تلسکوپ هابل دورترین ستاره‌ای که تا کنون کشف شده است را رصد کرد
ناسا دقایقی پیش اعلام کرد که تلسکوپ فضایی هابل موفق به کشف شگفت‌انگیز و رکوردشکن دورترین ستاره‌ای شده که تا کنون رصد شده است.
در روزهای گذشته بود که ناسا اعلام کرد امروز خبر هیجان‌انگیزی را درباره‌ی هابل منتشر خواهد کرد اما با توجه به دامنه‌ی فعالیت هابل از سیارات فراخورشیدی تا کهکشان‌ها و اندازه‌گیری‌های انبساط کیهان را دربر می‌گیرد، حدس زدن این کشف دشوار بود.
اکنون ناسا اعلام کرده است که هابل یک معیار تازه‌ی خارق‌العاده کشف کرده است. این تلسکوپ موفق به تشخیص نور ستاره‌ای شده است که در نخستین ۱ میلیارد سال پس از تولد کیهان در زمان مه‌بانگ (Big Bang)، وجود داشته است. این دورترین ستاره‌ی منفردی است که تا به امروز دیده شده است.
این یافته جهشی بزرگ‌تر از ستاره‌ی رکورددار قبلی محسوب می‌شود که در سال ۲۰۱۸ توسط هابل شناسایی شد. آن ستاره زمانی وجود داشته که کیهان ۴ میلیارد سال سن یا ۳۰ درصد سن فعلی خود عمر داشته است؛ دورانی که ستاره‌شناسان از آن با عنوان انتقال به سرخ ۱.۵ یاد می‌کنند. سرخ‌گرایی به این معنی است که با انبساط کیهان، طول موج دریافتی کشیده‌تر می‌شود و به سمت طیف قرمز میل می‌کند.
ستاره‌ی تازه کشف شده اما به اندازه‌ای دور است که نور آن ۱۲.۹ میلیارد سال طول کشیده است تا به زمین برسد؛ زمانی که جهان تنها ۷ درصد سن فعلی خود را داشته است و بنابراین انتقال به سرخ ۶.۲ را نشان می‌دهد. کوچک‌ترین اجرامی که قبلا در چنین فاصله‌ای دیده شده‌اند، خوشه‌های ستاره‌ای هستند که در کهکشان‌های اولیه جای داشته‌اند.
این کشف با استفاده از لنز گرانشی که نسبیت عام اینشتین آن را پیش‌بینی می‌کند، ممکن شده است. خوشه‌ی کهکشانی عظیم WHL0137-08 که بین ما و ستاره قرار دارد، عاملی مهم در امکان شناسایی آن بوده است.
پس از مطالعه‌ی دقیق تصاویر هابل از یک کهکشان اعوجاج یافته بر اثر عدسی گرانشی، دانشمندان به این نتیجه رسیدند که یکی از ویژگی‌ها، یک ستاره‌ی بزرگنمایی شده است که آن را «ارندل» (Earendel) نامیدند. واژه‌ای که در انگلیسی کهن به معنای ستاره‌ی صبحگاهی است. این کشف نویدبخش شناخت دوره‌ی ناشناخته‌ای از شکل‌گیری ستاره‌های بسیار اولیه است.
تیم تحقیقاتی تخمین می‌زنند که این ستاره حداقل ۵۰ برابر خورشید ما جرم داشته باشد و میلیون‌ها برابر درخشان‌تر از آن باشد که با پرجرم‌ترین ستاره‌های شناخته شده برابری می‌کند.
ستاره‌ی ارندل که نور آن از حدود ۱۳ میلیارد سال پیش به زمین رسیده است.
Credits: Science: NASA, ESA, Brian Welch (JHU), Dan Coe (STScI); Image processing: NASA, ESA, Alyssa Pagan (STScI)
«تلسکوپ فضایی هابل» (Hubble Space Telescope) بیش از سه دهه است که با تصاویر نمادین خود از کیهان، بشریت را خیره کرده است. برای نزدیک به ۳۲ سال کاوش‌های پیشگامانه‌ی هابل، کتاب‌های درسی را بازنویسی کرده و درک ما را از کیهان تغییر داده است.
اکنون این جدیدترین اکتشاف هابل، نه تنها درک ما را از جهان گسترش می‌دهد، بلکه یک زمینه‌ی تحقیقاتی هیجان‌انگیز برای همکاری آینده‌ی هابل با «تلسکوپ فضایی جیمز وب» (James Webb Space Telescope) که در مسیر راه‌اندازی قرار دارد، ایجاد می‌کند.
وب در ۲۵ دسامبر (۴ دی) پرتاب شد و ابزارهای و هم‌اکنون در حالی تنظیم و تراز کردن ابزارها و آینه‌های خود است تا بتواند فعالیت رصدی را تقریبا از ماه ژوئن (تیر) آغاز کند. هابل هم در آستانه‌ی جشن گرفتن سالگرد دیگری است استقرار خود است که در ۲۵ آوریل ۱۹۹۰ (۵ اردیبهشت ۱۳۶۹) توسط شاتل فضایی دیسکاوری انجام شد.
دانشمندان تیم تلسکوپ وب در ماه‌های اخیر نشان داده‌اند که چگونه دهه‌ها رصد هابل به‌عنوان راهگشایی برای این تلسکوپ تا زه پرتاب شده عمل کرده است. به گفته‌ی مقامات ناسا، هرچند وب به‌عنوان جانشین هابل معرفی شده است، اما این آژانس انتظار دارد تلسکوپ کهنه‌کار هابل حداقل تا پایان دهه‌ی ۲۰۲۰ میلادی عملیاتی بماند.
هابل در اکتبر ۲۰۲۱ با مشکلی مواجه شد که ابزارهای آن را برای چند هفته خاموش کرد اما سرانجام در دسامبر به فعالیت کامل بازگشت. این رصدخانه همچنین در جولای ۲۰۲۱ یک نقص جدی را پشت سر گذاشت. فضانوردان شاتل فضایی دیسکاوری هر چند سال یک بار عملیات تعمیرونگهداری هابل را انجام می‌دادند اما پس از آخرین مأموریت سرویس هابل در سال ۲۰۰۹ و با بازنشستگی شاتل‌های فضایی در سال ۲۰۱۱، این روند هم متوقف شد.
درباره‌ی جیمز وب اما انتظار نمی‌رود که چنین بازدیدهای دوره‌ای در انتظارش باشد. زیرا این تلسکوپ بسیار دورتر است و با فاصله‌ی ۱.۵ میلیون کیلومتر در یک نقطه‌ی پایدار گرانشی به نام نقطه‌ی لاگرانژی ۲ (L2) قرار دارد.
عکس کاور: طرحی گرافیکی از تلسکوپ فضایی هابل در مدار زمین
Credit: ESA
شعرهای زیبای صبح بخیر
شعر صبح بخیر نویدبخش طلوع خورشید فروزان و عالم‌تاب و آغاز روزی نو به کسی است که دوستش داریم. گلچین شعر صبحگاهی و شعر در مورد صبح در شعر شاعران را در ستاره بخوانید.
ستاره | سرویس سرگرمی – شعر صبح بخیر زیرمجموعه شعرهای صبحگاهی است که در آن شاعر آرزوی داشتن صبحی پرخیر و برکت برای مخاطب دارد. در مطلب پیش رو بهترین شعرهای عاشقانه صبح بخیر، شعرهای نو، شعرهای کوتاه، دوبیتی‌ها و تک‌بیت‌های ناب راجع به صبح بخیر را بخوانید.
شعرهای زیبای صبح بخیر (سنتی)
خواب نوشینت گوارا نوش مژگان خمار
خمره چله‌نشینم! صبح زیبایت بخیر
ناز بالش از پر قو هم برای تو کم است
گُلپر ابریشمینم! صبح زیبایت بخیر
تن بلور مو طلایی! آفتابی کن مرا
روشنی‌بخش زمینم! صبح زیبایت بخیر
گونه‌های نقره‌ات یاقوت گُل انداخته
قرص ماه شرمگینم! صبح زیبایت بخیر
هر سپیده با تو آغاز بهاری دیگر است
خنده کن تا گُل بچینم، صبح زیبایت بخیر
با چنین عطر تنی از رشک می‌سوزد بخور
خوش‌تراش مرمرینم! صبح زیبایت بخیر
چشم زیتون لب انجیری! بده صبحانه‌ام
مریم معبدنشینم! صبح زیبایت بخیر
مهربانی هدیه کن با شُرشُر رود دو دست
سیب فردوس برینم! صبح زیبایت بخیر
عشقی و عینت عسل، شینت شکر، قاف تو قند
شور شیرین آفرینم! صبح زیبایت بخیر
تاب آوردم شب دلتنگی‌ام را تا سحر
تا تو را از نو ببینم، صبح زیبایت بخیر
محشر است این شعر و می‌پرسد خدا او یا بهشت؟
من تو را برمی‌گزینم، صبح زیبایت بخیر
تلسکوپ هابل دورترین ستاره‌ای که تا کنون کشف شده است را رصد کرد
ناسا دقایقی پیش اعلام کرد که تلسکوپ فضایی هابل موفق به کشف شگفت‌انگیز و رکوردشکن دورترین ستاره‌ای شده که تا کنون رصد شده است.
در روزهای گذشته بود که ناسا اعلام کرد امروز خبر هیجان‌انگیزی را درباره‌ی هابل منتشر خواهد کرد اما با توجه به دامنه‌ی فعالیت هابل از سیارات فراخورشیدی تا کهکشان‌ها و اندازه‌گیری‌های انبساط کیهان را دربر می‌گیرد، حدس زدن این کشف دشوار بود.
اکنون ناسا اعلام کرده است که هابل یک معیار تازه‌ی خارق‌العاده کشف کرده است. این تلسکوپ موفق به تشخیص نور ستاره‌ای شده است که در نخستین ۱ میلیارد سال پس از تولد کیهان در زمان مه‌بانگ (Big Bang)، وجود داشته است. این دورترین ستاره‌ی منفردی است که تا به امروز دیده شده است.
این یافته جهشی بزرگ‌تر از ستاره‌ی رکورددار قبلی محسوب می‌شود که در سال ۲۰۱۸ توسط هابل شناسایی شد. آن ستاره زمانی وجود داشته که کیهان ۴ میلیارد سال سن یا ۳۰ درصد سن فعلی خود عمر داشته است؛ دورانی که ستاره‌شناسان از آن با عنوان انتقال به سرخ ۱.۵ یاد می‌کنند. سرخ‌گرایی به این معنی است که با انبساط کیهان، طول موج دریافتی کشیده‌تر می‌شود و به سمت طیف قرمز میل می‌کند.
ستاره‌ی تازه کشف شده اما به اندازه‌ای دور است که نور آن ۱۲.۹ میلیارد سال طول کشیده است تا به زمین برسد؛ زمانی که جهان تنها ۷ درصد سن فعلی خود را داشته است و بنابراین انتقال به سرخ ۶.۲ را نشان می‌دهد. کوچک‌ترین اجرامی که قبلا در چنین فاصله‌ای دیده شده‌اند، خوشه‌های ستاره‌ای هستند که در کهکشان‌های اولیه جای داشته‌اند.
این کشف با استفاده از لنز گرانشی که نسبیت عام اینشتین آن را پیش‌بینی می‌کند، ممکن شده است. خوشه‌ی کهکشانی عظیم WHL0137-08 که بین ما و ستاره قرار دارد، عاملی مهم در امکان شناسایی آن بوده است.
پس از مطالعه‌ی دقیق تصاویر هابل از یک کهکشان اعوجاج یافته بر اثر عدسی گرانشی، دانشمندان به این نتیجه رسیدند که یکی از ویژگی‌ها، یک ستاره‌ی بزرگنمایی شده است که آن را «ارندل» (Earendel) نامیدند. واژه‌ای که در انگلیسی کهن به معنای ستاره‌ی صبحگاهی است. این کشف نویدبخش شناخت دوره‌ی ناشناخته‌ای از شکل‌گیری ستاره‌های بسیار اولیه است.
تیم تحقیقاتی تخمین می‌زنند که این ستاره حداقل ۵۰ برابر خورشید ما جرم داشته باشد و میلیون‌ها برابر درخشان‌تر از آن باشد که با پرجرم‌ترین ستاره‌های شناخته شده برابری می‌کند.
ستاره‌ی ارندل که نور آن از حدود ۱۳ میلیارد سال پیش به زمین رسیده است.
Credits: Science: NASA, ESA, Brian Welch (JHU), Dan Coe (STScI); Image processing: NASA, ESA, Alyssa Pagan (STScI)
«تلسکوپ فضایی هابل» (Hubble Space Telescope) بیش از سه دهه است که با تصاویر نمادین خود از کیهان، بشریت را خیره کرده است. برای نزدیک به ۳۲ سال کاوش‌های پیشگامانه‌ی هابل، کتاب‌های درسی را بازنویسی کرده و درک ما را از کیهان تغییر داده است.
اکنون این جدیدترین اکتشاف هابل، نه تنها درک ما را از جهان گسترش می‌دهد، بلکه یک زمینه‌ی تحقیقاتی هیجان‌انگیز برای همکاری آینده‌ی هابل با «تلسکوپ فضایی جیمز وب» (James Webb Space Telescope) که در مسیر راه‌اندازی قرار دارد، ایجاد می‌کند.
وب در ستاره ی صبحگاهی ۲۵ دسامبر (۴ دی) پرتاب شد و ابزارهای و هم‌اکنون در حالی تنظیم و تراز کردن ابزارها و آینه‌های خود است تا بتواند فعالیت رصدی را تقریبا از ماه ژوئن (تیر) آغاز کند. هابل هم در آستانه‌ی جشن گرفتن سالگرد دیگری است استقرار خود است که در ۲۵ آوریل ۱۹۹۰ (۵ اردیبهشت ۱۳۶۹) توسط شاتل فضایی دیسکاوری انجام شد.
دانشمندان تیم تلسکوپ وب در ماه‌های اخیر نشان داده‌اند که چگونه دهه‌ها رصد هابل به‌عنوان راهگشایی برای این تلسکوپ تا زه پرتاب شده عمل کرده است. به گفته‌ی مقامات ناسا، هرچند وب به‌عنوان جانشین هابل معرفی شده است، اما این آژانس انتظار دارد تلسکوپ کهنه‌کار هابل حداقل تا پایان دهه‌ی ۲۰۲۰ میلادی عملیاتی بماند.
هابل در اکتبر ۲۰۲۱ با مشکلی مواجه شد که ابزارهای آن را برای چند هفته خاموش کرد اما سرانجام در دسامبر به فعالیت کامل بازگشت. این رصدخانه همچنین در جولای ۲۰۲۱ یک نقص جدی را پشت سر گذاشت. فضانوردان شاتل فضایی دیسکاوری هر چند سال یک بار عملیات تعمیرونگهداری هابل را انجام می‌دادند اما پس از آخرین مأموریت سرویس هابل در سال ۲۰۰۹ و با بازنشستگی شاتل‌های فضایی در سال ۲۰۱۱، این روند هم متوقف شد.
درباره‌ی جیمز وب اما انتظار نمی‌رود که چنین بازدیدهای دوره‌ای در انتظارش باشد. زیرا این تلسکوپ بسیار دورتر است و با فاصله‌ی ۱.۵ میلیون کیلومتر در یک نقطه‌ی پایدار گرانشی به نام نقطه‌ی لاگرانژی ۲ (L2) قرار دارد.
عکس کاور: طرحی گرافیکی از تلسکوپ فضایی هابل در مدار زمین
Credit: ESA
گردهمایی بزرگ ستاره ی صبحگاهی خانواده "خورشید" در بامداد جمعه
آسمان بامدادی جمعه، سوم تیرماه شاهد مقارنه هفت سیاره خانواده خورشید است و گردهمایی بعدی این سیارات ۱۸ سال بعد در شامگاه روز شنبه، ۱۸ شهریور سال ۱۴۱۹ خواهد بود.
مهندس مسعود عتیقی، مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران در گفت‌وگو با ایسنا، گفت: هر چند هم‌راستا شدن سیارات موضوعی برای انجام مطالعات علمی نیست، ولی از نگاه نجومی پدیده‌ای چشم‌نواز و زیبا است.
وی با اشاره به پدیده "هم‌ترازی پنج سیاره سامانه خورشیدی" اظهار کرد: تقریبا پس از ۲۰ سال همراهی این چنینی سیارات، در افق صبحگاهی بامداد روز جمعه ۳ تیر ماه ۱۴۰۱ مجددا شاهد مقارنه بزرگ سیارات منظومه خورشیدی خواهیم بود.
عتیقی خاطر نشان کرد: پنج سیاره "تیر (عطارد)، "ناهید" (زهره)، "بهرام (مریخ)، "مشتری" (برجیس) و "کیوان" (زحل) که همگی با چشم غیرمسلح به صورت اجرام نقطه‌ای و ستاره مانندی، قابل مشاهده هستند و از درون تلسکوپ بسیار زیبا دیده می‌شوند، در پگاه این روز (۳ تیرماه) از افق شرق تا جنوب آسمان در یک خط قرار می‌گیرند.
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران خاطر نشان کرد: جالب اینجاست که سیارات "اورانوس" و "نپتون" نیز که از مرز بینایی انسان فراتر هستند، در این صبحگاه در جمع سیارات مورد اشاره حضور دارند و می‌توان گفت ۷ سیاره خانواده خورشید از روی زمین به عنوان هشتمین سیاره این خانواده، در بامداد ۳ تیرماه امسال در یک راستا قرار می گیرند.
وی اضافه کرد: ضمن آن که "ماه" نیز به صورت هلال صبحگاهی در این بزم آسمانی خانوادگی حضور خواهد داشت و بین سیارات "ناهید" و "بهرام" بر جلوه باشکوه این همنشینی می‌افزاید.
عتیقی با اشاره به وضعیت "پلوتو" در این بزم بامدادی، توضیح داد: سیاره کوتوله "پلوتو" که زمانی در رده سیارات بوده و امروزه به عنوان "سیاره کوتوله" شناخته می‌شود، نیز در این بامدادان در آسمان صبحگاهی حضور دارد، هر چند که رصد این جرم آسمانی با تلسکوپ‌های قدرتمند آماتوری امکان پذیر است. پس همه چیز مهیاست که به استقبال یک جشن بزرگ آسمانی بروید.
وی افزود: کافی است سحرخیز باشید و از ستاره ی صبحگاهی یک ساعت قبل از طلوع مهر تابان که این اجرام همگی طلوع کرده‌اند و در افق بامدادی حاضر هستند، در مکانی که افق شرقی آن باز باشد، همراه با نسیم لذت بخش صبحگاهی به تماشای این پدیده نادر و جذاب بپردازید.
عتیقی اضافه کرد: برای یافتن این اجرام، به جز شناخت فردی از سیارات، رنگ آنها و جایگاه هر سیاره در آسمان، برنامه‌های نجومی در تلفن همراه می‌تواند به یافتن این اجرام در آسمان به شما کمک کند.
این فعال حوزه نجوم آماتوری، برنامه‌هایی همچون Star Walk ۲،Sky Tonight و ده‌ها برنامه نجومی را از جمله برنامه‌های کاربردی بدین منظور برای انواع تلفن‌های همراه ذکر کرد.
عتیقی آخرین باری که این سیارات تقریبا در یک محدوده کوچک از آسمان گرد هم آمدند را در بامداد روز پنج‌شنبه، ۲۹ فروردین سال ۱۳۸۱ ذکر کرد و گفت: البته باز هم آن همنشینی سیارات، کیفیت هم‌راستایی امسال را نداشت؛ چرا که سیاره "تیر" به خورشید نزدیک و غیر قابل رصد بوده است و مقارنه آذر ۱۳۸۳ نیز حتی با کیفیت امسال نبوده است.
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران گردهمایی بعدی این سیارات را ۱۸ سال بعد و در شامگاه روز شنبه ۱۸ شهریور سال ۱۴۱۹ عنوان کرد و ادامه داد: در غروب اولین روز ماه رمضان در آن سال این مقارنه رخ خواهد داد.
وی ستاره ی صبحگاهی اظهار کرد: جالب است که در شامگاه آن روز نیز، هلال ماه اجتماع سیارات منظومه خورشیدی را همراهی می‌کند؛ ضمن آنکه باز هم سیاره کوتوله "پلوتو"، در آن زمان در این اجتماع سیارات قرار خواهد داشت، هر چند که در آن زمان در سمت دیگر آسمان است؛ ولی همچون امسال که تقریبا سیارات به ترتیب فاصله از خورشید، در یک اجتماع بزرگ قرار گرفته‌اند، در آن زمان چنین شرایطی نخواهد بود.
عتیقی با بیان اینکه بر این اساس علاقه‌مندان و به ویژه عکاسان نجومی فرصت پیش آمده در سال جاری ستاره ی صبحگاهی را در تلفیق با مناظر طبیعی و بناهای تاریخی از دست ندهند؛ بر ثبت این رخداد نجومی تاکید کرد.
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران به برخی از گفته‌های اشتباه در زمینه خطرناک بودن پدیده مقارنه ۵ سیاره در بامداد روز ۳ تیرماه! توضیح داد: بر خلاف بیان برخی اخبار غیرعلمی و ناموثق، چنین پدیده‌هایی برای انسان و کره زمین خطرناک نیست و این‌گونه ادعاها مردود شناخته می‌شود.
به گفته وی بر اساس این باور نادرست، از آنجایی که سیارات در یک طرف زمین قرار می‌گیرند، چه بسا اثرات جزر و مدی ایجاد کنند که برای ساکنان کره کوچک خاکی ما خطرناک باشد، در حالی که این اثر ناچیز حتی بر روی فضاپیماها به اندازه‌ای جزئی است که در حد یک اتم شاید اثرگذار باشد و ما نمی‌توانیم این اثر بسیار ناچیز را خطرناک تلقی کنیم.
درخشان ترین ستاره آسمان کدام است؟
این شبها اگر به آسمان نگاه کنید، یک ستاره پرنور در آسمان خواهید دید که توجه‌تان را به خودش جلب می‌کند و احتمالا اگر کسی از شما بپرسد پرنورترین ستاره آسمان کدام است، همان را با دستتان نشان میدهید. حتما جا میخورید اگر بدانید این جسم آسمانیِ به‌ظاهر ستاره، سیاره غولپیکر منظومه شمسی است؛ بله دقیقا همان مشتری خودمان. سیارات بزرگی مثل مشتری و زحل و سیارات نزدیک به زمین مثل زهره و مریخ به‌دلیل بازتاب نور خورشید در آسمان شب شبیه ستاره دیده می‌شوند اما میدانیم که سیاره هستند. حالا برویم سراغ ستارهها، شما فکر میکنید درخشانترین ستاره آسمان کدام است؟ «شباهنگ»، پرنورترین ستاره‌ای است که توی آسمان دیده می‌شود. این ستاره حدود 9سال نوری از زمین فاصله دارد یعنی نوری که الان از آن به ما میرسد، 9 سال توی راه بوده است. درخشندگی این ستاره حتی از خورشید ما هم بیشتر است ولی اگر گفتید چرا خیلی کم‌نورتر از خورشید دیده می‌شود؟ آفرین! چون فاصلهاش از زمین در مقایسه با فاصله خورشید از ما خیلی‌خیلی بیشتر است. پس چیزی که باعث می‌شود ستارهها در آسمان شب نورانیتر به‌نظر برسند تنها به میزان نورشان بستگی ندارد بلکه به میزان فاصلهشان از زمین هم ربط پیدا می‌کند. شباهنگ، در صورت فلکیِ «سگ بزرگ» قرار دارد و نامهای دیگرش «شعرای یمانی» و «سیریوس» است که هر دو معنای داغ و درخشان میدهند. اگر شب به این ستاره نگاه کنید آن را به رنگ سفید میبینید و با مقایسهاش با دیگر ستارهها (البته به‌جز سیاره‌هایی که با چشم ما شبیه ستاره دیده می‌شوند)
دیدگاه شما