فرهنگ مفاهیم و اصطلاحات تخصصی بازارهای مالی و اقتصادی
اطلاعاتی درباره‌ي رویدادها و تصمیمات مربوط به ناشر که بر قیمت اوراق‌بهادار ناشر و تصمیم سرمایه‌گذاران تاثیر بااهمیت داشته باشد.
اطلاعات نهانی
هرگونه اطلاعات افشا نشده برای عموم که به طور مستقیم و یا غیرمستقیم به اوراق بهادار، معاملات یا ناشر آن مربوط می‌شود، و در صورت انتشار، بر قیمت و یا تصمیم سرمایه‌گذاران برای معامله اوراق‌بهادار مربوط تاثیر می‌گذارد.
اعلام عمومی
افشاء
افشای فوری
امهال واستمهال
به معنی مهلت دادن ویا درخواست مهلت درایفای تعهدات بوده که قراردادی فی مابین امضا نشده و فقط بانک در ان مهلت اقدام قانونی انجام نداده لیکن مشمول وجه التزام تأخیر تأدیه دین خواهد بود.
امیدنامه
سندی که اهداف، نرخ بازده مورد انتظار، شرایط و نحوه تبدیل اوراق به سهام (در صورت لزوم) و سایر جزئیات مربوط به "طرح توسعه و نوسازی شرکت" را شرح می‌دهد و تصویری از آینده‌ي سرمایه‌گذاری برای تصمیم‌گیری در اختیار سرمایه‌گذاران (خریداران "اوراق مشارکت") قرار می‌دهد. این سند قبل از انتشار عمومی باید به تایید "امین"، "حسابرس" و "بورس" برسد.
انتشار
انتقال قانونی
انتقال قهری
انحصار
وضعیتی در بازار که سهم یک یا چند بنگاه یا شرکت تولیدکننده، خریدار و فروشنده از عرضه و تقاضای بازار به میزانی باشد که قدرت تعیین قیمت و یا مقدار را در بازار داشته باشد، یا ورود بنگاه‌های جدید به بازار یا خروج از آن با محدودیت مواجه باشد.
اندازه قرارداد در معاملات آتی
در قراردادهای آتی اندازه هر قرارداد توسط بورس تعیین می شودو سرمایه گذاران فقط می توانند مضرب های صحیحی از این مقدار را مورد معامله قرار دهند. به طور مثال در قراردادهای آتی سکه طلای بورس کالا، اندازه قرارداد 10 عدد سکه طلای بهارآزادی می باشد.
انواع عقد
1- عقدلازم: عقدی است که هیچ یک از طرفین معامله حق فسخ آن را نداشته باشند. مانند سلف، فروش اقساطی، اجاره به شرط تملیک، مزارعه، مساقات، قرض الحسنه. 2- عقد جایز: عقدی است که هریک از طرفین می توانند هر وقت که بخواهند آن را فسخ نمایند مانند مضاربه ، جعاله، عقودمشارکتی. 3- عقد خیاری: عقدی است که ضمن آن برای طرفین یا یکی از آنها یا برای اشخاص ثالث اختیارفسخ معامله گذاشته می شود. 4- عقد منجز: عقدی است که قطعیت آن مشروط به انجام یا وقوع امری نباشد. 5- عقد معلق: عقدی است که قطعی شدن آن مشروط به انجام یا وقوع امری دیگر است. مانند مالک شدن مستاجر پس از پرداخت کل اجاره بها(اجاره به شرط تملیک) 6- عقد معین: عقودی راگویندکه در قانون مدنی نام آن ذکر گردیده باشد. مانند مضاربه ویا مشارکت. 7- عقد نامعین: عقدی است که در قانون مدنی نام برده نشده لیکن در قالب انعقاد انواع قراردادها در معاملات فی مابین امضاکنندگان برقرار می شود. 8- عقودمشارکتی یا غیرمبادله‌ای: عقودی را گویند که کالایی به هنگام انعقاد قرارداد مبادله نمی شود. مانند مضاربه – مشارکت 9- عقود مبادله‌ای: عقودی را گویند که با انعقاد قرارداد موضوع بین طرفین قرارداد مبادله می شود.مانند خرید وفروش اقساطی – اجاره به شرط تملیک،سلف. 10-عقد رهن: عقدی است که به موجب آن مدیون مالی را برای وثیقه قراردادن به داین می دهد. "قبض" اولیه بایستی انجام شود ولی استمرار قبض ضروری نمی باشد. در اختیار گرفتن مال را قبض می گویند. 11- قرارداد بانکی: سندی است بین بانک ومشتری که درقالب یک یا چند عقد منعقد می شود ومعمولاً قرارداد شامل عقد اصلی به‌همراه عقودخارج لازم دیگر برای شفافیت مراودات بین بانک ومشتری می باشد و طی آن عقود جایزرا با ذکرعبارت«قراردادهای خارج لازم به لازم»تبدیل می نماید.
انواع قراردادها در بانک
1-. قراردادهای رسمی : قراردادهایی هستند که در دفتر اسناد رسمی به ثبت می رسندولازم الاجرا می‌باشند. 2-. قراردادهای عادی: قراردادهای عقود اسلامی منعقده در بانک که به حکم ماده 15 قانون عملیات بانکی در بانک منعقد ودر حکم اسناد لازم الاجرا هستند و قراردادهای عادی دیگر که لازم الاجرا نمی باشند نظیر درخواست صدور ضمانتنامه وگشایش اعتبارات اسنادی. 3- قرارداد از نظر وثیقه: . قراردادهای دارای وثیقه (غیر منقول، چک، سفته، ضمانتنامه، اوراق سهام. ).قراردادترهین‌درقبال غیرمنقول حتماً باید در دفاتر اسناد رسمی تنظیم شوند درحکم اسناد لازم الاجرا خواهند بود.
اوراق اجاره
اوراق بهادار با نام قابل نقل و انتقالي است كه نشان دهنده‌ي مالکیت مشاع دارنده‌ي آن در دارایی مبنای انتشار اوراق اجاره است.
اوراق بهادار
هر نوع ورقه یا مستندی است که متضمن حقوق مالی قابل نقل و انتقال برای مالک عین و یا منفعت آن باشد. شورا، اوراق بهادار قابل معامله را تعیین و اعلام خواهد کرد. مفهوم ابزار مالی و اوراق بهادار در متن این قانون، معادل هم در نظر گرفته شده است.
اوراق مرابحه تشکیل سرمایه شرکت های تجاری
در این نوع از اوراق مرابحه، هدف تشکیل سرمایه، فعالیت تجاری مستمر است. بانی (شرکت تجاری) که نقش ناشر را نیز دارد، با انتشار و واگذاری اوراق مرابحه، وجوه نقدی مازاد افراد را جمع‌آوری کرده به وکالت از طرف آنان، کالاهای مورد نیاز دولت، سازمان‌های دولتی، شرکت‌های وابسته به دولت و بنگاه‌های اقتصادی بخش خصوصی و مصرف‌کنندگان را از تولید‌کنندگان یا مراکز فروش به صورت نقد خریده، سپس با افزودن نرخ معینی به عنوان سود، به صورت نسیه به مصرف‌کنندگان نهایی می‌فروشد
اوراق مشارکت
اوراق بهادار با نامی که با مجوز "بورس" به قیمت اسمی مشخص برای مدت معین جهت تامین بخشی از منابع مالی مورد نیاز طرح‌های نوسازی و توسعه شرکت‌های پذیرفته شده در "بورس" منتشر می‌شود. این اوراق بدون تضمین دولت و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران انتشار می‌یابند.
اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام
آن گروه از (اوراق مشارکت) (ناشر) است که در سررسید نهایی و یا قبل از آن قابل تبدیل به سهام همان شرکت (ناشر) باشد.
ایستگاه معاملاتی
پایانه‌ي معاملاتی کارگزار است که با سامانه‌ي معاملاتی بورس در ارتباط می‌باشد. هر "ایستگاه معاملاتی" با کدی مشخص می‌شود که به آن "کد ایستگاه معاملاتی" گویند. ایستگاه‌های معاملاتی هر کارگزار با کدهای جداگانه تعریف می‌شود.
بازارگردان
کارگزار/ معامله‌گری است که با اخذ مجوز لازم و با تعهد به افزایش نقدشوندگی و تنظیم عرضه و تقاضای اوراق‌بهادار معین و تحدید دامنه‌ي نوسان قیمت آن، به داد و ستد آن اوراق می‌پردازد.
بازارگردانی
فعالیتی است که با هدف کاهش دامنه‌ي نوسانات قیمت اوراق‌بهادار و تامین نقدشوندگی آن با مجوز "سازمان" توسط "کارگزار" انجام می‌شود.
شخص حقوقی است که نهاد واسط براي تأمين مالي وي در قالب عقود اسلامي، اقدام به انتشار اوراق اجاره مي‌نمايد.
بخشهای اقتصادی
فعالیتهای اقتصادی از نظرظاهری تشابهاتی دارند که عموماً در سه گروه قابل جمع می باشد. 1-. فعالیت تولیدی: عبارتست از فعالیتی که طی آن مواد اولیه یا کالای نیمه ساخته درطی فرآیند دستی یا ماشینی به صورت تکی یا سری به کالای جدیدی تبدیل می‌گردند. 1-1-. گروه واحدهای صنعتی ومعدنی نظیر انواع کارخانه های تولیدی نظیر استخراج معادن مختلف شیشه – سیمان – خودرو و. 2-1-. گروه ساختمان : ساختمانهای مسکونی ،ویلائی، پاساژ و . ) (راهسازی – جاده- پل – فرودگاه و. ) 3-1-. گروه کشاورزی: طیور نظیر مرغداری گوشتی وتولید تخم مرغ وشترمرغ و. . دام نظیر گاوداری – گوسفندداری (گوشتی- شیری – گوسفند داشتی و. ) باغات وزمینهای کشاورزی وکالاهای واسطه ای. 2- .بازرگانی : فعالیتهای خرید وفروش و واردات وصادرات کالا به صورت جزئی وکلی توسط اشخاص حقیقی وحقوقی بدون ایجاد تغییرات در ماهیت وظاهر کالا. 3-. خدمات : فعالیتهای را در بر می گیرد که نیروی کار وتخصص خودرا درانجام امور موردنظر مورد استفاده قرار میگیرد وطیف گسترده ضوابط پذيرش سهام در بورس ای در بخش اقتصادی را به خود اختصاص می دهند. (بانکها، بیمه ، حق العمل کاری، تعمیرات، تحقیقات، امورحقوقی، امور پزشکی وبیمارستانی، حمل ونقل، گردشگری وهتلداری، واحدهای آرایشگری، تهیه غذا.
آیین‌نامه شرایط و ضوابط پذیرش سهام در بورس اوراق بهادار
۱ – شرکت باید در ایران ثبت شده و دارای تابعیت ایرانی باشد.
۲- شرکت باید سهامی عام باشد.
۳ – شرکت باید دارای سهام عادی با نام دارای حق رأی باشد و ۱۰۰ درصد بهای اسمی آن پرداخت شده‌باشد و هیچ‌گونه امتیاز خاصی برای سهامداران شرکت وجود نداشته باشد.
تبصره: شرکتی که دارای سهام با شرایط ویژه باشد، در صورت تأیید هیئت پذیرش اوراق بهادار و تصویب شورای بورس، قابل‌پذیرش خواهد بود.
۴ – حداقل، دو سال از تاریخ بهره‌برداری شرکت گذشته باشد.
۵ – حداقل سرمایه شرکت ده میلیارد ریال باشد.
۶ – در زمان پذیرش نباید بیشتر از ۸۰ درصد از سهام شرکت در اختیار کمتر از ۱۰ سهامدار باشد. این نسبت باید در پایان دومین سال پس از پذیرش به ۷۵ درصد کاهش یابد. به‌علاوه حداکثر ظرف مدت شش ماه از تاریخ درج و تا زمانی که نام شرکت در تابلو دوم بورس درج می‌باشد، بایستی حداقل ۵۰۰ سهامدار داشته باشد.
تبصره: در مورد شرکت‌های دولتی که طبق مقررات قانونی و در اجرای سیاست خصوصی‌سازی، سهام آنها بایستی از طریق بورس اوراق بهادار به مردم واگذار شود، رعایت این بند در زمان پذیرش الزامی نیست. شرکت‌های یاد شده موظفند ظرف مدت شش ماه از تاریخ پذیرش شرایط خود را با مقررات این بند تطبیق دهند.
۷ – مجموع سهام متعلق به دولت، وزارتخانه‌ها، مؤسسه ها و شرکت‌های دولتی موضوع ماده ۴ قانون محاسبات عمومی کشور، نباید از ۴۹ درصد سهام شرکت بیشتر باشد.
تبصره: شرکت‌های دولتی مذکور در این بند موظفند حداکثر ظرف مدت ۲ سال از تاریخ درج نام شرکت در فهرست نرخ‌های بورس، وضعیت خود را با شرایط فوق‌الذکر تطبیق دهند.
۸ – شرکت باید در دو دوره متوالی سودآور بوده و امکان سودآوری آن در آینده وجود داشته باشد و زیان انباشته نداشته باشد.
۹ – نسبت حقوق صاحبان سهام شرکت به کل دارایی‌ها، از حدمناسب برخوردار بوده و از ۳۰ درصد کمتر نباشد. در صورتی‌که نسبت مذکور از حداقل تعیین شده در این بند کمتر باشد، لیکن به تشخیص هیئت پذیرش از حدمطلوب برخوردار باشد، باید نسبت حقوق صاحبان سهام به دارایی‌های ثابت – به قیمت تمام شده – حداقل از ۵۰ درصد کمتر نباشد.
۱۰ – اساسنامه شرکت باید طوری تنظیم شده باشد که به تشخیص هیئت پذیرش، حقوق سهامداران جزء در آن محفوظ باشد.
۱۱ – شرکت باید دارای نظام حسابداری مطلوب باشد و به تشخیص هیئت پذیرش، در مورد شرکت‌های تولیدی، روش حسابداری قیمت تمام شده (حسابداری صنعتی) استقرار داشته باشد. به‌علاوه دفاتر و حسابهای شرکت باید براساس استانداردهای حسابداری مصوب در کشور، نگهداری شود.
۱۲ – شرکت متقاضی پذیرش باید گزارش‌های حسابرسی دو دوره مالی متوالی پیش از زمان پذیرش را ارائه نماید. این‌گونه گزارش‌ها بایستی توسط مؤسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران که واجد ویژگی‌های خاص مصوب شورای بورس نیز باشند، تهیه شده باشد.
۱۳ – برای شرکت‌های فعال در تالار فرعی که متقاضی ورود به تابلو دوم تالار اصلی هستند، علاوه بر دارا بودن شرایط فوق، سهام شرکت و میزان فعالیت آن شامل حجم دادوستد و گردش سهام آن در شش ماهه منتهی به زمان ورود، به تشخیص دبیرکل سازمان بورس اوراق بهادار تهران، باید از وضعیت مطلوبی برخوردار باشد. در غیر این‌صورت مراتب جهت اتخاذ تصمیم به هیئت پذیرش گزارش شود
سهام عدالت در شورای عالی بورس در حال بررسی است
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار از اعمال تغییراتی در سهام عدالت خبر داد و گفت: سهام عدالت در شورای عالی بورس در حال بررسی بوده و تقریبا عمده تصمیم‌گیری‌ها انجام شده است.
به گزارش ایراسین به نقل از ایسنا، مجید عشقی در همایش شرکت‌های دانش بنیان و بازار سرمایه با بیان اینکه عرضه شرکت‌های دانش بنیان در بورس از سال گذشته آغاز شد، اظهار کرد: بعد از اینکه ضوابط پذیرش شرکت‌های دانش بنیان نهایی شد؛ تلاش کردیم پذیرش و عرضه این شرکت‌ها به نحوی باشد که منافع عمده عرضه آنها به خودشان برسد.
وی ادامه داد: در این راستا برنامه ریزی شده است که اکثر عرضه‌های اولیه شرکت‌های دانش بنیان از طریق روش صرف سهام باشد تا منابعی که جمع می شود مستقیم وارد کسب و کارهای دانش بنیان شود. این فرآیند به توسعه این شرکت‌ها کمک می‌کند و امیدواریم پذیرش آنها در بورس و فرابورس شتاب بگیرد.
رئیس سازمان بورس با بیان اینکه چند شرکت دانش بنیان در صف پذیرش هستند، عنوان کرد: برخی شرکت‌ها در حوزه پرداخت و IT در مرحله آخر پذیرش قرار دارند.
تغییر در ارکان صندوق‌های جسورانه
وی در ادامه در مورد کمیته دانش بنیان توضیح داد: در جلسه‌ای که در این کمیته برگزار شد مقرر شد در خصوص تغییر ارکان صندوق‌های جسورانه یک کار کارشناسی انجام شود. زیرا یکی از مشکلاتی که در این صندوق ها وجود دارد این است که بخش کمی از منابعی که در این صندوق ها جمع شده سرمایه‌گذاری شده است.
عشقی ادامه داد: یکی از مصوبات اصلی این بود که ارکان صندوق ها تغییر کند. همچنین قرار شد ضوابطی که برای تامین مالی وجود دارد سهل گیرانه شود.
تغییر اساسنامه ETFها
رئیس سازمان بورس در ادامه در مورد وضعیت دارا یکم و پالایشی یکم اظهار کرد: لازم بود اساسنامه این دو صندوق اصلاح شود که اصلاحات آن انجام شده است اما از آنجایی که مصوبه هیات وزیران بود باید در این هیات اصلاحات صورت بگیرد.
وی ادامه داد: این پیشنهاد در دولت وجود دارد و سازمان پیگیر آن است تا اصلاحات هر چه سریعتر انجام، ابلاغ و اجرا شود. بر اساس این اصلاحات مدیر صندوق می تواند صدور ابطال بزند تا قیمت صندوق به ارزش ذاتی خود برسد.
تغییر در آئین نامه اجرایی سهام عدالت
عشقی در ادامه در پاسخ به سوال ایسنا در مورد آخرین وضعیت تعیین تکلیف سهام عدالت، گفت: سهام عدالت در شورای عالی بورس در حال بررسی بوده و تقریبا عمده تصمیم گیری ها انجام شده است. در این راستا چند تغییر در آئین نامه اجرایی سهام عدالت صورت می گیرد و اساسنامه شرکت های سرمایه گذاری استانی نیز تغییر خواهد کرد که این تغییرات طی یک تا دو هفته آینده اعلام می شود.
واگذاری سایت‌ها و ایران خودرو طبق روال انجام می‌شود
وی در ادامه در پاسخ به سوال دیگر ایسنا در مورد اختلاف وزارت صمت و بورس کالا توضیح داد: در حال حاضر اختلاف نظری وجود ندارد. در جلسه روز گذشته شورای عالی بورس وزیر صمت حضور داشت و طرفین در مورد عرضه خودرو در بورس به توافق رسیدند.
عشقی همچنین در پاسخ به سوال دیگر ایسنا در خصوص واگذاری بلوک سایپا و ایران خودرو گفت: این واگذاری طبق روال خود در حال انجام است؛ اما سازمان هنوز وارد بحث واگذاری نشده است. باید به مرحله ای برسد که آگهی عرضه سهام مشخص شود تا سازمان آن را بررسی کند.
آخرین وضعیت افزایش دامنه نوسان
رئیس سازمان بورس در در مورد افزایش دامنه نوسان و اینکه طبق برنامه ای که از قبل اعلام شده بود عمل می شود گفت: یعنی این افزایش به تدریج صورت خواهد گرفت و مرحله دوم آن به زودی اعلام می شود.
دولت مخالف جابجایی بورس کالا است
وی در ادامه با اشاره به طرحی که در مجلس وجود دارد مبنی بر اینکه بورس کالا زیرمجموعه وزارت صمت شود، اظهار کرد: دولت مخالفت ضوابط پذيرش سهام در بورس خود را اعلام کرده است و زمانیکه این طرح در صحن مطرح شود پیگیری های لازم صورت می گیرد.
خبری از شاخص سازی نیست
عشقی در ادامه در مورد مباحثی مبنی بر اینکه شاخص کل بورس دستکاری می شود، گفت: در بازار سرمایه فقط یک شاخص وجود ندارد و نوسانات شاخص ها به یک اندازه نیست. شاخص کل فرمول کاملا مشخصی دارد و هر کسی که محاسبه کند به همین عدد می رسد.
رئیس سازمان بورس ادامه داد: روزهای بورس روزهای پر نوسانی نیست. بازار در حالت انتظار و تعادل قرار دارد. به همین دلیل تغییرات شاخص زیاد نیست.
پذیرش شرکت‌های نوپا در حوزه اقتصاد دیجیتال در بورس
مدیرعامل شرکت بورس اوراق بهادار تهران گفت: با توجه به تصویب ضوابط خاص مربوط به پذیرش سهام شرکت های نوپا و فعال در حوزه اقتصاد دیجیتال، امکان پذیرش سهام این شرکت ها در بورس تهران فراهم شده است.
به گزارش ایران اکونومیست از روابط عمومی شرکت بورس اوراق بهادار تهران، «محمود گودرزی» اظهار کرد: با توجه به تصویب ضوابط خاص مربوط به پذیرش سهام شرکت‌های نوپا و فعال در حوزه اقتصاد دیجیتال توسط هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار و ابلاغ آن، امکان پذیرش سهام این دسته از شرکت‌ها در بورس تهران فراهم شده است.
وی افزود: ضوابط اختصاصی پذیرش سهام شرکت‌های نوپا و فعال در حوزه اقتصاد دیجیتالی به‌عنوان پیوست هفتم دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار، در جلسه ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۱ هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار تصویب و در تاریخ ۹ خرداد به بورس تهران ابلاغ شده است.
مدیر عامل شرکت بورس تهران گفت: بر این اساس بورس اوراق بهادار تهران آمادگی خود را برای بررسی درخواست‌های پذیرش سهام این شرکت‌ها اعلام می‌کند؛ چرا که این امر گام مهمی در تحقق شعار سال ۱۴۰۱ در حوزه دانش‌بنیان است.
گودرزی به استقبال بورس تهران از نوآوری، خلاقیت و شرکت‌های داده‌محور تاکید کرد و افزود: این مصوبه یک تحول اساسی در حوزه پذیرش سهام به‌ویژه پذیرش سهام شرکت‌های داده‌محور در بورس اوراق بهادار تهران و هموار کردن زمینه پذیرش و عرضه سهام این شرکت‌ها در بورس تهران است.
وی ادامه داد: همچنین بورس تهران پیگیری‌های لازم را برای ایجاد تابلوی معاملاتی اختصاصی این دسته از شرکت‌ها انجام خواهد داد تا در صورت تأیید توسط سازمان بورس و اوراق بهادار این مهم را نیز عملیاتی کند.
تب شستا و فروش سهام استقلال و پرسپولیس
در این روزهایی که اقتصاد کشور وضعیت چندان مطلوبی را پشت سر نمیگذارد، یک اسم مدتهاست نقل محافل شده و به رویای یک شبه پولدار شدن سرمایه گذاران خرد بدل گشته: بورس!
به گزارش "ورزش سه"، پس از کش و قوس زیاد و در میان بحبوحه خبری و واکنش های فراوان شخصیت های سیاسی و اقتصادی مملکت، سهام شستا در بورس اوراق بهادار تهران عرضه شد. اما شستا چیست و اصلا چرا بورس؟
در حالیکه در سال 98 مرکز آمار ایران اعلام کرد که اقتصاد کشور رکورد رشد منفی 7.2 را به ثبت رسانده است، قطعا بورس تهران با نرخ بازدهی نزدیک به 200 درصد، هدف جذابی برای سرمایه گذاری می باشد. پس از اینکه شیوع ویروس کرونا به اوج خود رسید و براقتصاد تمام دنیا اثرگذاری منفی داشت و حتی قیمت نفت آمریکا را به منفی رساند، اما تالار شیشه ای سهام ایران تا به اینجا کار نرخ بازدهی بیش از 20 درصد را به ثبت رسانده است که در نوع خود جالب است. به همین منوال، دولت نیز بر آن شد تا با عرضه¬ی سهام شرکت هایش در بورس، از فرصت به وجود آمده نهایت بهره را ببرد و بورس به ضوابط پذيرش سهام در بورس عنوان یک منبع درآمد برای دولت تبدیل شود. به همین دلیل، دولت با عرضه ۸ میلیارد سهم معادل ۱۰ درصد از سهام ابرهلدینگ شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی یا شستا در بورس تهران، نشان از جزم کردن عزم خود برای ورود جدی سایر شرکت هایش به بورس را داد.
این عرضه بزرگترین رقم برای عرضه اولیه در تاریخ بورس ایران به حساب می آید. ارزش بازار شستا حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان تخمین زده می‌شود. تمام این اعداد و ارقام همگی بخشی از تاریخ بورس محسوب خواهند شد. شستا در اولین روز کاری خود با صف سنگین و عجیبِ بیش از 2 میلیارد و 400 میلیون درخواست خرید، رکوردی باور نکردنی در تاریخ بورس را به ثبت رسانید.
این آمار و ارقام سنگین، باعث انتشار خبرهایی مبنی بر ورود دو باشگاه بزرگ استقلال و پرسپولیس به بورس تهران شد. اما آیا این کار شدنی است و در آینده باعث از بین رفتن مشکلات این دو تیم پرطرفدار می شود یا نتیجه عکس خواهد داد؟ در ادامه آن را بررسی می کنیم.
مدتهاست موضوع واگذاری دو باشگاه استقلال و پرسپولیس هرچند وقت یک بار مطرح می‌شود، اما پس از مدتی در نهایت به آن نتیجه‌ای که باید، نرسیده و موکول به سال بعد می‌شود. در سال ۱۳۹۴ بود که هیئت وزیران مصوب کرد این دو باشگاه، بنگاه‌های فرهنگی محسوب می‌شوند و در نتیجه نباید خصوصی شوند، اما کارشناسان بر این عقیده بودند که این دو باشگاه، جنبه ورزشی دارند، نه فرهنگی!
بحث واگذاری استقلال و پرسپولیس به بخش خصوصی، عمر درازی دارد. دولتی بودن این دو باشگاه همیشه محل سؤال و انتقاد بوده است. از نظر فیفا هم مالکیت مشترک دو باشگاه در یک رده، خلاف مقررات بوده و اکنون سال‌هاست در فوتبال ایران شاهد نقض این قانون هستیم. راه‌حل همه اینها، خصوصی‌سازی دو باشگاه است؛ پروژه‌ای که همیشه بحثش وجود داشته و حتی در سال 139۳ و 139۴ به مرحله اجرایی هم رسید، اما بعد از برگزاری چند مزایده، دولت به بهانه «فرهنگی» بودن این دو باشگاه، از واگذاری آنها سر باز زد. رئیس‌جمهوری با کلیات واگذاری دو باشگاه موافقت کرده و با این وجود، هنوز موانع مهمی وجود دارد.
بند 8 از آئین نامه شرایط و ضوابط پذیرش سهام در بورس اوراق بهادار به صراحت ذکر می کند:
« شرکت باید در دوره متوالی سودآور بوده و امکان سودآوری آن در آینده وجود داشته باشد و زیان انباشته نداشته باشد.»
به صورت خلاصه، شرکت‌هایی می‌توانند در بورس و فرابورس عرضه شوند که برای چند سال متوالی صورت‌های مالی شفاف و حسابرسی شده داشته و سودده باشند. این شرکت‌ها باید حاکمیت شرکتی را مورد توجه قرار دهند. باشگاه های استقلال و پرسپولیس باید تمام الزاماتی را که برای عرضه شدن در فرابورس مورد نیاز است، با دقت رعایت کنند و در چارچوب آن عرضه اولیه شوند و از آنجایی که تا همین الآن بر سر داشتن یا نداشتن صورت‌های مالی، حسابرسی شده و سودده یا زیان‌ده بودن این دو باشگاه حرف و حدیث‌های زیادی وجود داشت، این بنگاه‌ها در حال حاضر شرایط عرضه در فرابورس را ندارند.
همچنین بند های 11 و 12 از آئین نامه شرایط و ضوابط پذیرش سهام در بورس اوراق بهادار ذکر می کند:
11- شرکت باید دارای نظام حسابداری مطلوب باشد و به تشخیص هیأت ضوابط پذيرش سهام در بورس پذیرش، در مورد شرکت های تولیدی، روش حسابداری قیمت تمام شده (حسابداری صنعتی) استقرار داشته باشد. به علاوه دفاتر و حسابهای شرکت باید بر اساس استانداردهای حسابداری مصوب در کشور، نگهداری شود.
12- شرکت متقاضی پذیرش باید گزارش های حسابرسی دو دوره مالی متوالی پیش از زمان پذیرش را ارائه نماید. این گونه گزارش ها بایستی توسط مؤسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران که واجد ویژگی های خاص مصوب شورای بورس نیز باشند، تهیه شده باشد.
در این روزها که امنیت سرمایه‌گذاری و فعالیت بخش خصوصی دشواری‌هایی دارد، می‌شود دو باشگاه به عظمت استقلال و پرسپولیس را به همین راحتی به بخش خصوصی واگذار کرد و منتظر بازدهی آنها ماند؟! اصلاً بخش خصوصی چرا باید برای خرید این دو باشگاه اقدام کنند؟ باشگاه‌هایی که واقعاً به‌جز هوادار، چیز دیگری ندارند. نه زمین تمرین اختصاصی و نه ورزشگاه اختصاصی. از همه مهم‌تر، بدهی‌های کلان که در اثر سوء‌مدیریت در سال‌های اخیر گریبان‌گیر این دو باشگاه شده، تنها ارثیه‌ای است که به سرمایه‌گذاران می‌رسد. نکته دیگر، منابع درآمدزایی برای این دو باشگاه است. روزی که استقلال و پرسپولیس خصوصی شوند، دیگر نمی‌توانند یک ریال هم از دولت ارتزاق کنند و باید به فکر درآمد برای خود باشند.
یکی از اصلی‌ترین طرق درآمدزایی برای یک باشگاه خصوصی، حق پخش تلویزیونی است. باشگاه‌های بزرگ و سرشناس کشورهای صاحب فوتبال، مبالغ کلانی را هر سال بابت حق پخش از شبکه‌های تلویزیونی دریافت می‌کنند تا اجازه ورود دوربین‌های آنها را به ورزشگاهشان بدهند و از طریق همین پول، بخش زیادی از هزینه‌های خود را تأمین می‌کنند. به عنوان مثال، "سازمان فوتبال و امور مالی" در گزارشی اعلام کرد که باشگاه لیورپول بیشترین درآمد را از نظر حق پخش تلویزیونی در سال گذشته داشته است. قرمزهای آنفیلد از این راه حدود ۱۷۲.۸ میلیون یورو درآمد زایی کردند که در نوع خود رقمی حیرت انگیز و جالب توجه به نظر می رسد. بعد از لیورپول نیز دو باشگاه دیگر انگلیسی با فاصله بسیار نزدیک قرار دارند. منچستر سیتی با ۱۷۱.۱ میلیون یورو و چلسی با ۱۶۵.۶ میلیون یورو در رتبه های بعدی بعد از لیورپول قرار دارند. اکنون کافی است به سرنوشت حق پخش تلویزیونی در فوتبال ایران نگاه کنید. آیا صداوسیما حاضر می‌شود وقتی استقلال و پرسپولیس خصوصی شدند، برای پخش بازی این دو باشگاه، مبلغ زیادی بپردازد تا بخش زیادی از هزینه‌های آنها تأمین شود؟ بدون تردید خیر!
فارغ از تمام مسائل اقتصادی حاکم بر این معادله که اصلاً مساعد نیست، مسائل سیاسی و اجتماعی هم بر خصوصی‌سازی استقلال و پرسپولیس سایه افکنده است. بیایید واکاوی بیشتری در این حوزه داشته باشیم. دولت به دلایل گوناگونی دوست ندارد دو بازوی خود را در حوزه فوتبال به‌راحتی از دست بدهد، زیرا بیش از همه، به میزان تأثیرگذاری فوتبال در جامعه آگاهی دارد. تصور کنید این سرمایه عظیم مردمی، به دست بخش خصوصی بیفتد، آنگاه مشخص نیست این موج به کدام سمت هدایت می‌شود؛ موجی که اگر باب میل قدرت نباشد، مشخص نیست در نهایت به کجا ختم می‌شود!
البته تمام ماجرا هم به این سیاهی نیست و در دل تمام بیم‌ها و نگرانی‌ها، امیدهایی هم برای تحقق این امر وجود دارد. بالاخره باید یک روز این اتفاق رخ دهد و مسیر خصوصی شدن این دو باشگاه هموار شود، زیرا دیگر به این شکل مدیریت کردن استقلال و پرسپولیس تقریباً ناممکن است. بدون تردید دولت به هر شکل هم که این دو باشگاه را اداره کند، بازنده این ماجرا خواهد بود. زیرا در نهایت از طرف سایر باشگاه‌ها، متهم به جانب‌داری و رنگی بودن می‌شود. در این چند سال دیده‌ایم طرفداران دو تیم به هر بهانه‌ای به دولت و وزیر ورزش حمله کرده‌اند. اما باید این واگذاری از کانال صحیح انجام شود. قطعا اگر این دو باشگاه در مزایده به فروش گذاشته شوند، تا توسط افراد صاحب سرمایه خریداری شود، نتیجه مطلوب تری خواهد داشت تا اینکه مقداری از سهام این دو باشگاه با هزینه های انباشه وارد بورس شده و پس از کسب مقداری سود از جیب مردم و تسویه بدهی های این دو باشگاه توسط دولت، دوباره توسط خود دولت اداره شود!
دیدگاه شما