حجم مبنا به چه معناست؟

مرجع کلمات و اصطلاحات اختصاری

نماد، در واقع نام اختصاری شرکت های پذیرفته شده در بورس است. برای مثال، نماد شرکت پتروشیمی خارک در بورس، شخارک (به کسر ش) است. حرف اول نماد، برگرفته از صنعتی است که شرکت در آن قرار دارد و بخش دوم نماد، در واقع خلاصه نام شرکت است. مثلا در نماد شخارک، حرف ش بیانگر صنعت شیمیایی و کلمه خارک، مخفف عبارت پتروشیمی خارک است. فعالان بورس، عمدتا بجای استفاده از نام کامل شرکت ها، نماد آنها را بکار می برند.

گاهش اوقات، معاملات سهام برخی شرکت ها در بورس بصورت موقتی، متوقف می شود. در این حالت، اصطلاحا می گویند نماد شرکت متوقف شده است. عمدتا بورس زمانی نماد یک شرکت را متوقف می کند که رویدادی حائز اهمیت درخصوص آن شرکت اتفاق افتاده باشد، به نحوی که این رویداد بتواند موجب افزایش یا کاهش بیش از اندازه قیمت سهام شرکت شود. برای مثال، قبل از برگزاری مجامع سالیانه شرکت، نماد آن شرکت متوقف می شود، زیرا در مجمع سالیانه، سود سهامداران مشخص خواهد شد و این موضوع، می تواند بر قیمت سهم بعد از مجمع، تأثیر زیادی داشته باشد. طبیعتا توقف نماد در اینگونه موارد، به سرمایه گذاران اجازه می دهد تا پس از انتشار اطلاعات کامل و شفاف شدن وضعیت شرکت، در شرایط یکسان و عادلانه، درخصوص خرید، فروش و یا نگهداری آن سهم تصمیم گیری کنند.

به گردهمایی سهامداران و مدیران شرکت که به منظور تصمیم گیری درخصوص مسائل مهم شرکت برگزار می شود، مجمع گفته می شود. سهامداران شرکت، متناسب با میزان سهم خود، در مجامع حق رأی دارند. هیئت مدیره شرکت موظف است حداقل 10 روز قبل از برگزاری مجمع، آگهی برگزاری مجمع را در روزنامه کثیرالانتشاری که به عنوان روزنامه رسمی شرکت انتخاب شده است، منتشر کند تا سهامداران از این موضوع مطلع شوند.

منظور از سال مالی، دوره یک ساله ای است که مبنای محاسبه سود و زیان و سایر گزارش های مالی شرکت می باشد. سال مالی در بسیاری از شرکت ها، از ابتدای فروردین تا پایان اسفند است، اما برخی از شرکت ها، براساس نوع فعالیت خود، سال مالی خود را زمان دیگری، مثلا از ابتدای مهر تا پایان شهریور سال بعد، تعیین می کنند. در پایان سال مالی، مجمع سالیانه شرکت برگزار و عملکرد هیئت مدیره در طول سال مالی، مورد ارزیابی سهامداران قرار می گیرد. هیئت مدیره شرکت موظف است حداکثر ظرف مدت 4 ماه پس از پایان سال مالی شرکت، مجمع عادی سالیانه را برگزار کند.

حتما به خاطر دارید که گفتیم یکی از مهمترین معیارها برای انتخاب سهام یک شرکت، میزان سودآوری آن شرکت است. طبیعتا هر اندازه میزان سودآوری یک شرکت در مقایسه با قیمت سهام آن شرکت در بورس، بیشتر باشد، می تواند یکی از نشانه های ارزنده بودن سهم باشد. اما چگونه می شود از میزان سودآوری یک شرکت مطلع شد؟ صورت سود و زیان، بخوبی بیانگر میزان سود یک شرکت در پایان سال مالی است. شرکت ها موظفند در پایان سال مالی، صورت صورت و زیان خود را منتشر و از این طریق، میزان سودآوری خود را به سهامداران اطلاع دهند. در صورت سود و زیان، مواردی مانند میزان فروش شرکت ها، میزان هزینه های آنها و سایر اطلاعات با اهمیت مربوط به عملکرد شرکت قابل مشاهده است. سهامداران برای مشاهده صورت سود و زیان شرکت ها، می توانند به پایگاه اینترنتی www.codal.ir (خوانده شود کدال نقطه آی آر) مراجعه کنند.

در بیان عوامل تعیین کننده در قیمت سهام، توضیح دادیم که سرمایه گذاران باید علاوه بر سودآوری شرکت، به میزان دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت نیز توجه داشته باشند. طبیعتا برای یک سرمایه گذار مهم است که بداند شرکتی که قصد دارد در آن سرمایه‌گذاری کند، چه میزان دارایی، اعم از پول نقد، ملک، ماشین‌آلات و. دارد. میزان بدهی‌ها و تعهدات شرکت به بانک‌ها، تأمین‌کنندگان مواد اولیه و. چقدر است؟ و در مجموع‌، آنچه که به عنوان سرمایه سهامداران شرکت یا اصطلاحا، حقوق صاحبان سهام، پس از کسر بدهی‌های شرکت از دارایی‌های آن باقی می‌ماند، چقدر است؟ همه این اطلاعات، از طریق مطالعه ترازنامه شرکت قابل مشاهده است. در واقع، ترازنامه که همانند صورت سود و زیان، در پایان دوره مالی شرکت برای اطلاع سهامداران منتشر می‌شود، همانند یک تصویر واضح و شفاف، وضعیت شرکت را ازنظر میزان دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام نشان می‌دهد. سرمایه‌گذاران برای مشاهده ترازنامه شرکت‌ها نیز همانند صورت سود و زیان، می‌توانند به پایگاه اینترنتی www.codal.ir مراجعه کنند.

اگر کل سودی را که شرکت در پایان سال مالی خود، بدست می آورد، بر تعداد سهام منتشر شده توسط شرکت تقسیم کنیم، عدد حاصل بیانگر سود هر سهم است. برای مثال، اگر براساس اطلاعات مندرج در صورت سود و زیان، کل سود خالص شرکت در پایان سال مالی 500 میلیون تومان و تعداد سهام شرکت هم یک میلیون سهم باشد، سود هر سهم 500 تومان خواهد بود:
500=1000000 ÷ 500000000

اگر به خاطر داشته باشید، گفتیم که شرکت ها، لزوما همه سودی را که در پایان سال مالی بدست می‌آورند، بین سهامداران توزیع نمی‌کنند و بخشی از آن را برای اجرای برنامه های توسعه ای شرکت، نگه می‌دارند. میزان سودی که به ازای هر سهم، بین سهامداران توزیع می شود، سود تقسیمی‌هر سهم یا اصطلاحا DPS می گویند. اگر در مثال قبل، شرکت به ازای هر سهم، 300 تومان از 500 تومان سود را توزیع کند، DPS شرکت 300 تومان خواهد بود. تصمیم گیری درخصوص میزان تقسیم سود، در مجمع عادی سالیانه و با رأی گیری از سهامداران انجام می شود. پس از تصویب مبلغ سود تقسیمی، شرکت موظف است حداکثر ظرف مدت 8 ماه، این مبلغ را به سهامداران بپردازد. البته معمولا شرکت ها سود سهامداران خرد را زودتر از این موعد، پرداخت می کنند. منظور از سهامداران خرد، سهامدارانی است که در مقایسه با سهمداران عمده، تعداد کمی از سهام شرکت را در اختیار دارند. سود تقسیمی هر سهم، به افرادی تعلق می گیرد که در زمان برگزاری مجمع شرکت، سهام آن شرکت را در اختیار داشته باشند. لازم به ذکر است که شرکت‌ها، سیاست‌های متفاوتی درخصوص تقسیم سود دارند، برخی ترجیح می‌دهند بیشتر سود سهام را بین سهامداران تقسیم کنند، اما برخی دیگر درصد کمی از سود را تقسیم کرده و بخش عمده آن را به تأمین نقدینگی مورد نیاز برای انجام طرح‌های توسعه‌ای، اختصاص می‌دهند. سرمایه‌گذاران باید هنگام انتخاب سهام، به سیاست شرکت در توزیع سود توجه داشته باشند، برای مثال، افرادی که دریافت سود مستمر برای آنها مطلوبیت دارد، ترجیح می‌دهند سهام شرکت‌هایی را بخرند که سود تقسیمی آنها بیشتر است، اما افرادی که دید بلندمدت‌تری دارند، بیشتر به سراغ شرکت‌هایی می‌روند که بجای درصد تقسیم سود زیاد‌، بخش عمده سود سالیانه را صرف توسعه فعالیت‌های شرکت می‌کنند.

شرکت ها معمولا در پایان هر سال مالی، بودجه سال آینده خود را منتشر میکنند. یکی از مهمترین اطلاعات مندرج در بودجه شرکت ها، پیش بینی مقدار سود هر سهم آنان است، به عنوان مثال، شرکت الف در پایان سال 1391 پیش بینی می کند که در پایان سال مالی 1392، به ازای هر سهم، 100 تومان سود بدست آورد. این پیش بینی برای سرمایه گذاران حائز اهمیت است، زیرا می تواند چشم انداز شرکت را حداقل برای یک سال آینده، مشخص نماید.

شرکت های پذیرفته شده در بورس موظفند بصورت مستمر و در دوره های سه ماهه (کنترل شود)، عملکرد واقعی خود را بررسی کرده و ضمن مقایسه عملکرد واقعی با بودجه پیش بینی شده، پیش بینی جدید خود از میزان سودآوری شرکت را براساس عملکرد واقعی به بازار منعکس کنند. به عنوان مثال، شرکت الف پیش بینی کرده است که در پایان سال مالی 1392، 100 تومان سود به ازای هر سهم بدست آورد. اما پس از گذشت سه ماه از فعالیت شرکت و با بررسی عملکرد این سه ماه، پیش بینی خود را تغییر داده و از 100 تومان به 110 تومان افزایش می دهد. همین شرکت ممکن است پس از بررسی عملکرد شش ماهه خود، به این نتیجه برسد که سود 110 تومانی قابل تحقق نیست و پیش بینی سود شرکت، باید به 95 تومان کاهش یابد. تغییرات اینچنینی در سود پیش بینی شده را اصطلاحا تعدیل سود می گویند. سرمایه گذاران باید باید همواره در تصمیم گیری های خود، به تعدیل سود سهام توجه داشته باشند.

شرکت الف را درنظر بگیرید. این شرکت در ابتدای سال 92 پیش بینی کرده بود که در پایان سال، 100 تومان سود به ازای هر سهم بدست آورد. اگر در پایان سال، میزان سود تحقق یافته این شرکت به ازای هر سهم، 95 تومان باشد، به این معناست که شرکت الف توانسته است 95 درصد سود پیش بینی شده خود را محقق کند. هر اندازه درصد تحقق سود یک شرکت بالاتر باشد، نشان دهنده پیش بینی دقیق تر و عملکرد بهتر آن شرکت خواهد بود.

وقتی حجم تقاضا برای یک سهم در بورس، از حجم عرضه آن سهم بیشتر باشد، برای آن سهم صف خرید تشکیل می شود. تشکیل صف خرید برای یک سهم نشان دهنده اقبال سرمایه گذاران به آن سهم است.در نقطه مقابل، وقتی حجم عرضه یک سهم در بورس، بیشتر از حجم تقاضا برای آن سهم باشد، برای سهم مذکور صف فروش شکل می گیرد. تشکیل صف فروش برای یک سهم، می تواند حاکی از بی رغبتی سرمایه گذاران به آن سهم است.البته ذکر این نکته ضروری است که هر اندازه میزان نقدشوندگی در یک بورس بیشتر باشد، از حجم صف‌هی خرید و فروش سهام در آن بورس کاسته خواهد شد، زیرا در همه شرایط اعم از افزایش و کاهش قیمت سهام، همواره متقاضی برای سهام وجود حجم مبنا به چه معناست؟ دارد و این، یعنی روان‌بودن فرایند معاملات در بورس و قابلیت نقدشوندگی بالا. در بورس ایران نیز در سال های اخیر، میزان نقدشوندگی بازار افزایش و از حجم صف‌های خرید و فروش، تا حد زیادی کاسته شده است.

منظور از دامنه نوسان، حداکثر افزایش یا کاهشی است که قیمت سهام شرکت، در یک روز می تواند داشته باشد. در حال حاضر، دامنه نوسان قیمت سهام در بورس تهران، 4 درصد و دامنه نوسان قیمت سهام در فرابورس، 5 درصد است (کنترل شود)، به این معنا که مثلا اگر قیمت سهم الف در بورس تهران، در ابتدای روز 200 تومان باشد، قیمت این سهم در پایان ساعت معاملات حداکثر می تواند 8 تومان افزایش و یا 8 تومان کاهش داشته باشد (8=0.04*200). دامنه نوسان با این هدف تعیین شده است که در مواقع بحرانی یا در مواردی که بازار، تحت تأثیر رفتارهای هیجانی برخی سهامداران، بویژه سهامداران خرد قرار دارد، از بروز نوسانات شدید در قیمت سهام و در نتیجه، ضرر و زیان هنگفت سهامداران جلوگیری شود.

حجم مبنا، حداقل تعداد سهام یک شرکت است که باید در طول روز، معامله شود تا قیمت آن سهم، بتواند براساس سقف دامنه نوسان، افزایش یا کاهش یابد. بنابراین، درصورتی که تعداد سهام معامله شده یک شرکت در طول روز، کمتر از حجم مبنا باشد، به همان نسبت درصد نوسان قیمت آن سهم نیز کاهش خواهد یافت. در حال حاضر، حجم مبنای شرکت های پذیرفته شده در بورس، 0008/0 (هشت ده هزارم) است (این عدد کنترل شود)، بنابراین، اگر به عنوان مثال تعداد کل سهام یک شرکت پذیرفته شده در بورس 20 میلیون سهم باشد، تنها درصورتی قیمت سهام این شرکت در طول یک روز می تواند 4 درصد افزایش یا کاهش داشته باشد که حداقل 16 هزار سهم شرکت الف در طول روز، مورد داد و ستد قرار گیرد.

قیمت پایانی سهام یک شرکت، در واقع میانگین قیمت‌هایی است که آن سهم در طول روز، براساس آن قیمت‌ها مورد داد و ستد قرار گرفته است. البته سامانه معاملاتی بورس پس از محاسبه میانگین قیمت سهم در طول روز، بصورت خودکار بررسی می‌کند که آیا میزان معاملات سهم نیز به اندازه حجم مبنا بوده است یا خیر؟ طبیعتا اگر حجم معاملات سهم حداقل به اندازه حجم مبنا بوده باشد، میانگین محاسبه شده، به عنوان قیمت پایانی سهم در سامانه معاملات ثبت خواهد شد، اما اگر حجم معاملات سهم از حجم مبنا کمتر باشد، به همان نسبت از میزان افزایش یا کاهش قیمت سهم هم کاسته شده و قیمت پایانی، بر این اساس محاسبه و در سامانه معاملات ثبت می‌شود.

پرتفو عبارتست از سبدی از سهم شرکتهای مختلف که با هدف کاهش ریسک سرمایه گذاری تهیه می شود.کارشناسان اقتصادی حتی در بهترین حالتهای تحلیلی خرید تنها یک سهم (اصطلاحاً تک سهم شدن) را توصیه نمی کنند و پیشنهاد خرید چند سهم متنوع را می دهند. این کار برای آن است که ریسک سرمایه گذاری کاهش یابد.

عبارتست از کدی ثابت که به سهامداران اختصاص داده می شود تا در هنگام خرید و فروش سهام از آن استفاده کنند. این کد متشکل از سه حرف اول نام خانوادگی افراد به همراه یک عدد ثابت است که در معاملات سهام کارکردی مشابه شماره حساب در نقل و انتقالات بانکی را دارد.مثلاً فردی که نام خانوادگی او میرزایی است ممکن است کدی به صورت میر06521 دریافت کند.

کارگزاری ها بنگاه‌های معاملاتی هستند که خرید و فروش سهام از طریق آنها صورت می گیرد. در این خرید و فروش آنها وکیل تام الاختیار فروشنده و خریدار هستند.به بیان دیگر، کارگزاری ها واسطه بین سهامداران و سازمان بورس محسوب می شوند. همانطور که برای انجام امور مربوط به دارایی های پولی به بانک مراجعه می کنیم، برای انجام امور مربوط به دارایی سهام خود نیاز داریم به یک شرکت کارگزاری مراجعه کنیم.

اعدادی هستند که نمایانگر وضعیت بازار طی دوره های قبل و جاری می باشند. برای سرمایه گذاری در هر بازار بورسی، ابتدا باید وضعیت آن بررسی شود. برای بررسی وضعیت بازار شاخص های مختلفی وجود دارند.

عددی است که بازدهی کل بازار را نشان می دهد و تغییرات مثبت و منفی آن نشان دهنده تغییرات مثبت یا منفی کل بازار است. مثلاً برای محاسبه بازدهی بازار طی ماه گذشته می توان درصد رشد شاخص را از ابتدا تا انتهای ماه در نظر گرفت.رشد یا نزول شاخص کل، تابع رشد یا نزول قیمت سهام صنایع مختلف است که البته تأثیرگذاری آنها متفاوت است.

سازمان بورس هر چند وقت یکبار (معمولاً به صورت فصلی) براساس وضعیت معامله شرکت ها و نقدشوندگی آنها 50 شرکت فعالتر یا برتر را اعلام می کند که این شاخص بازگوکننده روند رشد این شرکت هاست.

نماد شرکت‌های بورسی

عبارتست از کد شرکت ها که برای سهولت شناسایی آنها و دسته بندی شان در بورس مورد استفاده قرار می گیرد. نماد یک شرکت به طور معمول از حرف اول گروه صنعتی آن به علاوه بخشی از نام شرکت تشکیل می شود.

برای مثال سیمان خاش که مربوط به گروه شرکت های سیمانی است با نماد سخاش (س حرف اول سیمان + نام شرکت) شناخته می شود. در ادامه برخی از گروههای مختلف فعال در بورس و نماد شرکتها معرفی شده اند:
گروه واسطه گری های مالی: شرکتهای سرمایه گذاری، شرکتهای چند رشته ای صنعتی و بانکها در این گروه قرار دارند. حرف اختصاری آن «و» است مانند وخارزم (شرکت سرمایه گذاری خوارزمی)، وغدیر (شرکت سرمایه گذاری غدیر)، وبصادر (بانک صادرات) و …
گروه شرکتهای سیمانی: حرف اختصاری آن «س» است. مانند سفارس (سیمان فارس و خوزستان)، ستران (سیمان تهران)، سشرق (سیمان شرق) و …
گروه فلزات: حرف اختصاری آن «ف» است. مانند فاراک (ماشین سازی اراک)، فلوله (لوله و ماشین سازی ایران)، فولاد (فولاد مبارکه اصفهان) و …
گروه شرکتهای قندی: حرف اختصاری آن «ق» است. مانند قپارس (قند پارس)، قزوین (کارخانجات قند قزوین)، قشیر (قند شیروان قوچان و بجنورد) و …
گروه صنایع شیمیایی و نفت: شرکتهای پالایشگاهی و پتروشیمی در این دسته اند. حرف اختصاری آن «ش» است. مانند شاراک (پتروشیمی اراک)، شصفها (پتروشیمی اصفهان)، شاوان (پالایش نفت لاوان) و …
گروه خودرویی: حرف اختصاری آن «خ» است. مانند خودرو (ایران خودرو)، خساپا (سایپا)، خپارس (پارس خودرو) و …
گروه صنایع غذایی به غیر از قند و شکر: حرف اختصاری آن «غ» است. مانند غبشهر (صنعتی بهشهر)، غشان (شیر پاستوریزه پگاه خراسان)، غپینو (پارس مینو) و…
گروه محصولات دارویی: حرف اختصاری آن «د» است. مانند دلر (داروسازی اکسیر)، دکیمی (کیمیدارو)، دجابر (داروسازی جابر ابن حیان) و

درباره مخفف

علامت اختصاری، حروف اختصاری، کوته‌نگاشت، سرنام یا سرواژه در واقع کوتاه شدهٔ یک عبارت می‌باشد که به آن مخفف می گویند و معمولاً آن را از حروف اول یک کلمه یا عبارت می‌سازند.
مخفف دات کام از تیرماه ۱۳۹۰ به عنوان اولین و جامع‌ترین پایگاه فرهنگ لغت از کلمات اختصاری در زمینه‌های کامپیوتر، تکنولوژی، سازمانی، پزشکی و. شروع به فعالیت کرد.

حجم معاملات چیست و چگونه می‌توانیم از آن استفاده کنیم؟

حجم معاملات (Trade Volume) مجموع تعداد قراردادها یا سهام‌های معامله شده در یک نماد معاملاتی است. حجم معاملاتی را می‌توان در هر نوع نماد و بازارهایی مثل بورس سهام، اوراق قرضه، قراردادهای آپشن، قراردادهای آتی و انواع کالاها به کار برد.

اصول پایه حجم معاملات

حجم معاملات در یک برهه زمانی خاص، مجموع تعداد سهام‌ها یا قراردادهای مبادله شده در یک نماد معاملاتی خاص را اندازه می‌گیرد، که شامل مجموع مقدار سهام‌های مبادله شده بین خریدار و فروشنده می‌شود.

زمانی که مبادلات به صورت فعالانه‌تر انجام می‌شوند، حجم معاملات بالاست و وقتی که مبادلات کمتری بین خریدار و فروشنده انجام می‌شود، حجم معاملاتی نیز پایین است.

هر صرافی در بازار، حجم معاملاتی خاص خود را دنبال می‌کند و اطلاعات مختص به خود را منتشر می‌کند. اطلاعات مربوط به حجم معاملاتی در هر روز، معمولا هر یک ساعت یک بار، تخمین زده می‌شوند و در انتهای هر روز نیز یک شکل کلی و یک اطلاعات منسجم از حجم معاملات آن روز منتشر می‌شود.

سرمایه گذاران همچنین می‌توانند مقدار تغییرات قیمت قرارداد را به عنوان جانشینی برای حجم معاملات دنبال کنند. در این روش، تغییرات قیمت خیلی سریع‌تر از حجم معاملات اتفاق می‌افتد.

این ابزار به سرمایه گذاران درباره میزان فعالیت و نقدینگی بازار می‌گوید. حجم معاملات بالا، نشان دهنده نقدینگی بالای یک نماد معاملاتی است؛ یعنی رابطه بهتر و فعال‌تری بین خریداران و فروشندگان وجود دارد.

وقتی که سرمایه گذاران درباره روند حرکتی در بازار سهام تردید دارند، حجم معاملات در قراردادهای آتی افزایش می‌یابد. این اغلب باعث می‌شود که قراردادهای آتی و آپشن آن سهام نیز فعال‌تر شوند.

در کل، در روزهای باز شدن بازارهای جهانی مثل فارکس (دوشنبه‌ها)، و روزهای بسته شدن بازار (جمعه‌ها) حجم معامله بالاتر است و در روزهای قبل از تعطیلات، معمولا پایین می‌آید.

امروزه، تریدرهای روزانه و شاخص‌های پول در بازار آمریکا، تبدیل به یکی از بزرگ‌ترین استفاده کنندگان حجم معاملات شده‌اند.

طبق گفته‌های موسسه مالی و بانکداری JPMorgan‌ در سال ۲۰۱۷، سرمایه گذاران راکدی مثل ETFها (صندوق‌های قابل معامله) و حساب‌های سرمایه گذاری کمّی که معاملات الگوریتمی با سرعت بالا انجام می‌دهند، مسئول ۶۰ درصد از کل حجم معاملاتی بودند؛ در حالی که تریدرهای محتاط فاندامنتالی (تریدرهایی که فاکتورهای فاندامنتالی را قبل از سرمایه گذاری بر روی یک سهام ارزیابی می‌کنند)، تنها مسئول ۱۰ درصد از آن بودند.

تریدرها و حجم معاملات

تریدرهای از عوامل مختلفی در تحلیل تکنیکال استفاده می‌کنند. حجم معاملاتی یکی از آسان‌ترین فاکتورها برای ارزیابی بازار توسط تریدرهاست.

این ابزار، در طول بالا رفتن سریع قیمت یا پایین آمدن سریع آن، برای تریدرها اهمیت زیادی دارد، چون می‌توانند با استفاده از آن، معاملات خود را تشخیص و سازماندهی کنند.

همچنین حجم معاملات بالا که معمولا با تغییر روند قیمت همراه است، می‌تواند ارزش سهام مورد نظر تریدرها را تقویت کند.

سطوح مختلف حجم معاملات، می‌تواند به تریدرها کمک کند تا تصمیم گیری بهتری برای زمان ورود به بازار داشته باشند؛ تریدرها میانگین حجم معامله در طول روز را، هم برای معاملات کوتاه مدت و هم بلندمدت دنبال می‌کنند، تا بتوانند برای ورود به بازار تصمیم درستی بگیرند. همچنین آنها می‌توانند اندیکاتورهای تکنیکال دیگر را نیز با حجم معاملاتی تلفیق کنند.

نمونه‌ای ساده از حجم معاملات

فرض کنید که بازار شامل دو تریدر است؛ تریدر اول ۵۰۰ سهم از سهام اپل را می‌خرد و ۲۵۰ سهم از سهام آمازون را می‌فروشد. تریدر دوم نیز ۵۰۰ سهم از سهام تسلا را می‌خرد و ۲۵۰ تا از این سهم را به تریدر اول می‌فروشد.

کل حجم معاملات در بازار ۱۰۰۰ است (۵۰۰ سهم اپل + ۲۵۰ سهم آمازون + ۲۵۰ سهم تسلا).

استفاده از حجم معاملات برای بهبود معاملات

حجم معاملات یک مقیاس است که نشان می‌دهد در یک دوره زمانی خاص، چه مقدار از یک دارایی معامله شده است. در بورس سهام، حجم معاملات به صورت تعداد سهم‌های خرید و فروش شده نمایش داده می‌شود و در قراردادهای آتی و آپشن نیز این حجم بر مبنای تعداد قرارداد دست به دست شده نشان داده می‌شود. خود حجم معاملات و دیگر اندیکاتورهایی که از دیتاهای حجم معاملاتی بهره می‌گیرند، معمولا در نمودارهای آنلاین استفاده می‌شوند.

هر از گاهی، نگاه کردن به الگوهای حجم معاملات، می‌تواند قدرت یک سهام یا ارز دیجیتال خاص را نشان دهد. در حقیقت، حجم معاملات نقش مهمی در تحلیل تکنیکال بازی می‌کند.

نکات مهم

• حجم معاملات می‌تواند یک مقیاس خوب برای تشخیص قدرت بازار باشد. معمولا بازارهایی که دارای حجم معاملات بالایی هستند، روند قدرتمندتر و سالم‌تری دارند.
• زمانی که در حجم معاملات بالا، بازار ریزش می‌کند، قدرت بازار در روند نزولی بیشتر می‌شود.
• زمانی که قیمت در روند نزولی بالای بالاتر (Higher High) جدیدی را ثبت می‌کند، باید خیلی مراقب باشید! چون ممکن است روند صعودی شکل بگیرد.
• اندیکاتورهای حجم موجود (OBV) و کلینگر (Klinger)، ابزارهایی هستند که بر مبنای حجم بازار کار می‌کنند.

اصول اولیه استفاده از حجم معاملات

وقتی که حجم معاملاتی را بررسی می‌کنید، معمولا اطلاعات از قبیل قدرت یا ضعف یک روند را به دست می‌آورید. به عنوان یک تریدر، ما تمایل بیشتری به همراهی با حرکات قوی‌تر داریم و در روندهای ضعیف نیز، ما به دنبال معکوس شدن روند می‌گردیم.

البته این دستورالعمل‌ها همیشه و برای تمام مسائل پاسخگو نیست؛ اما برای تصمیم‌گیری برای ورود به بازار، مناسب است.

۱. تایید روند

یک بازار رو به رشد (نزولی یا صعودی)، باید حجم معاملاتی بالایی داشته باشد. گاوها به افزایش حجم خریداران برای هل دادن قیمت به سمت بالا نیاز دارند؛ کاهش حجم معاملات در روند صعودی، می‌تواند نشانه کاهش جذابیت نماد مورد نظر و در نتیجه، معکوس شدن قیمت باشد.

این یک حقیقت واضح است که ریزش یا جهش قیمت با حجم معاملاتی کم، یک سیگنال خرید یا فروش ضعیف است. ریزش یا جهش قیمت با حجم بالا، سیگنال قوی‌تری ارائه می‌دهد که نشانه تغییر چیزی در آن نماد خاص است.

۲. اشباع حرکت و حجم معاملات

در یک بازار صعودی یا نزولی، ما می‌توانیم اشباع قیمت را ببینیم. اشباع‌ها، حرکات واضحی در قیمت هستند که با افزایش حجم معاملات ترکیب شده‌اند؛ آنها می‌توانند سیگنال‌هایی مبنی بر پتانسیل اتمام روند ارائه دهند.

تریدرهایی که بیشتر صبر کرده‌اند و از عدم دریافت سودهای بیشتر ترس دارند، خریداران را خسته می‌کنند؛ در نتیجه، بازار معکوس می‌شود.

زمانی که بازار نزولی است، نزول بیشتر قیمت تریدرها را تحت فشار قرار می‌دهد و این، بر روی نوسانات تاثیر می‌گذارد و حجم معاملات را افزایش می‌دهد. این نیز می‌تواند سیگنالی مبنی بر اتمام روند نزولی باشد.

۳. نشانه‌های صعودی

حجم معاملات می‎تواند در تشخیص نشانه‌های صعودی بازار مفید باشد. برای مثال،‌ فرض کنید که بر روی یک خط مقاومت که قیمت را پس می‌زند، حجم معاملات افزایش می‌یابد؛ در این حالت، قیمت نیز پس از یک اصلاح کوچک، افزایش پیدا می‌کند.

در یک روند نزولی، باید پایین پایین‌تر (Lower Low) ساخته شود؛ زمانی که این حرکت تمام شد، حجم معاملات کاهش می‌یابد، که این یک نشانه صعودی تلقی می‌شود.

۴. معکوس شدن قیمت

پس از یک حرکت بزرگ قیمتی (بالا یا پایین)، اگر قیمت شروع به بی‌روند یا رنج شدن (Range) با حجم معاملاتی بالا کرد، می‌تواند نشانه‌ای از معکوس شدن قیمت باشد.

۵. بریک اوت‌ها و فیک اوت‌ها

در بریک اوت اولیه از بازار بی روند و یا هر الگوی قیمتی دیگر، افزایش در حجم معاملاتی می‌تواند قدرت روند را بیشتر کند. کم بودن مقدار حجم معاملات، پس زدن قیمت در بریک اوت را نشان می‌دهد، که به آن فیک اوت می‌گویند.

۶. تاریخ حجم معاملات

حجم معاملات باید مربوط به تاریخ اخیر باشد؛ مقایسه حجم معاملات امروز با ۵۰ سال قبل، اطلاعات اشتباهی به ما می‌دهد. هرچه تاریخ حجم معاملات جدیدتر باشد، امکان اتفاق مشابه بیشتر است.

حجم حجم مبنا به چه معناست؟ معاملات اغلب به عنوان یک اندیکاتور نقدینگی تلقی می‌شود. بازارهایی مثل بورس سهام که دارای نقدینگی بالایی هستند،‌ به عنوان یک استراتژی ترید کوتاه مدت در نظر گرفته می‌شوند؛ چون در قیمت‌های مختلف، خریداران و فروشندگان زیادی وجود دارند.

۳ اندیکاتور پرکاربرد برای حجم معاملات

اندیکاتورهای حجم معاملات، فرمول‌های ریاضی هستند که به صورت مشترک در بیشتر پلتفرم‌های نموداری وجود دارند.

فرمول کارکرد هر اندیکاتور مقداری با اندیکاتورهای دیگر فرق دارد. تریدرها می‌توانند اندیکاتوری را انتخاب کنند که بهترین عملکرد را برایشان حجم مبنا به چه معناست؟ دارد.

استفاده از این اندیکاتورها الزامی نیست؛ اما آنها می‌توانند در تصمیم گیری درست شما را راهنمایی کنند. اندیکاتورهای زیادی برای حجم معاملاتی وجود دارند، اما ما ۳ اندیکاتور با عملکرد خوب را در اینجا بررسی می‌کنیم:

۱. اندیکاتور حجم موجود (OBV)

OBV یک اندیکاتور ساده اما مفید است. در این اندیکاتور، حجم معاملات زمانی افزایش می‌یابد که بازار به انتهای روند صعودی رسیده است. همچنین، حجم معاملات زمانی کاهش می‌یابد که قیمت به انتهای روند نزولی رسیده است.

OBV یک مجموعه از انباشت قیمت یا اشباع را نشان می‌دهد. همچنین می‌تواند واگرایی را نیز نشان دهد؛ مثل زمانی که قیمت بالا برود، اما حجم با نسبت آرامی شروع به رشد کند و یا حجم معاملات کم شود.

۲. اندیکاتور جریان پول چایکین (CMF)

افزایش قیمت باید با افزایش حجم همراه باشد. اندیکاتور CMF بر روی انبساط قیمت در زمانی که قیمت بالاتر از میانگین قیمتی کل روز قرار می‌گیرد، تمرکز دارد، سپس یک ارزش مطابق با قدرت این روند ارائه می‌کند.

اگر حجم معاملاتی در آن افزایش پیدا کند، قیمت نیز افزایش پیدا می‌کند و اگر حجم پایین باشد، قیمت نیز منفی خواهد بود.

CMF‌ می‌تواند به عنوان یک اندیکاتور کوتاه مدت استفاده شود، به این دلیل که نوسان می‌کند؛ اما بیشتر برای نشان دادن واگرایی کاربرد دارد.

۳. اسیلاتور کلینگر (Klinger Oscillator)

نوسان در پایین و بالای خط صفر، می‌تواند سیگنال‌هایی برای خرید و فروش ارائه کند.

اسیلاتور کلینگر انباشتگی قیمت را برای حجم خرید، و پراکندگی قیمت را برای حجم فروش در یک دوره زمانی خاص ارائه می‌دهد.

سخن آخر

حجم معاملاتی یک ابزار کاربردی برای تشخیص روند است. همانطور که می‌بینید، روش‌های زیادی برای استفاده از آن وجود دارد. اصلی‌ترین راه استفاده از آن، تشخیص قدرت یا ضعف بازار و بررسی تاییدیه روند یا معکوس شدن روند است.

اندیکاتورهای مبتنی بر حجم معاملات، برای تصمیم گیری درست برای ورود به بازار به تریدرها کمک می‌کنند.

البته حجم معاملاتی ابزار خیلی دقیقی برای ورود و خروج نیست و باید برای تشخیص این نقاط از رفتار قیمت (Price Action) نیز کمک گرفت.

حذف حجم مبنا در ۴۶ نماد فرابورسی

طبق اطلاعیه منتشر شده در بازار فرابورس ایران، مدیریت ارتباطات فرابورس ایران حذف حجم مبنا در برخی از نمادهای معاملاتی در بازارهای اول و دوم فرابورس ایران را اعلام کرد. با بازارچک برای پوشش کامل این موضوع همراه باشید.

افزایش تعداد نماد های بدون حجم مبنا در فرابورس

معاون نظارت بازار فرابورس ایران با اشاره به این که بر اساس دستورالعمل مذکور، اعمال یا عدم اعمال حجم مبنا به تعیین ضوابط توسط هیات مدیره بورس منوط شد، اظهار داشت: پس از انجام بررسی‌ها و محاسبات لازم «ضوابط مربوط به ماده ۲۲ دستورالعمل فعالیت بازارگردانی در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران» پس از تصویب در هیات مدیره فرابورس ایران، در تاریخ ۹ بهمن سال گذشته در سایت فرابورس ایران ابلاغ شد.

مدیریت ارتباطات فرابورس ایران، حق‌وردی با تاکید بر اینکه ضوابط چگونگی عدم اعمال حجم مبنا در نمادهای دارای بازارگردان در این اطلاعیه عنوان شده بیان کرد: ۳ ماهه‌ منتهی به انتشار اطلاعیه مبنای انجام محاسبات قرار می گیرد و سهم ها بر اساس ۲ حالت ارزیابی می شوند. حالت نخست این که سهم طی سه ماه اخیر دارای میانگین حجم معاملاتی بیش از ۲ برابر حجم مبنا باشد. حالت دوم نیز سهم هایی را شامل می شود که مجموع حداقل تعهد معاملات روزانه بازارگردان های فعال در آن نماد، حداقل دو برابر حجم مبنا باشد.

حق‌وردی شرط حذف حجم مبنا برای نمادهای شامل دستورالعمل را معامله شدن نماد در بیش از نیمی از روزهای معاملاتی عنوان کرده و گفت: عدم اعمال حجم مبنا در بازه‌های صعودی یا نزولی می‌تواند کمک مهمی به تعدیل قیمت‌ها و تنظیم عرضه و تقاضا کند.
او در پایان عنوان کرد: اگر نمادی مشمول ماده یک ضابطه عدم اعمال حجم مبنا نباشد و بازارگردان نماد خواهان تغییر تعهداتش به میزان حداقل ۲ برابر حجم مبنا باشد، فرابورس می‌تواند برای نماد مذکور حجم مبنا اعمال نکند.

برای اولین بار در تاریخ ۱۰ بهمن حذف حجم مبنا برای ۲۰ نماد فرابورسی در بازار های اول و دوم اعلام شد. که در جدول زیر مشاهده می کنید.

نکته خیلی خوب این است که در سه ماهه اخیر شاخص هم وزن از شاخص کل و حتی فرابورس پیشی گرفته و رشد بیشتری داشته است.

تابلو خوانی بورس (بخش اول)

تابلو خوانی بورس (بخش اول)

تابلوی بورس، یک محلی است که اطلاعات ‌به‌روز شده در بازار بورس را در اختیار معامله‌گران، می گذارد. در معاملات بورس، دانستن چگونگی و نحوه‌ی خواندن تابلوی بورس اهمیت فراوانی دارد. بنابراین چه به عنوان خریدار و سرمایه‌گذار سهام و چه به عنوان فروشنده‌ی سهم، باید بلد باشید که اعداد و اطلاعات روی تابلوی بورس را بخوانید. هم‌چنین باید بدانید که هر یک از آن عددها، چه مفهومی را نشان می‌دهند. در این مطلب، قصد داریم تا تکنیک تابلو خوانی بورس را به شما آموزش دهیم. از آن‌جایی که خواندن تابلوی بورس، در زمان کوتاهی می‌تواند کلی اطلاعات به خواننده منتقل سازد، از امتیاز ویژه‌ای به نسبت تحلیل‌های بازار حجم مبنا به چه معناست؟ بورس برخوردار است.

تابلوی بورس چیست؟

همان‌طور که در مقدمه بیان کردیم، تابلوی بورس، یک محلی است که اطلاعات ‌به‌روز شده در بازار بورس را در اختیار معامله‌گران، می گذارد. در واقع این تابلو، یک وب سایت به نشانی اینترنتی tsetmc.com است که در آن داده‌ها و ارقام مربوط به شاخص بازار سرمایه و نمادهای بورس، قرار می‌گیرد. پس شما تمام اطلاعاتی که می‌خواهید از قیمت سهام، تعداد سهام فروخته شده، نوسانات و … از بازار بورس بدانید را در این تابلو خواهید یافت.

با ورود به سایت تابلوی بورس، در ابتدایی‌ترین صفحه، اطلاعات مربوط به شاخص‌های بازار به چشم می‌خورد. این اطلاعات به خواننده کمک می‌کند تا وضعیت کلی بازار را بررسی نماید. حُسن و مزیت اصلی تحلیل بازار از این روش، آن است که در زمان کوتاه‌تری به نسبت تحلیل تکنیکال و … می‌توان بازار را آنالیز کرد.

تحلیل هر نماد

به غیر از داده‌های کلی بازار، در سایت tsetmc.com هم‌چنین می‌توانید در خصوص هر نماد فعال در بورس، اطلاعاتی را کسب نمایید. در این‌جا یک پرانتز باز می‌کنیم تا شما را با معنای نماد آشنا سازیم. نماد به نام اختصاری هر شرکت فعال در بورس گفته می‌شود. به این معنا که هر شرکت برای ورود به بورس، یک نام اختصاری برای خود برمی‌گزیند و در تابلوها،‌ تالارها و … از آن نام استفاده می‌شود. به این نام، نماد گفته می‌شود.

پس همان‌طور که گفتیم، صفحاتی به ازای هر نماد وجود دارد و در آن داده‌های مربوط به آن نماد نشان داده شده است. این‌که هر نماد، چه تعداد سهم فروخته است، قیمت هر سهم چقدر بوده و … همه در این صفحات قابل رؤیت خواهد بود. در این مطلب، به بیان اطلاعات مربوط به بخش نماد خواهیم پرداخت.

یادگیری تابلو خوانی بورس

نکته‌ی مهمی که برای آموزش تابلو خوانی بورس باید در نظر داشته باشید، آشنایی با اصطلاحات مکتوب در آن و مفهوم هر اصطلاح است. در ادامه‌ی این مطلب و نیز مطالب آتی، با این اصطلاحات آشنا خواهید شد. از آن‌جایی که هر رقم و داده در تابلوی بورس، بیان‌کننده‌ی برخی مفاهیم و اطلاعات خاص هستند، می‌بایست تمام اصطلاحات و مفاهیم آن را فرا گیرید.

پیش از آن‌که به سراغ ادامه‌ی مطلب برویم، یادآور می‌شویم که در تابلو خوانی بورس، آن‌چه که اهمیت دارد، شناخت روابط بین داده‌ها است. بنابراین یک داده یا حتی چند داده، برای تصمیم‌گیری چندان کمک‌کننده نخواهد بود.

استخراج قیمت سهم از تابلوی بورس

یکی از اولیه‌ترین کاربردهای تابلوی بورس، دانستن ارزش و قیمت سهام یک نماد خاص، در تاریخ روز است. به عبارت دیگر، با مراجعه به این تابلو، می‌توانید قیمت سهام نماد مورد نظر را ببینید.

قیمت پایانی

قیمت پایانی به میانگین قیمت معاملات سهام گفته می‌شود. بنابراین این قیمت با آخرین قیمت سهم در آن روز فرق دارد. محاسبه‌ی قیمت پایانی، به حجم معاملات روز بستگی دارد. در صورتی که حجم معاملات آن روز از حجم معاملات مبنای در نظر گرفته شده، برابر یا بالاتر باشد، دقیقاً میانگین قیمت معاملات آن سهم به عنوان قیمت پایانی در نظر گرفته خواهد شد. برای تعداد معاملات کم‌تر از حجم معاملات مبنا، قیمت پایانی با کسرِ نسبت افزایش یا کاهش سهم از قیمت به دست می‌آید.

در این‌جا یک برگشت به آموزش تابلو خوانی بورس می‌زنیم. با مراجعه به وب سایت tsetmc.com و جست‌وجوی نماد مورد نظر، به صفحه‌ی اطلاعات آن نماد دسترسی خواهید داشت. در بالای صفحه و سمت راست، داده‌هایی نظیر قیمت پایانی را مشاهده می‌کنید. مثلاً برای شرکت بکهنوج (تولید برق ماهتاب کهنوج) شکل زیر دیده می‌شود.

همان‌طور که در تصویر، دیده می‌شود قیمت پایانی برای سهام بکهنوج، 14,800 معرفی شده است. اعداد سبز رنگ، نشان‌دهنده‌ی رشد قیمتی هستند. به عبارت دیگر می‌توان فهمید که سهام این نماد، ۱.۲۹ درصد افزایش قیمت داشته است.

در تصویر قسمت قبلی، یک عدد دیگر هم داریم که به صورت بولد نوشته شده است و رقم 14,699 را نشان می‌دهد. این عدد، بیانگر قیمت معامله است. قیمت معامله به آخرین قیمتی که معامله‌ی سهم با آن انجام شده است، گفته می‌شود. نکته‌ای که در ارزیابی قیمت معامله با قیمت پایانی وجود دارد این است که اگر قیمت معامله، عددی بزرگ‌تر از قیمت پایانی داشته باشد، شرایط آن نماد و سهام آن برای روز آتی، خوب و مثبت خواهد بود. در مثال آورده شده از شرکت بکهنوج، به دلیل عکس این موضوع، شرایط برای روز بعدی، خوب نیست!

حجم مبنا به حداقل تعداد معامله‌های یک سهم از نماد خاص، گفته می‌شود. این تعداد معامله، سبب خواهد شد تا سهم در یک دامنه‌ی نوسانی قرار بگیرد. حالا چه افزایش قیمت و چه کاهش قیمت به همراه داشته باشد. طبق قانون گفته می‌شود در هر سال، حداقل ۲۰ درصد از سهام یک شرکت باید معامله شود.

یکی از مهم‌ترین آیتم‌های تابلو خوانی بورس، حجم معاملات انجام گرفته در آن است. شما با اعداد بیان‌کننده‌ی حجم معاملات، می‌فهمید که سهام یک نماد خاص، در روز، ماه و سال چندبار معامله شده است. زمانی‌که این رقم از حد میانگین، بالاتر می‌رود، نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران و معامله‌گران به آن سهام به‌خصوص، توجه داشته‌اند!

بررسی حجم معاملات در تابلو خوانی بورس

در تصویر زیر، بخش مربوط به حجم معاملات و حجم مبنا برای اطلاعات نماد بکهنوج در تابلوی بورس، دیده می‌شود.

همان‌طور که در تعاریف قبلی بیان کردیم، حجم معاملات اگر رقم بالاتری از حجم مبنا داشته باشد، نشان‌دهنده‌ی توجه سرمایه‌گذاران به آن سهام است. این موضوع به خوبی در تابلوی بکهنوج دیده می‌شود.

جمع‌بندی

تابلو خوانی بورس یک مهارت ضروری و بسیار کاربردی است. با یادگیری اصطلاحات مخصوص و مفهوم هر یک، به راحتی می‌توانید در کوتاه‌ترین زمان ممکن، تحلیل خوبی را به دست آورید. با این‌کار، شما برای معاملات و خرید و فروش سهام، تصمیم‌های بهتری را اتخاذ می‌کنید.

در این مطلب به معرفی برخی از مفاهیم تابلوی بورس پرداختیم. در این‌جا آموزش دادیم که چطور تابلو خوانی بورس برای نماد خاص را انجام دهیم.

رنگ بازار سهام با امید به نجات تدریجی از «منگنه نوسان» سبز شد؛
خیز بورس با نسیم آزادی

حال به‌نظر می‌رسد که خروج بازار سهام از بحران دامنه نامتقارن و ادامه این مسیر با اخذ تصمیمات مکمل دیگر شرایطی را پدید خواهد آورد تا در ماه‌های پیش‌رو شاهد متعادل شدن بازار باشیم.

پرسش: انتشار خبر بریده شدن پای دامنه نوسان نامتقارن از تالار شیشه‌ای، نشانه‌هایی از امیدواری به بهبود معاملات سهام را آشکار کرد. شامگاه یکشنبه سیاستگذار بورسی اعلام کرد دامنه نوسان از ۲۵ اردیبهشت به حالت متقارن گذشته بازمی‌گردد و در آینده با رصد شرایط بازار نسبت به افزایش آن اقدام خواهد شد.

اعلام این خبر با تصمیم مکمل کاهش حجم مبنا حجم مبنا به چه معناست؟ تا سطح ۱۵میلیارد ریال برای تمام نمادهای بورسی کافی بود تا امید به رهایی از منگنه دامنه نوسان که متهم اصلی شکل‌گیری ابرنوسان‌ها چه در مسیر صعود و چه نزول است، رشد هرچند اندک شاخص کل بورس تهران را سبب شود. به‌نظر می‌رسد سیاستگذار نیز به این نتیجه رسیده که تمام تصمیمات گذشته بی‌تاثیر بوده و باز شدن گره بورس در تغییر ساختار و حذف محدودیت‌های معاملاتی است. حال به‌نظر می‌رسد که خروج بازار سهام از بحران دامنه نامتقارن و ادامه این مسیر با اخذ تصمیمات مکمل دیگر شرایطی را پدید خواهد آورد تا در ماه‌های پیش‌رو شاهد متعادل شدن بازار باشیم.

معاملات روز دوشنبه(که رز سه شنبه هم این طور بود) در حالی آغاز شد که در شب قبل از آن تصمیم اخیر سازمان بورس حکایت از بازگشت بازار سرمایه به دامنه نوسان متقارن و کاهش حجم مبنا در تمامی نمادهای بورسی به محدوده یک و نیم میلیارد تومان داشت. بر این اساس به نظر می‌رسد که خروج بازار سهام از بحران دامنه نوسان نامتقارن در کنار کمرنگ شدن تاثیر منفی حجم مبنا بر تخصیص متعادل قیمت‌ها بر اساس عرضه و تقاضا شرایطی را پدید خواهد آورد تا به سبب آن در ماه‌های پیش رو شاهد متعادل شدن بازار و کاهش فشار معاملات هیجانی بر دو طرف عرضه و تقاضا باشیم.

کابوس سه ماهه بورس

بیست و پنجم بهمن ماه ۱۳۹۹ مصادف بود با نخستین روزهای ورود محمدعلی دهقان دهنوی به سازمان بورس و اوراق بهادار و به کارگیری دامنه نوسان نامتقارن در بازار حجم مبنا به چه معناست؟ سهام؛ دامنه‌ای که در ابتدا با افزایش یک درصدی سقف مجاز نوسان مثبت به ۶ درصد و کم شدن نوسان منفی آن به ۲ درصد تصور می‌شد راهی باز خواهد کرد به سوی رونق دوباره بازار یاد شده. با این حال نه تنها این‌طور نشد بلکه با فشرده کردن عرضه‌ها به تعمیق رکود در این بازار انجامید. این رویه حتی با افزایش دامنه منفی به سه درصد نیز بهبود نیافت و کار را تا آنجا وخیم کرد که اگر روز گذشته رشد ۵/ ۰ درصدی شاخص کل بورس به ثبت نمی‌رسید احتمالا همین امروز یا فردا باید شاهد شکسته شدن مقاومت این نماگر در کانال یک میلیون و ۱۳۰ هزار واحدی می‌بودیم.

بازار سهام در ماه‌های گذشته فراز و نشیب‌های متعددی را تجربه کرد و به سبب افزایش ریسک مقررات متغیر ناشی از تعدد تصمیمات و التهاب در سیاست‌گذاری کلان این بازار شاهد خروج قابل توجه سرمایه بود. در طول این مدت دامنه نوسان نامتقارن که بر این بخش از اقتصاد کشور تحمیل شد شرایطی را پدید آورد تا بسیاری از سرمایه‌گذاران حقیقی که اعتماد آنها به این بازار در طول سال‌های گذشته جلب شده بود رفته رفته با افت بیشتر قیمت‌ها و نبود فضای مناسب و چشم‌اندازی روشن برای بازگشت به روند صعودی از بازار سرمایه خارج شوند. این در حالی بود که در طول مدت یاد‌شده سنگ ‌بزرگ حجم مبنا پیش پای لنگ تقاضا به مانعی بزرگ تبدیل شده بود که با سنگین شدن صف‌های فروش و اشباع عرضه عملا معاملات بسیاری از نمادها را مختل می‌کرد. دقیقا به همین دلیل بود که در طول مدت یاد شده بسیاری از کارشناسان و فعالان بازار سرمایه به این رویه انتقاد کردند و حتی بسیاری بدنه تصمیم‌گیری در سازمان بورس را به واکنش انفعالی در مواجهه با انتقادات و خواسته‌ها متهم ساختند.

تمامی اینها در حالی رخ داد که انتظار می‌رفت خیلی زودتر از این حذف دامنه نوسان نامتقارن و توجه بیشتر به اصلاح مقررات مربوطه مانند دستورالعمل بازارگردانی و گره‌های معاملاتی شرایط را حداقل تا حجم مبنا به چه معناست؟ حدودی برای این بازار تسهیل کند و راهی هرچند باریک پیش روی سرمایه‌گذاران بازار سرمایه قرار دهد تا شاهد خروج پول حقیقی از این بازار نباشیم.

با این حال این امر نه تنها محقق نشد بلکه در مواقعی ارزش معاملات خرد بازاری را که در کمتر از یک‌سال گذشته به فراتر از ۲۴ هزار میلیارد تومان در روز رفته بود را به زیر ۷۰۰ میلیارد تومان رساند و تقاضای حقیقی در بورس و فرابورس را آنچنان تضعیف کرد که ارزش معاملات خرد بورس در برخی روزها به کمتر از ارزش معاملات خرد صندوق‌های etf رسید. این در حالی است که صندوق‌های یاد شده در طول یک سال گذشته افزایش قابل‌توجهی را در ارزش معاملات خود شاهد نبودند و سنگین‌تر شدن کفه تقاضا در آنها نه از روی توسعه این بخش از بازار سرمایه بلکه به دلیل تضعیف قابل توجه معاملات خرد به شکل مستقیم بود. در طول این مدت بسیاری از سرمایه‌گذاران تصمیم گرفتند تا عطای سرمایه‌گذاری مستقیم را به لقایش ببخشند و با کاهش ریسک خود سرمایه‌گذاری را از طریق صندوق‌های یاد شده و به شکل غیر مستقیم دنبال کنند.

بازگشت از یک تصمیم ناکارآ

اما در شب نوزدهم اردیبهشت ماه یعنی ۲ روز کاری قبل و در روز۹ماهگی اصلاح بازار سهام اعلام شد که سازمان بورس و اوراق بهادار از تصمیم خود برگشته است و با متقارن کردن دامنه نوسان سعی در کاهش التهاب بازار و متعادل کردن صف‌های فروش دارد. این طور که به نظر می‌آید در نهایت اعتراض‌های گسترده فعالان بازار سرمایه و کارشناسان و صاحب نظران حوزه مالی سبب شده تا پس از ارائه کلی دستورالعمل طرح و برنامه که هیچ کدام از آنها کارساز نشد، نحوه معاملات در بورس از لحاظ سقف و کف مجاز نوسان قیمت‌ها به محدوده قبلی باز‌گردد. با این تصمیم می‌توان گفت که پسرفت بازار سرمایه که در سه‌ماه اخیر کابوسی غیرمنتظره را برای سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی را رقم زده بود از شنبه هفته دیگر پایان می‌یابد.البته در اینجا توجه به یک نکته نیز از اهمیت بسیاری برخوردار است. تغییر دامنه نوسان و متقارن‌شدن آن در مقطع فعلی لزوما به این معنا نیست که روند بازار سرمایه از شنبه به‌طور کامل و در تمامی نمادها مانند آنچه که در پنج ماهه ابتدایی سال ۹۹ شاهد بوده‌ایم مثبت خواهد شد. بررسی دقیق‌تر تصمیم اخیر سازمان بورس نشان می‌دهد که نسبت به گذشته شرایط برای تقویت سرمایه‌گذاری بنیادی و به دور از هیجان تقویت شده است. آن‌طور که در خبرها ذکر شده قرار است تا گام رو‌به‌جلوی نهاد ناظر برای منطقی‌شدن عملکرد بازار سرمایه و نزدیک‌شدن هر‌چه بیشتر آن به معیارهای روزآمد بازارهای بین‌المللی سهام، پس از این مرحله دامنه نوسان متقارن بازتر شود. این به آن معناست که در ماه‌های پیش‌رو ممکن است بورس و فرابورس فراغ بال بیشتری برای تعیین قیمت در طول معاملات یک روز داشته باشند. از طرف دیگر این مساله سبب خواهد شد تا چه در روزهای رونق و در روزهای رکود احتمال انباشت عرضه و تقاضا که سبب سنگین‌شدن صف‌های خرید یا فروش می‌شود کمتر از گذشته باشد. وقوع چنین امری به آن معنا خواهد بود که احتمال فعالیت‌های سفته‌بازانه هدفمند که در بازار سهام با نام‌هایی نظیر پروژه‌کردن و سیگنال‌فروشی در جریان بوده و هست با ادامه این مسیر رو به جلو کمتر و کمتر شود. به این ترتیب می‌توان انتظار داشت از افزایش یا کاهش غیر‌معمول قیمت‌ها کاسته و توجه به‌نظرات مردم مانند آنچه که نظر‌سنجی «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌داد به بهبود اوضاع بازار سرمایه منجر شود. در این نظر‌سنجی که در روزهای نخست ماه‌جاری انجام شده اکثریت قریب به اتفاق فعالان بازار خواهان افزایش دامنه نوسان یا بازگشت آن به تقارن شده بودند.

کوک‌تر شدن ساز مخالف حجم مبنا

اما فارغ از اینکه دامنه‌نوسان به قبل بازگشته، می‌توان گفت که مهم‌ترین گام رو به‌جلو در تصمیم اخیر سازمان بورس کاهش قابل‌توجه حجم مبنا به محدوده یک و نیم میلیارد تومان است. کاهش هماهنگی مقدار برای نمادهای بورسی و فرابورسی (البته به‌جز بازار پایه) سبب می‌شود تا کشف قیمت در وضعیت کنونی که بسیاری از سهم‌ها با کمبود قابل‌توجه نقدشوندگی مواجه هستند نسبت به گذشته با سهولت بسیار بیشتری انجام شود. همانطور که در گزارش‌های پیشین به کرات به این مساله اشاره شده بود حجم مبنا قانونی پرسابقه در بازار سرمایه کشور است که مشابه آن در کشورهای دیگر وجود ندارد. این قانون در طول سال‌های گذشته در مسیر متعادل شدن قیمت‌ها، چه در روندهای صعودی و چه در روندهای نزولی موانع جدی ایجاد کرد. از این‌رو انتظار می‌رود با کاهش قابل توجه این متغیر در بسیاری از نمادهای بازار سرمایه از شنبه هفته بعد شاهد آزادی عمل بیشتری در کشف بدون دخالت قیمت‌ها باشیم. بر این اساس انتظار می‌رود که با برداشته‌شدن تبعیض میان نماد‌های کوچک و بزرگ و یکدست شدن حجم مبنا در آنها که اثر سنگینی سهام در بسیاری از نمادها مانند «فملی»، «فولاد»، «فارس»، «شستا» و . را از بین می‌برد، از زمان به‌کارگیری این رویه، سایه سفته‌بازی از سر نمادهای کوچک کم شود؛ عاملی‌که سبب شده تاکنون سرمایه‌گذاران بنیادی در این نوع سهام‌ به دلیل بالا بودن حجم به‌طور کلی از بازار سهم‌ ایران رخت بربندند. بر این اساس اگر‌چه بازگشت دامنه نوسان به مثبت و منفی ۵ درصد در وهله اول ممکن است بازگشت به عقب به‌نظر بیاید با این حال باید گفت که در ترکیب این تغییر با کم‌شدن حجم مبنا در بازار سهام، گامی بسیار موثر نسبت به دوره‌های گذشته بازار سرمایه برای معقول و کارآتر‌شدن بازار سهام برداشته شده است.

بارقه‌های خوش‌بینی

روز گذشته شاخص‌بورس دقیقا ۵/ ۰ درصد رشد کرد و اگرچه خالص خرید حقیقی در آن به میزان ۱۲۵ میلیارد تومان منفی بود، با این وجود نشانه‌هایی از انبساط خاطر را نسبت به تصمیم اخیر نمایان کرد. در این روز بسیاری از نمادها شاهد برچیده شدن صفوف فروش بودند و ارزش صفوف ۱۷درصد کاهش یافت. در فرابورس نیز ورود ۷۰۵ میلیون تومانی ورود پول حقیقی در بازار ثبت شد. با توجه به آنچه که گفته شد به‌نظر می‌آید که در ماه‌های پیش‌رو اگر‌چه عوامل منفی نظیر کاهش بیشتر قیمت دلار و کاهش انتظارات تورمی و نزدیک‌شدن قیمت سهام به میانگین تاریخی براساس نرخ بازده بدون ریسک امری دور از انتظار نیست اما حداقل در نخستین گام معقول متولیان بازار سرمایه راه برای تقویت سرمایه‌گذاری بنیادی و بلندمدت فراهم شده و در صورتی که این قوانین به‌خصوص در جنبه‌های جزئی‌تر انجام معاملات پی گرفته شوند می‌توان در ماه‌های پیش‌رو بازاری متعادل‌تر، منصفانه‌تر و کم‌التهاب‌تر را شاهد بود؛ بازاری‌که در صورت حصول توافق میان ایران و قدرت‌های جهانی بر سر مساله برجام این آمادگی را خواهد داشت تا از میوه بازگشت ایران به‌عرصه معاملات بین‌المللی و تبادل بدون دردسر کالا و خدمات به‌خوبی بهره ببرد و از این طریق شاهد بهبود وضعیت درآمدی شرکت‌ها در میان‌مدت و بلندمدت باشد.

بورس دوشنبه از دریچه آمار

در جریان دادوستدهای روز دوشنبه شاهد افزایش تقاضا برای سهام گروه‌های «فلزات اساسی»، «چندرشته‌ای صنعتی»، «بانک‌ها»، «محصولات شیمیایی»، «کانه فلزی»، «رایانه»، «مالی» و «تامین آب و برق و. » بودیم به طوری که شاخص این گروه‌ها سبزپوش بود. «فلزات اساسی» با رشد ۸/ ۲ درصدی در صدر آنان قرار داشت. در مقابل سهام گروه «کاشی و سرامیک» بدترین عملکرد را به واسطه بازگشایی نامطلوب نماد معاملاتی «کلوند» پس از افشای اطلاعات با اهمیت رقم زد. به طوری که شاخص این گروه با افت کمتر از ۹ درصدی همراه بود. نماد شرکت کاشی الوند به مدت دو هفته متوالی در بهمن‌ماه سال گذشته در سقف قیمت معامله شد، پس از آن از ۲۱ بهمن ۱۳۹۹ تاکنون حتی یک روز مثبت نداشت و گرچه افزایش نرخ ۱۰ درصدی گرفت اما با افت قابل توجه‌ ۵۴ درصدی بازگشایی شد.

از نکات قابل تامل معاملات روز گذشته تحرکات مثبت برای سهام خودرویی بود. این دسته سهام و در صدر آن دو غول خودرویی «خودرو» و «خساپا» که در روزهای گذشته برای یک هفته متوالی صف فروش‌های سنگین داشتند دیروز با افزایش تقاضا به محدوده مثبت کشانده شدند. هرچند سایر نمادهای گروه سرخ‌پوش بودند و شاخص این گروه همچنان با افت ۴/ ۱ درصدی همراه شد، اما دیگر خبری از صف فروش‌های سنگین حداقل برای سهام بزرگ‌تر نبود.

فلزات اساسی در بازارهای جهانی خوش درخشیدند

بازارهای جهانی اولین روزکاری هفته را با سبزپوشی فلزات (در صدر آن مس) و نفت آغاز کردند. به طوری که بهای هر تن مس تا لحظه تنظیم این گزارش از ۷/ ۱۰ هزار دلار عبور کرد. این امر منجر به افزایش تقاضا برای سهام ملی مس شد و این نماد در پایان معاملات روز دوشنبه صف خرید تشکیل داد. سایر نمادهای گروه نیز با افزایش تقاضا همراه بودند. بسیاری روند مطلوب بازارهای جهانی را از جمله عوامل رشد سهام متاثر از آن در معاملات روز گذشته می‌دانند. از طرفی بهای دلار به‌رغم وعده‌های یکشنبه‌شب رئیس کل بانک مرکزی به دنبال تعرض ایجاد شده به کنسولگری ایران در کربلا بر خلاف روزهای گذشته افزایش یافت. اثر این امر نیز می‌تواند در رشد سهام ارزمحور موثر واقع شده باشد.

رکود معاملاتی اندکی بهبود یافت

درجریان دادوستدهای خرد بورسی روز گذشته شاهد رشد دو برابری ارزش معاملات خرد بورس به نسبت روز قبل‌تر بودیم. این امر تا حدودی از شدت فضای رکودی در معاملات دیروز کاست. بر این اساس روز گذشته شاهد جابه‌جایی ۳۲۸۲ میلیارد تومانی نقدینگی میان سهامداران بودیم. این رقم رکورد بیشترین مقدار دادوستدهای خرد بورسی از ۲۴ فروردین‌ماه را شکست. در معاملات خرد فرابورسی نیز ۴۲۵ میلیارد تومان میان سهامداران جابه‌جا شد. نماد بورسی «فملی» با ارزش معاملات خرد ۱۷۷ میلیارد تومانی و «ذوب» فرابورسی با ارزش ۴۸ میلیارد تومان در صدر معاملات روز دوشنبه قرار داشتند.

حقیقی‌ها عنان معاملات فرابورس را در دست گرفتند

در جریان معاملات روز گذشته شاهد افزایش تحرکات مثبت از سوی سهامداران خرد بودیم، به طوری که در معاملات فرابورسی این دسته از سهامداران بالاخره بعد از ۳۱ روز مالکیت‌های سهام را از آن خود کردند. این رقم گرچه عدد چشم‌گیری نیست اما امید بازگشت سهامداران حقیقی به گردونه معاملات را بیش از پیش کرده است. بر این اساس در جریان معاملات فرابورسی حقیقی‌ها خالص خرید ۷۰۵ میلیون تومانی را رقم زدند. این امر در معاملات بورسی با کاهش میزان فروش سهامداران خرد همراه بود. این سهامداران گرچه در معاملات بورسی مالکیت‌ها را به سوی خود تغییر ندادند اما از شدت فروش آنان به طور چشم‌گیری کاسته شد. به این ‌ترتیب در جریان معاملات بورسی ۱۲۵ میلیارد تومان از سبد حقیقی‌ها به پرتفوی سهام حقوقی‌ها منتقل شد. در این بین سهام دو گروه «خودرو» و «فرآورده‌های نفتی» در صدر خرید حقوقی‌ها و سهام دو گروه «فلزات اساسی» و «چندرشته‌ای صنعتی» در صدر خریدهای سهامداران خرد قرار گرفت.