بازارهای فرابورس

1. برخورداری از معافیت مالیاتی
2. سهولت در تأمین مالی از طریق انتشار سهام و سایر اوراق بهادار (اوراق قرضه)
3. کاهش ریسک نقدینگی
4. ارائه معیارهای جدید برای ارزیابی عملکرد مدیریت شرکت
5. سهولت در تغییر ترکیب سهامداری و انتقال مالکیت
6. افزایش اعتبار داخلی و بین‌المللی
7. تعیین ارزش سهام شرکت
8. سهولت در استفاده از تسهیلات بانکی و یا سایر ابزارهای تأمین مالی
9. افزایش توان رقابتی و سهم از بازار

رشد حجم و ارزش معاملات در بازارهای فرابورس

به گزارش روابط عمومی کارگزاری بانک تجارت به نقل از پایگاه خبری بازار سرمایه:

روز یک‌شنبه ‌بازارهای فرابورس ایران شاهد معاملات بیش از ۵هزار میلیارد تومان انواع اوراق مالی بودند که البته ۳۱۰۰ میلیارد تومان از این معاملات به عملیات بازار باز بانک مرکزی تعلق داشت. آیفکس در پایان بازار امروز با افت۲۰۱ پله ای مواجه شد و در عدد ۱۷ هزار و۳۵۴ قرار گرفت.
به گزارش پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا) و به نقل از فرابورس ایران، در معاملات روز جاری، سوم بهمن ماه، بازارهای فرابورس ایران معاملاتی بیش از ۵۱۰۰ میلیارد تومان را تجربه کردند. بر همین اساس امروز بیش از ۴ میلیارد برگه انواع اوراق مالی در۱۵۹هزار نوبت معاملاتی دست‌به‌دست شد.
شاخص کل تحت تاثیر افت قیمت نمادهای زاگرس، هرمز، شگویا، ارفع، شاوان، کگهر و فرابورس ۲۰۱ واحد افت کرد و در عدد ۱۷ هزار و ۳۵۴ کار خود را به پایان رساند.
نگاهی به ارزش معاملات بازارهای فرابورس به تفکیک نشان می‌دهد امروز بیش از سه میلیارد و ۵۰۷ میلیون برگه سهام خریدوفروش شده که ارزش این مبادلات بیش از ۹۵۰ میلیارد تومان بود و نسبت به روز شنبه بیش از ۲۰ درصد رشد کرد. همچنین در بازار اوراق مالی اسلامی دادوستد بالغ بر ۴.۲ میلیون برگه انواع اوراق به ارزش بیش از ۲۹۰ میلیارد تومان انجام شد. در عملیات بازار باز بانک مرکزی نیز امروز ۳۸ میلیون برگه به ارزش ۳ هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان معامله شد که همه این معاملات متعلق به بانک مرکزی بود.
گفتنی است طی دادوستدهای روز جاری نمادهای تجلی، کرمان، سمگا، فجهان، توسن، شگویا و صبا پر تراکنش‌ترین نمادهای فرابورس بودند.
این گزارش حاکی است امروز صدرنشینی بازار با بیشترین رشد قیمت متعلق به نمادهای قچار، حآفرین، تجلی، دتوزیع، دکپسول، اوان و هجرت بود. در مقابل سوی دیگر بازار سهامداران ثتران، زاگرس، کتوکا، تبرک، تاپکیش، شتوکا و مادیرا شاهد بیشترین افت قیمت ها بودند.

خوش‌اقبالی بورس و فرابورس

شاخص بورس در هفته پایانی نخستین ماه زمستان امسال با 2 هزار و 738 واحد افزایش معادل 2.8درصد رشد را به ثبت رساند.

شاخص بورس در هفته بازارهای فرابورس پایانی نخستین ماه زمستان امسال با 2 هزار و 738 واحد افزایش معادل 2.8درصد رشد را به ثبت رساند. بر این اساس، در هفته پایانی نخستین ماه زمستان امسال تعداد 5 هزار و 138 میلیون انواع اوراق بهادار به ارزش 12 بازارهای فرابورس هزار و 624 میلیارد ریال در بیش از 273هزار دفعه مورد معامله قرار گرفت که به ترتیب 4 و یک درصد کاهش و 24درصد افزایش را نسبت به هفته ماقبل خود تجربه کرد. این درحالی است که تعداد 43میلیون واحد از بازارهای فرابورس صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس تهران به ارزش کل بیش از 444 میلیارد ریال در هفته ماقبل مورد معامله قرار گرفت که به ترتیب با 45 و 44 درصد افزایش همراه شد. بر اساس این گزارش، شاخص کل بورس هم در هفته پایانی دی ماه امسال با 2 هزار و 738واحد افزایش معادل 2.8 درصد رشد را به ثبت رساند و به رقم 98 هزارو 923 واحد رسید. افزون بر این، شاخص بازار اول نیز در این مدت با 2 هزار و 248واحد افزایش به رقم 70 هزارو 710 واحد و شاخص بازار دوم با 5 هزارو 886 واحد افزایش به عدد 214 هزارو 919 واحدی رسیدند که به ترتیب با 3.6 و 2.8 درصد افزایش مواجه شدند.

براساس این گزارش، بازارهای فرابورس مشاهده می‌شود که شاخص کل بازار سرمایه در پایان آبان ماه به رقم 88هزار و

775واحد رسید و بنا بر آخرین اطلاعاتی که بانک مرکزی از وضعیت بورس منتشر کرده، با وجود این رشد، شاخص مالی در 8 ماهه امسال 1.5درصد و نسبت به 8 ماهه پارسال 15.2درصد کاهش یافته است. این آمار بیانگر آن است که شاخص صنعت با ثبت عدد 77 هزار و 724 واحدی در 8 ماهه امسال 17.6 درصد و نسبت به مدت مشابه پارسال 16.9 درصد رشد یافته است؛ شاخص 50 شرکت برتر بورسی نیز رشد 19.2 درصدی را در 8 ماهه امسال نشان می‌دهد که در مقایسه با 8 ماهه سال گذشته 16.4 درصد بهبود داشته است. به گزارش ایرنا، با این اوصاف ارزش معاملات سهام در 8 ماهه امسال به رقم 311هزار و 228 میلیارد ریال و تعداد سهام معامله شده به 136 میلیارد و 349 میلیون سهم رسیده است که هر دو شاخص روند کاهشی نسبت به هشت ماهه پارسال داشته‌اند اما تعداد شرکت‌های درج شده در بورس با رشد 0.3 درصدی در ابتدای امسال به 326 شرکت رسیده است. همچنین، آمارها نشان می‌دهد که وزارت امور اقتصادی و دارایی برای اجرای طرح‌های دولت از ابتدای امسال تا پایان آبان ماه در مجموع 50 هزار میلیارد ریال اوراق مشارکت منتشر کرده که از این میزان 44 هزار و 175 میلیارد ریال آن به فروش رفته است. این در حالی است که، شهرداری‌های شیراز و اصفهان نیز در مجموع در این مدت 6500 میلیارد ریال اوراق مشارکت برای اجرای طرح‌های قطار شهری منتشر کرده‌اند که 6458میلیارد ریال آن فروخته شده است.

آغاز و اتمام پذیره‌نویسی 2 اوراق مشارکت

در سویی دیگر، فرابورس ایران در حالی معاملات آخرین هفته کاری دی ماه را پشت‌سر گذاشت که شاهد آغاز و اتمام پذیره‌نویسی دو اوراق مشارکت و عرضه اسناد خزانه اسلامی در نماد «اخزا601»؛ هر سه در بازار ابزارهای نوین مالی و درنهایت عرضه اولیه 20درصد از سهام شرکت شیر و گوشت زاگرس شهرکرد در بازار دوم بود. بر این اساس، در بازارهای فرابورس هفته منتهی به 29 دی ماه معامله‌گران 2 هزار و 29میلیون ورقه به ارزش 18 هزار و 858میلیارد ریال را میان خود دست به دست کردند که این میزان دادوستد در 305 هزار دفعه صورت گرفت. این ارقام در مقایسه با هفته پیشین به‌ترتیب از افت 0.2درصدی حجم در برابر رشد 154 و 59درصدی ارزش و تعداد دفعات معاملات حکایت داشت. در همین حال شاخص کل فرابورس نیز در طول هفته رشد 1.5درصدی را به ثبت رساند و در روز انتهایی هفته در ارتفاع 1093 واحدی ایستاد. به این ترتیب بازدهی آیفکس از ابتدای سال به حدود 25درصد رسید. نگاهی به معاملات انجام شده در بازارهای فرابورس نیز نشان می‌دهد در حالی که تمام بازارها با افزایش ارزش معاملات روبه‌رو شده‌اند، حجم معاملات تنها در بازارهای اول و ابزارهای نوین مالی با رشد مواجه شده است. بر این اساس در بازار اول حجم و ارزش معاملات بیش از100درصد و در بازار ابزارهای نوین مالی حجم دادوستدها 65درصد و ارزش آن 22درصد رشد کردند. این در حالی است که در بازار دوم، SME و پایه به ترتیب شاهد رشد 14، 2 و 19درصدی ارزش معاملات انجام شده بودیم، اما ارزش این نقل و انتقال‌ها نسبت به هفته پیشین یا کاهش یافت یا بدون تغییر باقی ماند.

این در حالی است که، در بازارهای ابزارهای نوین مالی که 71 میلیون ورقه به ارزش 15 هزار و 354میلیارد ریال دست به دست شد، اوراق بدهی به تعداد 15 میلیون ورقه به ارزش

14 هزار و 498میلیارد ریال، صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله به تعداد 56 میلیون ورقه به ارزش 598 میلیارد ریال و اوراق تسهیلات مسکن به تعداد 350 هزار ورقه به ارزش

258 میلیارد ریال معامله شدند. همچنین، اوراق بدهی افزایش بیش از 260درصدی در حجم و ارزش معاملات را تجربه کرد. همچنین ETFها بازارهای فرابورس نیز با رشد 45درصدی حجم در برابر افت 2درصدی ارزش معاملات روبه‌رو شدند. اوراق تسه نیز یک‌درصد کاهش حجم و ارزش دادوستد این اوراق را شاهد بود. علاوه بر این، ارزش معاملات خرد بازار سهام هفته قبل به رقم 3 هزار و

13 میلیارد ریال رسید و گروه محصولات شیمیایی با 723 میلیارد ریال معامله در طول این هفته

23 درصد از ارزش کل معاملات را به خود اختصاص داد و در میان صنایع فرابورسی در جایگاه نخست ایستاد. در دیگر رخدادهای فرابورسی شاهد آغاز و اتمام پذیره‌نویسی اوراق مشارکت لیزینگ ایران و شرق با نرخ سود

19 درصد و اوراق مشارکت دولت با سود 17 درصد در بازار ابزارهای نوین مالی بودیم.

در همین حال «اخزا601» با تاریخ سررسید هشتم مردادماه 97 در این بازار عرضه شد که هر ورقه از آن 920 هزار ریال کشف قیمت شد. درنهایت روز چهارشنبه نیز 20درصد از سهام شرکت شیر و گوشت زاگرس شهرکرد در بازار دوم فرابورس عرضه اولیه شد و هر سهم این شرکت در نماد «زشگزا» 3490 ریال قیمت خورد.

تفاوت بین فرابورس و بورس در چیست؟

فرابورس ایران یا over the counter با ساختار و جایگاه قانونی مشابه بورس ولی با شرایط پذیرش و معامله ساده تر ایجاد شده است تا حوزه بازار سرمایه کشور را گسترش دهد. مهم‌ترین وظیفه فرابورس ایران، ساماندهی و هدایت بخشی از بازار سرمایه می‌باشد که شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را نداشته یا تمایل به ورود سریع‌تر به بازار را دارند، لذا رویه‌های پذیرش شرکت‌ها و تنوع شرایط پذیرش به گونه ای است که شرکت‌ها با احراز حداقل شرایط و در سریع ترین زمان ممکن، امکان ورود به بازار را داشته و از کلیه مزایای شرکت‌های پذیرفته شده در بازار اوراق بهادار استفاده کنند.

over the counter = otc

نکته! سازمان بورس اوراق بهادار به عنوان نهاد ناظر بر فعالیت‌های مالی و عملیاتی شرکت‌های بورس، فرابورس و بورس کالا می باشد.

مزایای سرمایه‌گذاری در فرابورس چیست؟

یکی از مزایای فرابورس وجود بازارهای متنوع آن برای پوشش سلیقه‌های متفاوت است پس با این حساب سهامداران می‌توانند در شرکت‌های مختلف سرمایه‌گذاری کرده و ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش دهند. از جمله مزایای فرابورس می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

• سود سهام
• افزایش قیمت سهام
• تنوع سرمایه‌گذاری
• اطمینان از محل سرمایه‌گذاری
• معافیت مالیاتی (شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس از پرداخت ۱۰ درصد مالیات معاف هستند)
• حق خرید سهام جدید و نوسان‌های روزانه قیمت سهام
• افزایش نقد شوندگی سهام
• نقل و انتقال سهام به‌صورت آسان و سریع
• بهره‌گیری از امکان وثیقه‌گذاری سهام و اخذ ساده تر تسهیلات بانکی
• پیش‌بینی فرآیند ساده خروج از فرابورس

نحوه انجام معامله در بازار فرابورس:

سرمایه‌گذاران حقیقی یا حقوقی برای انجام معاملات سهام یا سایر اوراق بهادار پذیرفته‌ شده در فرابورس باید از طریق یکی از کارگزاران فرابورس اقدام کنند. شرکت‌های کارگزاری فرابورس مجوز سازمان بورس و اوراق بهادار را داشته و عضو کانون کارگزاران هستند، لذا سرمایه‌گذاران می‌توانند از بین آن‌ها یکی را که همگی حکم واحد داشته و با توجه به معیارهایی چون توانایی انجام به‌ موقع سفارشات و به بهترین قیمت در کنار خدمات چون آموزش و تحلیل، انتخاب و درخواست‌های خود را برای انجام معاملات به آن‌ها ارائه کنند.

نکته! کارگزاران به‌ عنوان واسط بین خریدار و فروشنده عمل می کنند و تمام خرید و فروش‌ سهام و اوراق بهادار در فرابورس از سوی آن‌ ها انجام می شود.

نکته! در هر دو بازار بورس و فرابورس کارگزاران بر اساس کدی که به آن‌ها تعلق می‌گیرد، وارد معامله می‌شوند.

ساختار فرابورس:

ساختار جدید فرابورس ایران از چهار بازار تشکیل شده است که عبارتند از: بازار اول، بازار دوم، بازار پایه (زرد، نارنجی و قرمز) و بازار سوم.

• در بازار اول فرابورس، سهام شرکت‌ها و واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری پذیرش شده و مورد معامله قرار می‌گیرند. نوسان قیمت در این بازار ۵ درصد بدون حجم مبنا است. آخرین سرمایه ثبت شده شرکت‌های پذیرفته شده در این بازار، حداقل ۱۰ میلیارد ریال بوده و یک سال از زمان بهره‌برداری آن‌ها گذشته و زیان انباشته ندارند.
• بازار دوم فرابورس صرفاً شامل سهام شرکت‌های سهامی عام است. سهام شرکت‌های زیان‌ ده، تازه‌ تأسیس و آنهایی که با افزایش سرمایه قصد تبدیل از سهامی خاص به سهامی عام دارند در بازار دوم پذیرفته می‌شود. آخرین سرمایه ثبت شده شرکت‌های بازار دوم، حداقل یک میلیارد ریال است.
• بازار پایه یکی از بازارهای فرابورس است که به منظور عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار ایجاد شده است. شرکت‌های این بازار فرایند پذیرش را طی نمی‌کنند و به سه دسته تقسیم می‌شوند:

۳- شرکت‌هایی که به دلیل از دست دادن شرایط بازارهای بورس یا فرابورس، لغو پذیرش می‌شوند. مقررات ارائه اطلاعات در بازار پایه، به مراتب آسان‌تر از بازار اول و دوم است و طبعاً ریسک بیشتری نیز در این بازار وجود دارد.

طبق قوانین جدید، شرکت‌های این بازار در سه بازار پایه زرد، نارنجی و قرمز دسته‌بندی شده‌اند و دامنه نوسان روزانه آن‌ها، به ترتیب، ۳، ۲ و ۱ درصد است.

بورس چیست؟

بازار سرمایه دو بخش اصلی وجود دارد بازار سهام و بازار بدهی. بازار سهام که عموم مردم آن را معادل بورس می‌دانند محلی است که شرکت‌های مختلف سهام خود را در آن عرضه می‌کنند. این سهام پس از عرضه اولیه، در بازار ثانویه توسط معامله‌گران بورس معامله می‌شود. سرمایه‌گذاران بر اساس ارزشگذاری اقدام به خرید و فروش سهام شرکت‌ها در بورس می‌کنند. اما بازار بدهی بخشی است که در آن اوراق قرضه مورد معامله قرار می‌گیرند. در واقع این بازار به نوعی مکمل بانک برای تامین مالی است. در این بازار نیازمندان به تامین مالی، شامل شرکت‌های بخش خصوصی، شهرداری‌ها و دولت اقدام به عرضه اوراق می‌کنند. این اوراق عموما دارای سود مشخصی بوده و نسبت به سهام ریسک پایین‌تری دارند. پشتوانه اوراق منتشرشده می‌تواند متفاوت باشد و بر مبنای آن سرمایه‌گذاران مختلف اقدام به خرید اوراق مزبور می‌کنند. شرکت‌ها یا دولت با فروش اوراق و پرداخت سود به ازای آنها تامین مالی می‌کند. بر خلاف بانک‌ها، به جای آنکه ناشر اوراق تامین مالی را از یک منبع (بانک) انجام دهد این عمل با جمع‌آوری سرمایه جمع کثیری از افراد (خریداران اوراق) انجام می‌شود. با توجه به آنکه سابقه بورس سهام در کشورمان بسیار بیشتر از بازار بدهی است، عموما در پاسخ به سوال بورس چیست ، ذهن‌ها به سمت بازار سهام معطوف می‌شود.

تفاوت بین فرابورس و بورس:

۱ – براساس دستورالعمل پذیرش، عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار در فرابورس ایران، فرابورس دارای پنج بازار (اول، دوم، سوم (عرضه)، ابزارهای نوین مالی و پایه) است. پذیرش شرکت‌های سهامی عام در بازار اول و بازار دوم و پذیرش سایر اوراق بهادار صرفا در بازار ابزارهای نوین مالی صورت می‌پذیرد.

۲ – بازار فرابورس هیچ مکان فیزیکی متمرکز و خاصی ندارد که داد و ستدکنندگان یا متخصصین همچون بورس های کلاسیک گرد هم آیند.

۳ – بر اساس بند ب ماده ۱ قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید سهام شناور آزاد بخشی از سهام شرکت است که دارندگان آن همواره آماده عرضه و فروش آن سهام می‌باشند و قصد ندارند با حفظ آن قسمت از سهام در مدیریت شرکت مشارکت نمایند.

۴ – قوانين استاندارد اقلام مورد مبادله در بازار فرابورس انعطاف پذير می باشند و قوانين معمولاً ناشی از توافق طرفين مي باشد.

۵ – در بازارهاي فرابورسی با توجه به اينكه شرايط معاملات با نظر طرفين تعيين مي گردد مزايايي از قبيل شفافيت قيمت ها و كاهش ريسک وجود ندارد.

۶ – حد نوسان مجاز روزانه بازار فرابورس یک درصد بیشتر از بورس تهران است. یعنی حد نوسان روزانه مجاز برای شرکت‌های بازار بورس، ۴ درصد و برای شرکت‌های بازار فرابورس ۵ درصد است.

۷ – ساعات کار فرابورس از انعطاف پذیری بیشتری برخوردار است.

سرمایه‌گذاری در بورس یا فرابورس؟

شرکت‌هایی که شرایط شان برای پذیرش در بازار بورس اوراق بهادار دشوار است می‌توانند به سهولت در بازار فرابورس وارد شوند. این در حالی است که بر اساس مقررات، کلیه مزایای موجود برای شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس، برای اوراق بهادار و سهام شرکت‌های پذیرفته‌ شده در فرابورس نیز تعریف شده‌اند و این دو بازار در عمل فرق چندانی با هم ندارند.

آشنایی با انواع بازار بورس درایران

در بازار بورس ایران ، کالا‌های مختلفی مورد معامله قرار می‌گیرد و بر همین اساس بازار بورس به ۴ دسته کلی تقسیم می‌شود:

۱– بورس اوراق بهادار

۲- فرابورس

۳- بورس کالا

۴- بورس انرژی

البته در جهان بورس ارز هم یکی از انواع بورس است که در آن ارزهای خارجی خرید و فروش می­شوند. اما در ایران، بورس ارز برای معامله و تبادل ارزهای خارجی وجود بازارهای فرابورس ندارد و خرید و فروش ارز به صورت دستی و در صرافی ها یا بازار آزاد انجام می‌شود.

بورس کالا:

بازار متشکل و منسجمی است که تعداد زیادی از فروشندگان، کالای خود را عرضه و کالای مربوطه پس از بررسی‌های کارشناسی و قیمت‌گذاری توسط کارشناسان آن بازار، به خریداران ارائه می‌شود.

در این بازار معمولا مواد خام و مواد اولیه مورد معامله قرار می‌گیرد. سهام شرکت بورس کالا نیز با نماد معاملاتی کالا در بازار قابل خرید و فروش است و درآمد آن حاصل از کارمزد معاملات کالایی تحت نظر این شرکت است.معاملات در این بازار بصورت نسیه،نقد و سلف برای انواع محصولات کشاورزی و صنعتی انجام می شود و به بازار های فیزیکی،فرعی،مشتقه و مالی تقسیم می شود که هرکدام نیز بخش های متفاوتی دارند تا کالاهای پذیرفته شده در این بازار را در خود جای دهند.

سازمان کارگزاران بورس فلزات تهران در شهریورماه سال۸۲ به‌عنوان اولین بورس کالای کشور فعالیت خود را آغاز کرد و پس‌ ازآن نیز سازمان کارگزاران بورس کالای کشاورزی در شهریورماه سال ۸۳ شروع به فعالیت کرد. شرکت بورس کالای ایران نیز به‌موجب ماده ۵۸ قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان یک شرکت جدید و کاملاً مستقل از سازمان‌های کارگزاران بورس فلزات و کالای کشاورزی، پس از پذیره‌نویسی در چهار گروه سهامداری و برگزاری مجمع عمومی از ابتدای مهرماه سال ۱۳۸۶ فعالیت خود را آغاز کرد.

بدین ترتیب، هم‌اکنون بورس کالای ایران باتجربه‌ای بیش از ۱۰ سال، به دادوستد انواع محصولات صنعتی و معدنی، فرآورده‌های نفت و پتروشیمی و کشاورزی در قالب معاملات نقد، نسیه، سلف، سلف استاندارد و معاملات ابزارهای مشتقه ازجمله قراردادهای آتی مشغول است.

انواع بازارها، قراردادها و اوراق قابل معامله در بورس کالای ایران عبارت‌اند از :

قرارداد نقدی:

قراردادی است که بر اساس آن، پرداخت‌ بهای کالای مورد معامله و تحویل آن در هنگام معامله و بر اساس دستورالعمل تسویه و پایاپای انجام می‌شود.

قرارداد نسیه:

قراردادی است که بر اساس آن، کالا در هنگام معامله تحویل و بهای آن در تاریخ سررسید و بازارهای فرابورس بر اساس دستورالعمل تسویه و پایاپای پرداخت می شود.

قرارداد سلف:

قراردادی است که بر اساس آن، کالا باقیمت معین درزمانی مشخص در آینده تحویل گردیده و بهای آن در هنگام معامله و بر اساس دستورالعمل تسویه و پایاپای پرداخت می شود.

قرارداد آتی:

قراردادی است که فروشنده بر اساس آن متعهد می‌شود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمتی که الآن تعیین می‌کنند بفروشد و در مقابل طرف دیگر قرارداد متعهد می‌شود آن کالا را با آن مشخصات خریداری کند و برای جلوگیری از امتناع طرفین از انجام قرارداد، طرفین به‌صورت شرط ضمن عقد متعهد می‌شوند مبلغی را به‌عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای بگذارند و متعهد می‌شوند متناسب با تغییرات قیمت آتی، وجه تضمین را تعدیل کنند و اتاق پایاپای از طرف آنان وکالت دارد متناسب با تغییرات، بخشی از وجه تضمین هر یک از طرفین را در اختیار دیگری قرار دهد و او حق استفاده از آن را خواهد داشت تا در سررسید باهم تسویه کنند.

قرارداد اختیار معامله:

قرارداد اختیار معامله قراردادی است که در آن‌یک طرف، اختیار(حق) خرید و یا فروش کالایی را از طرف دیگر خریداری می‌کند. قرارداد اختیار معامله به دو نوع کلی اختیار خرید و اختیار فروش تقسیم می‌شود. در هرکدام از این دو نوع قرارداد، دو طرف خریدار و فروشنده با یکدیگر وارد معامله می‌شوند.

قرارداد سلف استاندارد:

قراردادی است که بر اساس آن عرضه‌کننده مقدار معینی از دارایی پایه را مطابق مشخصات قرارداد سلف استاندارد در ازای بهای نقد به فروش می‌رساند تا در دوره تحویل به خریدار تسلیم کند. خریدار می‌تواند معادل دارایی پایه خریداری‌شده را طی قرارداد سلف موازی استاندارد موضوع مواد ۲ و ۳ دستورالعمل اجرایی معاملات سلف استاندارد، به فروش رساند. قرارداد مذکور نیز در این دستورالعمل به‌اختصار قرارداد سلف استاندارد نامیده می‌شود.

گواهی سپرده کالایی:

بر اساس مصوبه شورای عالی بورس و اوراق بهادار گواهی سپرده کالایی اوراق بهاداری است که مؤید مالکیت دارنده آن بر مقدار معینی کالا است و پشتوانه آن قبض انبار استانداردی است که توسط انبارهای مورد تائید بورس صادر می‌گردد.

بورس انرژی:

به عنوان یک بورس کالایی است که امکان انجام معاملات حامل‏‌های انرژی و اوراق بهادار مبتنی بر کالاهای مذکور در آن وجود دارد. منظور از حامل های انرژی نفت، گاز، برق و سایر حامل‎های انرژی است.

دارایی‌های قابل معامله در این بازار هم شامل دارایی‌های فیزیکی و هم شامل دارایی‌های مالی از قبیل ابزارهای مشتقه مبتنی بر انرژی خواهد بود. بنابراین امکان معامله نفت، گاز، بنزین، نفت کوره، برق و نیز ابزارهای مشتقه مبتنی بر آن‌ها (شامل اوراق سلف موازی) در این بازار وجود دارد. بورس انرژی با ۶ سال سن جوان ترین بازار بورس در ایران محسوب می شود.

با توجه به ویژگی‌های کشور و برخورداری از منابع غنی انرژی این بورس اهمیت زیادی دارد خصوصاً آنکه یکی از کارکردهای مهم این بازار موضوع صادرات و فروش انرژی به کشورهای همسایه است که بحث کشف قیمت در آن اهمیت زیادی دارد.

سود این بازار نیز حاصل از کارمزد معاملات بخش های انرژی است و سهام آن برای اشخاص حقوقی و حقیقی قابل خرید و فروش است.

بورس اوراق بهادار:

یکی از انواع بازار در ایران بورس اوراق بهادار تهران می باشد.در این بازار سهام شرکت‌ ها و سایر اوراق بهادار مانند اوراق مشارکت، خرید وفروش می­‌شوند و بیشتر سرمایه‌ گذاران بازار، در این بخش از بازار فعال هستند. در سال ۱۳۴۵ قانون و مقررات تشکیل بورس اوراق بهادار تهران تهیه شد. لایحه تشکیل آن در اردیبهشت ۱۳۴۵ در مجلس شورای ملی تصویب شد و در پانزدهم بهمن ۱۳۴۶، بورس تهران، با ورود سهام بانک صنعت و معدن و نفت پارس آغاز به کار کرد.

مزایای پذیرش در بورس اوراق بهادار تهران :

1. برخورداری از معافیت مالیاتی
2. سهولت در تأمین مالی از طریق انتشار سهام و سایر اوراق بهادار (اوراق قرضه)
3. کاهش ریسک نقدینگی
4. ارائه معیارهای جدید برای ارزیابی عملکرد مدیریت شرکت
5. سهولت در تغییر ترکیب سهامداری و انتقال مالکیت
6. افزایش اعتبار داخلی و بین‌المللی
7. تعیین ارزش سهام شرکت
8. سهولت در استفاده از تسهیلات بانکی و یا سایر ابزارهای تأمین مالی
9. افزایش توان رقابتی و سهم از بازار

فرابورس:

در ایران، فرابورس از پاییز سال ۱۳۸۸ وارد میدان شد. مهم‌ترین وظیفه فرابورس، سازمان‌دهی شرکت‌هایی است که می­خواهند وارد بازار سرمایه شوند، اما هنوز شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را ندارند.

فرابورس ایران با هدف ایجاد بازاری کارآمد، منصفانه و شفاف، تمهیدات و بسترسازی لازم را در زمینه انتشار سریع و عادلانه اطلاعات با همکاری سازمان بورس و اوراق بهادار انجام داده تا صاحبان سرمایه با آگاهی و شناخت بیشتر در خصوص انواع اوراق بهادار، درجات ریسک و سایر شاخصه‌های مهم، به سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار پذیرفته‌شده در این بازار اقدام کنند.

سهام شرکت‌هایی که نتوانسته‌اند به بازار بورس اوراق بهادار راه پیدا کنند، در فرابورس معامله می‌شوند. در واقع قوانین ثبت یک شرکت در فرابورس ساده‌تر از بورس است.

در کشورهای دیگر بازار فرابورس برای خرید ‌و‌ فروش سهام شرکت‌هایی است که شفافیت کافی ندارند یا سودآوری آن‌ها به مراتب کمتر از بازار بورس است.

“دستورالعمل پذیرش، عرضه و نقل‌وانتقال اوراق بهادار در فرابورس ایران (شرکت سهامی عام)” مصوب ۱۳۸۸ فعالیت این رکن بازار سرمایه را در قالب چند بازار مجزا به نام‌های بازار اول، دوم، سوم، پایه، بازار ابزارهای نوین مالی، بازار شرکت‌های کوچک و متوسط و بازار مشتقه بیان کرده است. در حال حاضر این بازارها به لحاظ طی کردن فرایند پذیرش باهم متفاوت هستند و پذیرش سهام شرکت‌های سهامی عام صرفاً در بازارهای اول و دوم و پذیرش سایر اوراق بهادار صرفاً در بازار ابزارهای نوین مالی صورت می‌پذیرد. متقاضی پذیرش در صورت دارا بودن شرایط پذیرش، باید تقاضای پذیرش خود را دریکی از این بازارها به فرابورس ارائه کند.

کارکرد بورس‌های اوراق بهادارو کالا و ارز:

بورس علاوه بر افزایش سرمایه سهامدارانی که در خرید سهام دقت لازم را دارند و از سرمایه گذاری خویش بهره مند می‌گردند مزایا و کارکرد‌های وسیع و اثر گذار زیادی دارد که در ذیل اشاره می‌گردد:

کنترل نقدینگی درجامعه، بازار بورس یک فرصت سرمایه گذاری مطلوب برای سرمایه گذاران با سرمایه‌های اندک ایجاد می‌کند و زمینه توزیع عادلانه ثروت را مهیا می‌کند.

افزایش ۳۰ دقیقه‌ای جلسات ‌معاملاتی بازارهای فرابورس از شنبه آینده

معاونت بازار فرابورس ایران از تغییر زمان‌بندی جلسات معاملاتی بازارهای اول، دوم، پایه و شرکت‌های کوچک و متوسط فرابورس از شنبه نوزدهم شهریورماه خبر داد.

به گزارش راه مردم- معاونت بازار شرکت فرابورس ایران با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد: در پی مصوبه هیات مدیره فرابورس و بر اساس مواد سه و چهار دستورالعمل اجرایی نحوه معاملات اوراق بهادار در این بورس، زمان‌بندی جلسه معاملاتی بازار سهام ۳۰ دقیقه افرایش می‌یابد.

بدین ترتیب در بازارهای اول، دوم و پایه، پیش‌گشایش از ساعت ۸:۴۵ تا ۹:۰۰، مرحله گشایش راس ۹:۰۰ و مرحله حراج پیوسته نیز از ۰۹:۰۰ تا ۱۳:۰۰ خواهد بود.

همچنین در بازار شرکت‌های کوچک و متوسط، پیش‌گشایش از ۸:۴۵ تا ۹:۰۰ و مرحله گشایش اول، ۹:۰۰ در نظر گرفته شده است.

در این بازار، مرحله حراج پیوسته از ۹:۰۰ تا ۱۲:۳۰ و پیش‌گشایش مرحله دوم نیز ۱۲:۳۰ تا ۱۳:۰۰ تعیین شده است.

در بازار SME همچنین مرحله گشایش دوم ساعت ۱۳:۰۰ خواهد بود.

شایان ذکر است تغییر زمان‌بندی جلسات معاملاتی بازارهای اول، دوم، پایه و شرکت‌های کوچک و متوسط فرابورس از شنبه نوزدهم شهریورماه انجام خواهد شد.