصادي و دارايي گفت: ممكن است چند روز نرخ بالا رود، اما با اقدامات بانك مركزي و دولت نرخ كاهش مي‌يابد و آنگاه افراد عادي كه با هدف سود بردن وارد اين بازار شده‌اند، آه ندارند كه با ناله سودا كنند.
حسيني گفت: اينكه رييس جمهور اعلام بازار و مبادلات كرده كه اين قيمت‌ها كاذب است به معناي آن نيست كه كسي با اين قيمت‌ها خريد و فروش انجام نداده است، اما بازار ارز دو رفتار عرضه و تقاضا را دارد كه اگر عده‌اي به دلايلي مانند سود‌جويي يا سفته‌بازي در شرايطي كه تقاضا براي ارز ندارند، متقاضي شوند، تقاضاي جديدي ايجاد مي‌شود. يا اگر بازار و مبادلات كساني كه در گذشته ارز خود را عرضه مي‌كردند اقدام به عرضه نكنند كمبود ايجاد مي‌شود، بنابراين اين اتفاقات بايد با تدبير مورد بحث قرار گيرد.
سخنگوي اقتصادي دولت به راه‌اندازي بازار شفاف مبادلات ارزي اشاره و خاطر نشان كرد: در اين بازار حجم معامله و تعداد ثبت سفارش و هم چنين قيمت مشخص است.
وي تصريح كرد: در روزهاي ابتدايي راه‌اندازي اين بازار قيمت را كاهش داديم، اما در خارج از اين بازار قيمت‌ها بالا رفت.
بازار مكاره ارز التهاب دارد
او با بيان اين كه بازار مكاره يا همان غيررسمي ارز التهاب دارد، افزود: بانك مركزي با راه‌اندازي مركز مبادلات ارزي شرايطي را فراهم كرد كه براي اولويت‌هاي مختلف كالايي ارز تخصيص دهد كه از 10 ميليون دلار شروع شد و اين روزها به 100 ميليون دلار رسيده است.
تامين نيازهاي ارز مسافرتي در بازار مبادلات ارزي به زودي
سخنگوي اقتصادي دولت با اشاره به اين كه ابتدا دو بانك در بازار مبادلات ارزي حضور داشتند و انتقاداتي نسبت به اين مساله مطرح شد، گفت: امروز 10 بانك در اين مركز فعاليت ميكنند و تعداد آنها باز هم بيشتر خواهد شد و به مراتب بازار گسترش يافته و نيازهاي مختلف پوشش داده مي‌شود تا نيازي براي مراجعه به بازار موازي وجود نداشته باشد. در واقع برنامه اين است كه نيازهاي مسافريني در اين بازار تامين شود.
حسيني با بيان اينكه در بهترين شرايط حجم مبادلات بازار موازي 10 درصد حجم مبادلات اتاق مبادلات ارزي است، تصريح كرد: افراد در بازار موازي با خريد و فروش ارز اقدام به نرخ‌سازي كرده و نرخ‌ها را كاذب ميكنند، بنابراين امروز بايد توجه كنيم كه معاملات اصلي در كجا شكل مي‌گيرد.
وي با طرح اين سوال كه چقدر در بازار موازي معامله خالص شكل گرفته است؟ گفت: اين نرخ‌سازي ناخواسته برخي افراد عادي را به طمع مي‌اندازد و ما را نگران مي‌كند. زيرا بارها گفته‌ام كه افراد غيرحرفه‌اي وقتي در اين بازارها شركت ميكنند حتما دچار ضرر مي‌شوند.
افراد عادي در بازار مكاره ارز دچار ضرر مي‌شوند
وزير امور اقتصاد و دارايي ادامه داد: ممكن است چند روز نرخ بالا رود، اما با اقدامات بانك مركزي و دولت نرخ كاهش مي‌يابد و آنگاه افراد عادي آه ندارند كه با ناله سودا كنند.
وي افزود: رييس جمهور، رييس بانك مركزي و وزير برخلاف سفته‌بازان، خود را حامي مردم مي‌دانند و به همين دليل است كه مي‌گوييم رسانه‌ها به ما كمك كنند.
البته ناگفته نماند كه اگر در يكسال و نيم تا دو سال گذشته نرخ ارز در كشور افزايش پيدا كرده كه دلايل مختلفي دارد كه جنگ اقتصادي از جمله آن است. بنابراين ما بايد طرف خودمان را محكم كنيم و در اين راستا بازار مبادلات را به عنوان سنگر خودمان محكم و باثبات مي‌كنيم.
برخورد رابط قضايي با اخلال‌گران بازار ارز
وي در ادامه درباره‌ي اظهارات رييس جمهوري مبني بر اينكه 22 نفر سرشاخه اصلي اخلال‌گري در بازار ارز هستند كه شناسايي شده‌اند، ادامه داد: در اين زمينه نظرات خاصي وجود دارد و دستگاه قضايي و رابط قضايي وجود دارد كه با اين مسائل برخورد ميكنند.
اعتراف به عدم شفافيت اقتصاد ايران
حسيني با اشاره به اينكه هر تهديدي مي‌تواند به فرصت تبديل شود، گفت: اعتراف مي‌كنم آنچه كه بيش از پيش در بخش‌هاي مختلف كشور مشخص شده، اين است كه شفافيت لازم در اقتصاد ما وجود ندارد و در شرايطي كه افراد مقررات پولي را دور مي‌زنند، متولي شفافيت در اقتصاد قوانين است كه البته قوانين خوبي داريم، اما دچار خلاء نيز هستيم.
وزير امور اقتصادي و دارايي كه در گفت‌وگوي ويژه خبري سيما سخن مي‌گفت با اشاره به اينكه ما خالي از ضعف نيستيم، اما خوار چشم ديگران هم نيستيم، گفت: برخي مواقع گفته مي‌شود كه در اقتصاد كاستي وجود دارد كه بايد رفع شود و بازار و مبادلات ما قبول مي‌كنيم، اما اكنون ما را به تعمد در ايجاد چنين وضعيتي در بازار ارز متهم ميكنند و اين همان جايي است كه علامت به بازار داده مي‌شود.
دستگاه‌هاي مختلف كشور بيكار نمي‌نشينند
وي با بيان اينكه رييس جمهور را متهم به علامت‌دادن به بازار ارز ميكنند، گفت: دستگاه‌هاي مختلف كشور بيكار نمي‌نشينند و اگرچه من از كاستي‌ها صحبت كردم اما ابزار‌هاي لازم وجود دارد و اقدامات مورد نياز انجام مي‌شود و افرادي شناسايي شده و سروقت هم با آنها برخورد مي‌شود كه به موقع اعلام مي‌كنيم.
حسيني افزود: جريانات و مبادلات پولي غيرمتعارف را شناسايي كرده و با آنها برخورد مي‌كنيم.
وزير امور اقتصادي و دارايي در ادامه درباره زمان شكستن مقاومت بازار ارز گفت: ما و رسانه‌ها بايد ديدگاهمان را به هم نزديك كنيم، چرا نگاه‌ها به همان‌هايي است كه مي‌گويند معامله صورت نمي‌گيرد. اين افراد ناخواسته عقربه ذهن مي‌شوند، در حالي كه بازار مبادلات ارزي نيز وجود دارد.
بازار مكاره محو خواهد شد
وي با تاكيد بر اينكه نبايد به بازار موازي وزن دهيم، اظهار كرد: با گسترش مبادلات ارزي و توسعه‌ي آن بازار موازي محو مي‌شود.
وزير امور اقتصاد و دارايي با بيان اينكه ما مي‌خواهيم جلوي رانت را بگيريم و موفق هم شديم، تصريح كرد: بخشي قابل توجهي از وضعيت بازار ارز به دليل اهميت بيش از حد به بازار موازي است.
بازار ارزي در صف مقدم جنگ اقتصادي
وي با اشاره به اينكه يكي از اهداف ما از راه‌اندازي اين بازار جلوگيري از رانت بود، افزود: در جنگ اقتصادي حلوا پخش نمي‌كنند و بازار ارز نيز صف مقدم اين جنگ است.
سخنگوي اقتصادي دولت در ادامه با اشاره به اينكه پوشش نيازهاي واقعي نيز از ديگر اهداف راه‌اندازي اين بازار بود، گفت: بازار مبادلات ارزي با قوت به كار خود ادامه مي‌دهد.
حسيني در ادامه با اشاره به اينكه از رسانه‌هايي كه نقدشان دلسوزانه است تشكر مي‌كنم، گفت: برخي افراد مسائلي را مطرح و پيشنهاداتي را ارائه ميكنند كه ممكن است درست باشد، اما ما اطلاعاتي داريم كه اين افراد در اختيار ندارند و در نتيجه راهكارهاي ارائه‌شده غيرعملي خواهد بود.
دلم از تامين نيازهاي اساسي قرص است
سخنگوي اقتصادي دولت حصول اطمينان از تامين كالاهاي اساسي را از ديگر اهداف راه‌اندازي بازار مبادلات ارزي دانست و گفت: امروز دلم به تامين‌بودن نيازهاي اساسي كشور قرص است. در واقع هيچ‌گاه نيازهاي اساسي كشور را به اين تلاطمات نمي‌سپاريم و مطمئن باشيد كه اين نرخ‌ها دوام نمي‌‌يابند.
وزير امور اقتصادي و دارايي درباره‌ي برخي اظهار‌نظرها مبني بر اينكه دولت از افزايش نرخ ارز منتفع مي‌شود، گفت: به عنوان سخنگوي وزير اقتصادي و خزانه‌دار اين مساله را تكذيب مي‌كنم و اعلام مي‌كنم نهادهاي نظارتي وجود دارند كه دخل و خرج دولت را محاسبه ميكنند، اما آنهايي كه در اين حوزه انتقاداتي دارند مستندات خود را ارائه كنند.
حسيني با بيان اينكه دولت به عنوان نماينده ملت به هيچ وجه موافق كاهش ارزش پول ملي نبوده و نيست، تصريح كرد: دولت هم‌چنين با سياست افزايش نرخ ارز موافق نيست و اين روش را براي تامين مالي مناسب نمي‌داند.
دولت افزايش نرخ ارز را براي تامين منابع مالي مناسب نمي‌داند
وي اولويت عرضه ارز در بازار مبادلات ارزي را مربوط به مشمولان بند 27 قانون بودجه اعلام و تاكيد كرد: معتقدم جلوي اين اظهار‌نظرها بايد از نظر حقوقي مسدود شود.
بازار سرمايه همچنان جاي رشد دارد
وزير امور اقتصادي و دارايي با بيان اينكه يكي از نمود‌هاي بحران اقتصادي بازار سهام است، گفت: اكنون بازار سرمايه ما وضعيت بسيار خوبي دارد و شاخص كل رشد داشته است. همان‌طور كه به عنوان وزير مي‌گويم مردم نبايد در بازار مكاره ارز حضور پيدا كنند، معتقدم بازار سرمايه هنوز جاي رشد دارد و پيشنهاد مي‌كنم مردم براي انتخاب سخت با مشورت وارد اين بازار شوند.
رشد 100 درصدي سرمايه خارجي مصوب در كشور
حسيني با بيان اينكه ميزان سرمايه خارجي مصوب در كشور نسبت به مشابه سال قبل 100 درصد افزايش داشته است، گفت: براساس مصوبات ميزان سرمايه‌گذاري مصوب از مرز هشت ميليارد دلار گذشته است.
پرداخت يارانه ارزي صحت ندارد
وي با اشاره به افت شاخص صادرات غيرنفتي گفت: در ماه‌هاي آغازين اين كاهش 16 الي 17 درصد بوده كه امروز به چهار درصد رسيده و در ماه‌هاي آينده نه تنها صفر مي‌شود بلكه مانند گذشته هم خواهد شد.
حسيني درباره اظهارات برخي مبني بر پرداخت يارانه ارزي به مردم تصريح كرد: اين امر صحت ندارد و چنين مصوبه‌اي نيز وجود ندارد، البته ما پيشنهاداتي دريافت كرده‌ايم كه هنوز در مورد آنها تصميمي نگرفته‌ايم.
وزير امور اقتصادي و دارايي در ادامه با بيان اينكه بازار مبادلات ارزي گسترش مي‌يابد و ارز‌هاي بيشتري به اين بازار هدايت مي‌شود، گفت: برخي از بانك‌ها اعلام كردند كه از گذشته تعهداتي دارند و بنا شد كه بانك مركزي در اين زمينه اقداماتي انجام دهد.
وي گفت: اينكه بازار موازي چه زماني محو مي‌شود به توسعه مبادلات ارزي بر مي‌گردد و با اين شتاب روز‌به‌روز مزاياي اين بازار ملموس‌تر خواهد شد و در واقع دنبال آن هستيم كه نياز واقعي مردم و فعالان اقتصادي تامين شود.
تامين نياز دانشجوي غيربورسيه از طريق بازار مبادلات ارزي
حسيني با بيان اينكه دانشجويان بورسيه از ارز دولتي برخوردار مي‌شوند، گفت: بنا شده دانشجويان غيربورسيه نيز از طريق بازار مبادلات پوشش داده شوند.
سخنگوي اقتصادي دولت در ادامه درباره كساني كه پيش از اين براي عتبات عاليات ثبت‌نام كرده‌اند، گفت: سياست در مورد عتبات مانند گذشته ادامه مي‌يابد.
وضعيت ارزي عتبات و حج تمتع
وي هم‌چنين افزود: در مورد حج تمتع نيز هزينه حج با نرخ 1226 تومان محاسبه مي‌شود و تصميم جديدي اتخاذ نشده است.
سخنگوي اقتصادي دولت با تاكيد بر اينكه مطمئنم بازار مبادلات ارزي موفق مي‌شود، تصريح كرد: هيچ دليلي براي عدم موفقيت اين بازار وجود ندارد.
وي با اشاره به اينكه به سياست‌هاي پليسي اعتقاد نداريم، اضافه كرد: طرح در مسير تكامل قرار مي‌گيرد، اگرچه ممكن است كاستي‌ها و ضعف‌هايي داشته باشد اما برطرف مي‌شود و به جايي مي‌رسيم كه همه نياز‌ها را پوشش مي‌دهد. تاكيد مي‌كنم كه دليلي براي موفق نشدن بازار مبادلات ارزي وجود ندارد.
رسانه مقاومتي درحال شكل‌گيري است
وي در ادامه درباره نقش رسانه‌ها در مورد وضعيت بازار گفت: رسانه‌ها نقش بسيار مهمي دارند و برخي نهادهايي كه وظيفه اطلاع‌رساني را بر عهده ندارند اقدام به ايجاد سايت و خبرگزاري كرده‌اند كه اين نشان از اهميت رسانه دارد.
حسيني با بيان اينكه امروز مردم با رسانه زندگي ميكنند، گفت: رسانه‌ها نبايد نرخ بازار مكاره را به رخ بكشند.
سخنگوي اقتصادي دولت با بيان اينكه طي ماه‌هاي اخير احساس مي‌كنيم كه رسانه مقاومتي در حال شكل‌گيري است، افزود: ما در يك جنگ اقتصادي قرار داريم و به عنوان وزير اقتصاد و سخنگوي دولت از رسانه‌ها درخواست مي‌كنم كه كمك كنند.
بازار غيررسمي ارز را جمع مي‌كنيم
وي در پاسخ به اينكه بازار مكاره چه زماني از بين مي‌رود، گفت: پاسخ به اين سوال سخت است، اما ما آن بازار را جمع مي‌كنيم و تمركزمان روي بازار مبادلات ارزي است و به دنبال منافع ملي هستيم.
بازار سرمایه یا بازارهای مالی چیست؟
بورس اوراق بهادار به عنوان بخشی از بازار سرمایه، از اهمیت بسیار زیادی در میان سرمایه‌گذاران برخوردار است و مورد توجه خاص آنها قرار دارد. بنابراین پیش از آن‌که به بررسی ساز و کار بورس اوراق بهادار و چگونگی انجام معاملات در این بازار پرداخته شود، نیاز است تا به اختصار این بازار را تعریف کرد و به بررسی انواع آن پرداخت. در این مطلب به سراغ این موضوع رفته‌ایم و به شما می‌گوییم بازار سرمایه یا بازارهای مالی چیست و بازار سرمایه خود به چند دسته تقسیم می‌شود. با ما همراه شوید.
بازار چیست؟
در علم اقتصاد تعاریف متعددی برای بازار ارائه شده است.
در تعاریف اولیه، بازار به مکان فیزیکى اطلاق می‌شد که خریداران و فروشندگان براى مبادله کالا و خدمات در آن دور هم جمع مى‌شدند. اما در تعاریف بعدی تاکید شد که بازار نباید لزوماً وجود فیزیکی داشته باشد و فضای مشخصی را در برگیرد، در حقیقت بازار شامل تمام خریداران و فروشندگانى است که در حال دادوستد کالا یا خدمات خاصى هستند.
برای مثال بازار معاملات سهام در سطح جهانی، بازاری است که عملیات خرید و فروش در آن از طریق شبکه‌های مخابراتی بین‌المللی انجام می‌شود و مکان معینی ندارد. در حقیقت بازار یک مکانیزم است که این امکان را به خریداران و فروشندگان می‌دهد تا به معامله دارایی‌های خود بپردازند. این دارایی ممکن است فیزیکی (مانند املاک) یا مالی (مانند اوراق بهادار) باشد.
براساس تعریف دومنیک سالواتوره، بازار مکان و یا موقعیتی است که در آن خریداران و فروشندگان، کالا، خدمات و منابع را خرید و فروش می‌کنند. برای هر کالا، خدمت یا منبع که قابلیت معامله داشته باشد، بازاری وجود دارد. در تعریف سالواتوره هم مشاهده می‌شود که بازار می‌تواند یک محل مادی و فیزیکی یا موقعیتی برای انجام معامله باشد.
انواع بازارها کدامند؟
در یک نگاه کلی و از نقطه نظر نوع دارایی‌ها، بازارها به دو نوع بازار دارایی‌های فیزیکی (واقعی) و بازار دارایی‌های مالی تقسیم می‌شوند:
بازار دارایی‌های فیزیکی، بازاری است که در آن خریداران و فروشندگان به معامله دارایی‌هایی که ماهیت واقعی و فیزیکی دارند، مانند اتومبیل، املاک و مستغلات، وسایل منزل و … می‌پردازند.
بازار دارایی‌های مالی به بازاری اطلاق می شود که در آن افراد اعم از حقیقی و حقوقی، می توانند در آن برای معامله اوراق ضمانت مالی، کالا و دیگر دارایی‌های مثلی (عوض‌دار) با هزینه مبادلاتی پایین اقدام کنند. قیمت‌های این بازار تابع عرضه و تقاضا است. اوراق ضمانت شامل سهام، اوراق قرضه و برخی کالاها (فلزات گرانبها یا محصولات کشاورزی) می‌شود.
بازار می‌تواند از نظر سررسید تعهدات مالی، نوع ساختار یا برحسب دارایی طبقه‌بندی شود. بازارهای مالی از نظر سررسید تعهدات مالی، به دو گروه عمده بازار پول و بازار سرمایه تقسیم می‌شوند:
بازار پول چیست؟
بازار پول، بازاری برای داد و ستد پول و دیگر دارایی‌های مالی جانشین نزدیک پول با سررسید کمتر از یکسال است. به بیان دیگر بازار پول، بازار ابزارهای مالی کوتاه‌مدت با سه ویژگی مهم زیر است:
- نقدشوندگی بالا
- کم بودن ریسک عدم پرداخت
- ارزش اسمی زیاد
ابزارهای بازار پول شامل اسناد خزانه (اوراق بهادار کوتاه مدت با سه ماه، شش ماه یا یکسال)، پذیرش بانکی (دستور پرداخت مبلغی معین در تاریخی مشخص)، گواهی سپرده، اوراق تجاری (نوعی اوراق قرضه کوتاه مدت با سررسید ۲۷۰ روز یا کمتر)، قرادادهای بازخرید و دلار اروپایی است. از مهمترین نهادهای این بازار میتوان به بانک مرکزی، واسطه‌های مالی بانکی مانند بانک‌های تجاری و مؤسسات اعتباری غیربانکی، شرکت‌های تجاری، دولت و مؤسسات دولتی، صندوق های سرمایه گذاری، کارگزاری‌ها و معامله‌گران و در نهایت سرمایه‌گذاران اشاره کرد.
بازار سرمایه چیست؟
بازار سرمایه، به بازارهای مالی برای خرید و فروش ابزارهای مالی نظیر اوراق قرضه یا اوراق بهادار با سررسید بیشتر از یک سال و دارایی‌های بدون سررسید، اطلاق می‌شود. بازار سرمایه بزرگ‌تر از بازار پول است و اهمیت بسیار زیادی در جمع آوری و تامین منابع لازم برای سرمایه‌گذاری واحدهای مختلف تولیدی دارد. بازار سرمایه از نظر مرحله عرضه اوراق بهادار، خود به دو دسته بازار اولیه (بازار دست اول) و بازار ثانویه (بازار دست دوم) تقسیم می‌شود.
بازار اولیه
بازار اولیه بازاری است که در آن سهام یک شرکت یا واحد اقتصادی برای اولین بار در آن عرضه و منتشر می‌شود. عایدی حاصل از عرضه این سهام، منبعی در تامین مالی آن شرکت یا موسسه خواهد بود. از آن‌جا که در بازار اولیه، سهام برای اولین بار به خریداران و متقاضیان عرضه می‌شود، فروشنده اوراق بهادار در حقیقت همان ناشر اوراق بهادار خواهد بود.
بازار ثانویه
با اتمام عرضه اولیه یک سهم در بازار اولیه، برای ادامه معاملات آن سهم، بازار دیگری به نام بازار ثانویه وجود دارد. بنابراین بازار ثانویه به منظور ایجاد امکان داد و ستد اوراق منتشره در بازار اولیه و افزایش قابلیت نقدشوندگی آن تشکیل شده است.
در این بازار است که طرفین معامله این امکان را پیدا می‌کنند که علاوه بر تجدید نظر در اوراق خریداری شده، با خرید و فروش دوباره یا چندباره، تعداد آن را افزایش و یا کاهش دهند و یا اوراق دیگری در سهم دیگری تهیه کنند. دفعات انجام معامه در بازار ثانویه محدودیتی ندارد، این ویژگی بازار ثانویه موجب می‌شود تا نقدشوندگی ابزارهای مالی با جابه‌جا شدن مالکیت آنها، قدرت بیشتری پیدا کند.
بازار ثانویه بر این اساس که چه نوع سهمی در چه محلی مبادله می‌شود، به چهار بازار تقسیم می‌شود:
بازار اول: مربوط به معاملات سهام شرکت‌های بورسی که در بورس انجام می‌شود.
بازار دوم: مربوط به معاملات سهام شرکت‌های غیربورسی که در فرابورس انجام می‌شود.
بازار سوم: مربوط به معاملات سهام شرکت‌های بورسی که در فرابورس انجام می‌شود.
بازار چهارم: بازاری بدون کارگزار و معامله‌گر و مربوط به معاملات خصوصی است که توسط شبکه‌های الکترونیکی و بازار و مبادلات بین سرمایه‌گذاران نهادی و عادی صورت می‌گیرد. نهادها به منظور پرهیز از پرداخت هزینه‌های مربوط به کارگزاری، عموماً معاملات عمده و بلوک خود را در بازار چهارم انجام می‌دهند.
انواع بازارهای مالی بر اساس نوع دارایی
بازارهای مالی به لحاظ نوع دارایی به سه بخش تقسیم می‌شوند:
بـازار سـهام: در ایـن بـازار، سـهام شـرکت های سهامی پذیرفته شده در بورس مورد معامله قرار می‌گیرد.
بازار اوراق بدهی: این بازار برای دادوستد ابزارهای با درآمد ثابت (اوراق قرضه) در نظر گرفته شده است.
بازار ابزارهـای مشـتقه: بـازاری که در آن ابزارهـای مشتقه که مبتنـی بـر دارایـی هـای مـالی یـا فیزیکی هستند، مانند اختیار معامله و قرارداد آتی مورد معامله قرار می‌گیرند.
تفاوت میان بازار سرمایه و بازار پول چیست؟
بازار سرمایه و بازار پول تفاوت‌های اساسی با یکدیگر دارند. مهمترین تفاوت آنها در مدت زمان سرمایه‌گذاری است. در بازار پول معمولا با افق زمانی کوتاه مدت سرمایه‌گذاری می‌شود، در حالی‌که در بازار سرمایه اینگونه نیست و سرمایه‌گذاری با دید بلندمدت انجام خواهد شد.
حق مالکیت دیگر تفاوت مهم این دو بازار با یکدیگر به شمار می‌رود. شرکتی که سهام خود را در بورس عرضه کرده است، در واقع بخشی از مالکیت شرکت را به سهامدارن خود واگذار می‌کند. در این بازار دارنده سهام به نوعی در مالکیت شرکت نیز سهیم خواهد بود. این در حالی است که در بازار پول بحث مالکیت مطرح نیست.
استفاده از بازارهای مالی متفاوت دیگر تفاوت بازار سرمایه و بازار پول است. ابزارهای بازار پول بیشتر شامل مواردی چون اسناد خزانه، گواهی سپرده، وام با وثیقه و … می‌شود، در حالی‌که بازار سرمایه از ابزارهایی چون اوراق بهادار، اوراق قرضه و اوراق مشارکت استفاده می‌کند.
سخن آخر
در این مطلب به این موضوع پرداختیم که بازار سرمایه یا بازارهای مالی چیست و گفتیم بازارهای مالی از نظر سررسید تعهدات مالی، به دو گروه عمده بازار پول و بازار سرمایه تقسیم می‌شوند. بازار سرمایه، بازاری برای خرید و فروش ابزارهای مالی چون اوراق قرضه یا اوراق بهادار با سررسید بیشتر از یک سال و دارایی‌های بدون سررسید بازار و مبادلات است.
بازار ارز چیست و چگونه بر زندگی مردم تاثیر می‌گذارد؟
نرخ ارز یکی از مواردی است که می تواند بر زندگی مردم تاثیر مستقیم داشته باشد. تغییرات نرخ ارز می تواند با تاثیر بر جذابیت صادرات و واردات، صنایع داخلی را رونق بخشیده یا با چالش مواجه سازد.
به گزارش خبرنگار ایمنا، سه مقوله پول، ارز و بانکداری از جمله مهمترین مباحث موجود در علم اقتصاد است که فهم آن در دنیای امروز یکی از نیازهای بشر محسوب می‌شود. در همین راستا، فردریک میشکین، یکی از سرشناس‌ترین اقتصاددانان آمریکایی، کتابی را به رشته تحریر درآورده که به کوشش علی جهانخانی و علی پارسائیان به فارسی برگردانده شده است و بخشی از مناسب‌ترین مطالب آن را در سلسله خلاصه کتاب‌های اقتصادی بیان خواهیم کرد.
در این بخش از کتاب که به بازار ارز و موارد مربوط به آن پرداخته می‌شود، ابتدا تعریف نرخ ارز و سپس عوامل تاثیرگذار بر این مسئله بیان می‌شود. به طور کلی نرخ ارز عبارت است از قیمت واحد پول یک کشور در برابر واحد پول کشور دیگر؛ این نرخ بر سیستم اقتصادی و زندگی روزمره مردم اثر می‌گذارد.
اگر واحد پول کشور نسبت به واحد پول کشورهای دیگر کاهش پیدا کند، کالاهای خارجی و مسافرت گران‌تر تمام می‌شود، بنابراین تمایل مردم به مسافرت کردن و مواردی از این قبیل کاهش پیدا می‌کند. در عوض افزایش ارزش واحد پول یک کشور در مقابل واحد پول کشورهای دیگر باعث می‌شود مردم بیشتر به مسافرت رفته و از کالاهای خارجی استفاده کنند. اینگونه موارد به طور کامل در بحث مالیه بین الملل دنبال می‌شود.
بازار ارز چیست؟
به طور کلی بازار ارز بازاری است که ارزش واحد پول دو کشور در مقابل یکدیگر تعیین شده و حتی با یکدیگر مبادله می‌شوند. بیشتر کشورها دارای واحد پول ملی هستند. این واحد پول برای ایالات متحده آمریکا، دلار، برای فرانسه فرانک و برای کشوری مانند هندوستان روپیه است. تجارت بین کشورها مستلزم داد و ستد متقابل واحد پول کشورها است. هنگامی که یک شرکت آمریکایی می‌خواهد از کشورهای دیگری کالاها، خدمات یا دارایی‌های مالی بخرد، باید دلار را به پول خارجی تبدیل کرده و بدهی خود را بپردازد.
داد و ستد واحد پول کشورها در بازار ارز صورت می‌گیرد. حجم این داد و ستدها روزانه به طور متوسط به یک تریلیون دلار می‌رسد (این آمار مربوط به سال‌های پیش از ۱۹۹۵ میلادی است). داد و ستدهایی که در بازار ارز انجام می‌شود، نرخ ارز را تعیین می‌کند و بر آن اساس بهای تمام شده کالاهای خارجی و دارایی‌های مالی که از آن کشورها خریداری شد، تعیین می‌شود.
در بازار ارز دو نوع معامله انجام می‌شود که نوع رایج آن معاملات نقدی یا آنی است و باید حداکثر دو روز پس از انجام دادن معامله، پول مربوطه پرداخت شود. نوع دیگر معاملات تحویل آتی است که مستلزم تحویل کالا و تسویه معامله در زمان آینده است. در مورد معاملات آنی یا نقدی از نرخ ارز آنی و برای معاملات تحویل آتی از نرخ ارز آتی استفاده می‌شود.
در این میان زمانی که ارزش پول یک کشور در مقابل واحد پول کشور یا کشورهای دیگر افزایش پیدا می‌کند اصطلاحا گفته می‌شود این پول افزایش ارزش داشته و زمانی که از ارزش آن کاسته می‌شود، می‌گویند پول مزبور، کاهش قیمت داشته است.
چرا نرخ ارز تا این حد اهمیت دارد؟
اهمیت نرخ ارز به دلیل اثری است که بر قیمت کالاهای داخلی و خارجی می‌گذارد. برای یک آمریکایی، قیمت دلاری کالاهای فرانسوی بر مبنای روابط متقابل دو عامل تعیین می‌شود. عامل اول قیمت کالاهای فرانسوی به فرانک و دوم قیمت فرانک فرانسه بر حسب دلار.
حال فرض کنید یک آمریکایی درصدد بر می‌آید که یک قلم کالای فرانسوی بخرد. اگر قیمت این کالای فرانسوی در این کشور برابر با دو هزار فرانک و نرخ هر فرانک نیز برابر با ۰.۱۷ دلار باشد، در آن صورت قیمت کالا برابر با ۳۴۰ دلار خواهد بود. حال تصور کنید دو ماه بعد همین فرد درحالی اقدام به خرید کالای مزبور کند که ارزش فرانک فرانسه در مقابل دلار آمریکا برابر با ۰.۲۰ باشد، در چنین حالتی قیمت کالایی که دو ماه پیش از این ۳۴۰ دلار بود به ۴۰۰ دلار افزایش پیدا می‌کند.
نتیجه چنین تصورات و استدلال‌هایی این است، هنگامی که ارزش واحد پول یک کشور افزایش پیدا می‌کند، کالاهای تولید آن در خارج گران‌تر و کالاهای خارجی ارزان‌تر می‌شود. در عوض هنگامی که ارزش واحد پول یک کشور کاهش پیدا می‌کند، کالاهای آن کشور در خارج ارزان‌تر و کالاهای خارجی در آن کشور گران‌تر می‌شود. در سال‌های ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۵ افزایش ارزش دلار امریکا باعث شد صنایع این کشور به شدت آسیب ببیند زیرا محصولات این کشور در خارج گران عرضه می‌شد و از سوی دیگر محصولات خارجی در این کشور بسیار ارزان بود.
بازار ارز؛ بازاری به شدت رقابتی
برای مشاهده چگونگی تعیین نرخ ارز نمی‌توان به یک محل خاص مراجعه کرد. ارز در یک بازار سازمان یافته، مثل بورس نیویورک داد و ستد نمی‌شود. این کار خارج از بازار بورس و به وسیله چند صد معامله گر که اکثرا بانک‌ها هستند انجام می‌شود. از طرفی به دلیل اینکه معامله گران به وسیله تلفن یا کامپیوتر در تماس دائمی با یکدیگر قرار دارند، این بازار به شدت رقابتی است پس کارکردی همانند یک بازار متمرکز دارد.
با این حال نکته مهمی که باید یادآوری شود این است، هنگامی که بانک‌ها، شرکت‌ها و دولت‌ها درباره مبادله ارز صحبت می‌کنند این خرید و فروش به این معنی نیست که آنها یک دسته اسکناس در دست داشته باشند و بخواهند با یک دسته اسکناس دیگر معامله کنند بلکه این خرید و فروش به این معنی است که مبلغ معینی ارز از یک حساب به حساب مربوطه در کشوری دیگر منتقل می‌شود.
بیلان واسطه‌های بورسی در پایان تابستان
عملکرد ۱۰۹ کارگزاری فعال در بازار سرمایه از ثبت ۱۸۴ همت دادوستد در شهریورماه حکایت می‌کند که نسبت به سال گذشته نصف شده است.
فردای اقتصاد: عملکرد ۱۰۹کارگزاری فعال در بازار سرمایه طی شهریورماه ۱۴۰۱ حکایت از ثبت ۱۸۴ هزار میلیارد تومان دادوستد در این ماه دارد که هر چند در مقایسه با مردادماه از رشد بیش از ۳ درصدی حکایت می‌کند اما نسبت به یک سال گذشته نصف شده و در قیاس با رکورد آن در تیر ۹۹ کاهش ۷۶درصدی را نشان می‌دهد. طولانی شدن دوره نزولی بازار سهام و رکود معاملات موجب شده استتا با وجود پتانسیل‌های بنیادی و تاکید کارشناسان بر ارزندگی بازار، شاهد کاهش انگیزه سهامداران باشیم. سرمایه‌گذارانی که ترجیح می‌دهند متظر بازار و مبادلات تعیین تکلیف برخی ابهامات در فضای سیاسی و اقتصادی کشور و البته روشن شدن چشم‌انداز بازارهای جهانی بمانند و فعلا دست به خرید سهام جدید نزنند. حتی در سمت فروش نیز فعالیت چندانی مشاهده نمی‌شود. انجمادی که سبب شده تا ارزش معاملات از سقف‌های تجربه شده در سال ۹۹ فاصله‌ای جدی بگیرد و حتی در برخی روزها به زحمت سطوح دو هزار میلیارد تومانی را تجربه کند.
روند نزولی قیمت سهام همچنان ادامه دارد و حالا بعد از گذشت بیش از ۲۵ ماه از آغاز نزول قیمت‌ها در تالار شیشه‌ای، همچنان نقطه پایانی برای بازار نمی‌توان متصور بود. سایه انداختن برخی ابهامات و بلاتکلیفی‌ها در حوزه برجام و همزمان با آن چشم‌انداز نه چندان مطلوب اقتصادی جهانی و فشاری که تداوم سیاست‌های انقباضی بانک‌های مرکزی دنیا بر قیمت کامودیتی‌ها وارد کرده، سبب شده تا فضایی منفی توام با انتشار تالار شیشه‌ای را در بربگیرد تا همزمان شاهد افول حجم دادوستد سهام نیز باشیم. به این ترتیب ارزش خرید و فروش‌های ثبت‌شده در شرکت‌های کارگزاری که در بهار ۱۴۰۱ توانسته بود مجددا به کانال ۲۰۰ هزار میلیارد تومان بازگردد، در تابستان مجددا کاهش یافت. آمارها نشان می‌دهد مجموع ارزش دادوستدهای ثبت‌شده در ۱۰۹ کارگزاری فعال بازار سرمایه با افزایش ماهانه اندک ۳ درصدی در شهریور ۱۴۰۱ به ۱۸۳ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان رسیده است.
به‌نظر می‌رسد ادامه اصلاح قیمت سهام با وجود پتانسیل‌های بنیادی و تاکید کارشناسان بورسی بر ارزندگی بازار، موجب کاهش انگیزه سرمایه‌گذاران شده است. شرایطی که سبب شد تا شاخص‌کل بورس تهران شهریورماه را با افت ۴.۹ درصدی و تابستان را با عقبگرد ۱۲ درصدی پشت‌سر بگذارد. آمارها نشان می‌دهد در این فصل متوسط ارزش معاملات روزانه با افت حدود ۴۸ درصدی نسبت به بهار ۱۴۰۱ به ۲۹۲۲ میلیارد تومان رسید. آماری که به‌وضوح دلیل کاهش ارزش دادوستدهای ثبت شده در کارگزاری‌ها و در نتیجه افت درآمد واسطه‌های بورسی را نیز نشان می‌دهد. تیرماه سال ۹۹ بود که با افزایش تب سهامداری و حضور گسترده صاحبان سرمایه برای دریافت کدهای معاملاتی، ارزش دادوستدهای ثبت شده در سامانه کارگزاری‌ها نیز رکوردشکنی کرد و از ۷۷۰ هزار میلیارد تومان فراتر رفت.
جزئیات بیشتر از عملکرد شهریورماه
بررسی دقیق‌تر عملکرد کارگزاری‌های فعال در بازار سرمایه نشان می‌دهد این نهادهای مالی در آخرین ماه تابستان در حالی خرید و فروش ۱۸۳ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومانی را در کارنامه خود ثبت کردند که ۱۰۸ هزار و ۲۰۳ میلیارد تومان یعنی معادل ۵۸درصد از این رقم در اختیار مبادلات آنلاین بوده است. همچنین ۷۴ هزار و ۶۱۶ میلیارد تومان دیگر نیز حجم معاملات در این نهادهای مالی به‌صورت عادی بوده است. در این میان طبق روال دوره‌های قبل، درصد بالایی از خرید و فروش‌ها تنها در انحصار چند کارگزاری بود، به‌طوری‌که نیمی از معاملات این‌ماه تنها از کانال ۱۰ کارگزاری صورت گرفت. در صدر این خرید و فروش‌ها نیز همچنان کارگزاری مفید به‌عنوان برترین واسطه بورسی قرار دارد، به‌طوری‌که ارزش دادوستدهای ثبت شده در کارگزاری مفید در ماه گذشته به حدود ۲۴ هزار و ۵۸۶ میلیارد تومان رسید تا این کارگزاری به تنهایی ۱۳.۴ درصد از کل معاملات این نهادهای مالی را در شهریورماه به خود اختصاص دهد. در ادامه این روند نیز کارگزاری پاسارگاد با پشت سر گذاشتن رقبایش توانستن از رتبه ششم در مردادماه به رده دوم کارگزاری‌ها با بالاترین ارزش دادوستدهای ثبت شده در شهریورماه برسد. این واسطه بورسی در آخرین ماه تابستان توانست بیش از ۸ درصد بازار و مبادلات از کل معاملات کارگزاری‌ها را به خود اختصاص دهد که این حجم از معاملات، خرید و فروشی بیش از ۱۴هزار و ۷۷ میلیارد تومانی بود. کارگزاری آگاه نیز در ماه گذشته دادوستد ۱۳ هزار و ۵۰۹ میلیارد تومانی را تجربه کرد و در رتبه سومین کارگزاری برتر شهریورماه قرار گرفت. سهم این کارگزاری از کل مبادلات به ۷.۳ درصد رسید.
نگاهی دقیق به برترین‌ها
همان‌طور که عنوان شد کارگزاری مفید در شهریورماه همچنان برترین کارگزاری از لحاظ ارزش دادوستدها بود. کارگزاری مزبور بیشترین فعالیت را در معاملات آنلاین داشت، به‌طوری‌که این کارگزاری به تنهایی ۲۶.۵ درصد از کل معاملات آنلاین را در بازار سرمایه به خود اختصاص داد. ارزش این دادوستدهای الکترونیک رقمی معادل ۲۲ هزار و ۱۶۰ میلیارد تومان را شامل می‌شود که ۹۰ درصد از کل خرید و فروش‌های کارگزاری مفید است. در همین راستا ۲ هزار و ۴۲۶ میلیارد تومان از معاملات این‌ماه کارگزاری مفید (معادل ۹.۹درصد) به معاملات عادی تعلق داشته است.
بررسی عملکرد کارگزاری پاسارگاد نیز نشان می‌دهد این نهاد مالی در ماه گذشته بخش عمده‌ای از معاملات را به خرید و فروش‌های معمولی اختصاص داده است، به‌طوری‌که حدود ۸۴ درصد از کل دادوستدهای صورت‌گرفته توسط این کارگزاری به‌صورت عادی بوده که رقمی بالغ بر ۱۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان را شامل می‌شود. این حجم از دادوستدهای عادی ۱۲.۵ درصد از بازار و مبادلات کل را شامل می‌شود.
تاریخچه بازار فارکس
در سال ۱۸۷۵ سیستم پایه طلا ایجاد گردید. در این سیستم دولت ها تصمیم گرفتند تا پشتوانه یک ارز را به وسیله طلا تضمین کنند.
به همین منظور در کشورهایی که دارای اقتصاد پیشرفته تری بودند سیستم استانداردی تهیه گردید که به واسطه آن یک ارز را به میزان ثابتی از طلا مبادله می کردند. از این رو برای تعیین ارزش یک ارز لازم بود تا مقداری طلا تهیه شود تا آن مقدار ارز خریداری گردد.
برای ایجاد یک جایگزین برای این سیستم، حدود ۷۰۰ نماینده در شهر برتون وودز گرد هم آمدند تا سیستم جدید ارتباط پولی را شکل دهند. در این سیستم جدید ارزش ارزهای سایر کشورها نسبت به دلار امریکا سنجیده می شد. در این حالت ارزش دلار به ازای هر انس طلا ۳۵ دلار تعیین شد. اما در سال ۱۹۷۰ میزان ذخایر طلای امریکا با کاهش شدیدی رور به رو شد. در نتیجه امریکا اعلام کرد که دیگر قادر به ادامه این سیستم نیست، باعث پایان سیستم برتون وودز گردید. و از همینجا سیستم معاملات فارکس آغاز شد.
فارکس به عنوان یک بازار مبادلات ارزهای خارجی شناخته می شود که بازاری جهانی است و در آن ارز مبادله می گردد. در این بازار هیچ تمرکزیتی وجودد ندارد و به شکل OTC انجام می گردد. که معنای این امر هم اینست که تمام معاملات شکل گرفته در این بازار از طریق کامپیوتر و توسط معامله گران صورت می گیرد.
در هر بازاری فعالان اصلی وجود دارد. بازار فارکس نیز از این امر مستثنی نبوده است. در زیر لیست فعالان اصلی بازار را مشاهده میکنید.
لیست اصلی بازیگران بازار فارکس
فارکس بزرگترین بازار مالی جهان است که گردش مالی آن همراه در حال افزایش است. این گردش مالی، مبلغی در حدود ۴ تریلیون دلار است که روزانه انجام می شود و حدود ۸۰ درصد معامله گران برای کسب سود از طریق تفاوت قیمت مبادله انجام شده مبادلات را انجام می دهند.میتوان با در نظر گرفتن این گردش مالی این نکته را متوجه شد که نقدشوندگی بازار در حد بسیار زیادی بالاست.
یکی دیگر از تفاوت های این بازار نسبت به بازارهای مالی، ساعات کاری آن است. شما در فارکس بازاری را خواهید یافت که حقیقتا در طول هفته کاری یعنی ۵ روز و کل ۲۴ ساعت باز است. این ارزها در تمام بازارهای بورس بزرگ دنیا معامله می شوند که این به معنی آن است که در صورت بسته شدن یک بازار، بازار دیگری باز شده و اجاره بسته بازار فارکس را نمیدهد.
همین امر باعث شده تا معامله گران انعطاف بیشتری داشته باشند و هر زمان که مایل باشند اقدام به معامله کنند و دیگر نگرانی بسته شدن بازار را نداشته باشند.
دیدگاه شما