قرارداد آتی مس

بررسی عملکرد اوراق آتی در بازار سرمایه کشور

دنیای اقتصاد : گروه بورس- یکی از اصلی‌ترین راهکارهای توسعه بازار سرمایه معرفی و استفاده از ابزارهای جدید مالی است. به کارگیری این ابزارها موجب افزایش کارآیی بازار سرمایه و انگیزش و مشارکت بیشتر مردم در تامین منابع مالی فعالیت‌های اقتصادی بلندمدت می‌شود. به طور کلی بازارهای سرمایه دو کارکرد اساسی دارند و ابزارهای مالی متناسب با این دو کارکرد تعریف می‌شوند.

اولین و اصلی‌ترین کارکرد بورس تامین منابع مالی بلندمدت بنگاه‌ها از طریق هدایت منابع پس‌انداز است. در کنار این کارکرد ماهیت اقتصاد مدرن شرایط را به سویی پیش برده که کارکرد دیگری نیز برای این بازارها تعریف شود و آن مدیریت و کنترل ریسک است. از ابزارهای تامین مالی می‌توان به سهام و انواع اوراق مبتنی بر بدهی یا دارایی(مثل گواهی سپرده، اوراق مشارکت و صکوک) و از ابزارهای پوشش ریسک می‌توان به اوراق آتی و اختیار معامله اشاره کرد.در کشور ما به رغم سابقه و ظرفیت‌های بالای بورس اوراق بهادار، تا قبل از سال 1387 بازار مالی، وارد حیطه پوشش ریسک نشده بود، اما با ورود قراردادهای آتی کالا به بورس کالا در این سال و ورود قراردادهای آتی سهام به بورس اوراق بهادار در سال 1389، یک گام اساسی برای توسعه بازار برداشته شد.قرارداد آتی، یکی از ابزارهای نوین پوشش ریسک است که کاربرد وسیعی در بازارهای مالی دنیا دارد. طبق تعریف، قرارداد آتی«قراردادی است که طی آن فروشنده متعهد می‌شود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمتی که الان تعیین می‌شود بفروشد و در مقابل طرف دیگر قرارداد متعهد می‌شود آن کالا را با مشخصات ذکر شده خریداری کند.» معاملات این اوراق از سال 1387 در بورس کالا و از سال 1389 در بورس اوراق بهادار(سهام) آغاز شده است.در گزارش پیش‌رو مرکز پژوهش‌های مجلس عملکرد این ابزار نوین در کشور را در دو حوزه اوراق آتی کالا و اوراق آتی سهام بررسی کرده و آسیب‌شناسی عملکرد این ابزارها را ارائه کرده است.

عملکرد اوراق آتی کالا در بورس کالایی
اوراق آتی راهکار مناسبی برای جذب نقدینگی‌های جامعه به شمار می‌رود و وجود چنین ابزاری در بورس، سرمایه‌های سرگردان را به سمت این بازار هدایت می‌کند. قرارداد آتی کالا از تیرماه 1387 با معامله اونس طلا در بورس کالای ایران فعالیت خود را ‌آغاز کرد و طی این مدت با اقبال زیادی همراه شد. هم‌اکنون معاملات قرارداد ‌آتی سکه، طلا و مفتول مس در این بورس جریان دارد. اولین معاملات قرارداد آتی سکه تمام بهار آزادی(طرح امام خمینی(ره)) در شرکت بورس کالای ایران در 5 آذرماه 1387 با ارائه 2 قرارداد صورت پذیرفت.
به طور کلی سه نوع قرارداد آتی اونس طلا، مفتول مس (8 میلی‌متری) و سکه طلا در سال 1387 منتشر شد که با توجه به تاریخ انتهای دوره(سررسید)، 10 قرارداد در این بورس عرضه شده است. کل تعداد قراردادهای مورد مبادله تا پایان سال 1387 برابر با 3173 قرارداد با ارزشی بالغ بر 7/60 میلیارد ریال بود که از این میان بیشترین مبادلات در سکه طرح امام(مجموعا 2453 قرارداد به ارزش بالغ بر 51 میلیارد ریال) بوده است. در حالی که در سال 1388 با شناخته شدن قراردادهای ‌آتی کالا در کشور ارزش این مبادلات به 1406 میلیارد ریال رسید. جدول یک خلاصه‌ای از عملکرد این اوراق را در بورس کالایی نشان می‌دهد.در ادامه این روند در سال 1389 انواع قراردادها به 13 و تعداد قراردادها به 142529 قرارداد رسید و ارزش مبادلات آتی به 4871 میلیارد ریال بالغ شد. همان طور که مشاهده می‌شود معاملات آتی در سال 1389 از رشد قابل قبولی برخوردار بوده به طوری که با رشد 246 درصدی حدود 9/3 درصد از ارزش کل معاملات بورس کالای ایران را به خود اختصاص داده است. در حالی که در سال 1388 حدود 5/1 درصد از ارزش کل معاملات به این اوراق اختصاص یافت.در سال 1389، 13 قرارداد اعم از مفتول مس، سکه طلا و شمش طلا(اونس طلا) دادوستد شده که قراردادهای سکه طلا تحویل آبان ماه با 21 درصد از حجم کل معاملات بازار بیشترین معاملات را در اختیار داشته است(30196 قرارداد به ارزش 1019 میلیارد ریال) به طور کلی قراردادهای سکه طلا، عمده معاملات اوراق آتی کالا را شکل می‌دهد به گونه‌ای که بیش از 99 درصد حجم کل معاملات آتی در سال 1389 را به خود اختصاص داده است.حجم قراردادهای آتی طلا در چهار ماهه نخست 1390 به بیش از 13 هزار میلیارد ریال رسید که نشان از روند روبه رشد این معاملات در این شرکت است.در جدول 2 کارمزد حاصل از معاملات آتی کالایی در بورس کالا را مشاهده می‌کنیم. مشاهده می‌شود که درآمد حاصل از کارمزد معاملات آتی- به‌رغم رشد نسبتا مناسبی که دارد- در سال 1389 تنها 2 درصد از کل کارمزدهای دریافتی بورس کالایی کشور را تشکیل می‌دهد.در برخی از روزها حجم معاملات آتی سکه طلا در بورس کالا به بیش از 360 میلیارد ریال بالغ شده است. این پدیده نشان می‌دهد که بازار معاملات آتی سکه طلا نسبتا شکل گرفته و در حال تعمیق است. گسترش معاملات اوراق آتی نشان می‌دهد که ایده گسترش معاملات کاغذی در بورس کالا در حال تحقق است و معاملات این بخش قابلیت رشد بسیار بالایی را دارد.

عملکرد اوراق آتی سهام در بورس اوراق بهادار
مطالعات تطبیقی و امکان‌سنجی راه‌اندازی معاملات قراردادهای آتی سهام سال 1388 در شرکت بورس آغاز شد که پس از تدوین مقررات لازم، تهیه نر‌م‌افزار معاملات، تایید کمیته فقهی سازمان بورس و تصویب شورای عالی بورس، فعالیت این ابزار مالی مردادماه سال گذشته آغاز شد تا بورس سهام از وضعیت تک محصولی خارج شود و جذابیت‌های تازه‌ای را به سرمایه‌گذاری نشان دهد تا امکان پوشش ریسک، گزینه‌های سرمایه‌گذاری بیشتری پیش‌روی اشخاص ریسک‌پذیر قرار گرفت. زیرا تا سال گذشته امکان معامله ابزارهای متنوع بازار سهام نظیر قراردادهای آتی و اختیار معامله سهام فراهم نبود و کارکرد بورس تنها به تامین مالی و تجهیز پس‌اندازها محدود بود. از این نظر افتتاح بازار آتی سهام،‌ نقطه عطفی برای بازار سرمایه کشور محسوب می‌شود.در بازار آتی بورس تهران طی 232 روز معاملاتی مردادماه 1389 تا مردادماه 1390 معامله حدود 13 هزار قرارداد با ارزش بیش از 650 میلیارد ریال ثبت شده است که در این بین، تعداد 1204 قرارداد با ارزش 49 میلیارد ریال(9درصد تعداد قراردادها) به تحویل فیزیکی منجر شده است که از طریق 25 کارگزار فعال در بازار انجام شده است. تعداد سهام پایه قراردادهای آتی و نمادهای معاملاتی در شروع معاملات بازار آتی، 2 سهم بانک کارآفرین و بانک پارسیان با 8 نماد معاملاتی بوده است. این ارقام در انتهای سال 1389 به 12 سهم پایه (بانک کارآفرین، بانک پارسیان، فولاد مبارکه اصفهان، ملی صنایع مس ایران، معدنی و صنعتی چادرملو، سرمایه‌گذاری غدیر، سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات، سایپا، پتروشیمی خارک، مخابرات ایران، دارویی سبحان و بانک ملت) با 24 نماد معاملاتی افزایش یافت. در حال حاضر سررسید اوراق در ماه‌های زوج سال (اردیبهشت،‌ تیر، شهریور، آبان، ‌دی و اسفند) است. لازم به ذکر است که چهار سهم جدید کالسیمین، مپنا، سنگ‌آهن گل‌گهر و ایران خودرو در جلسات سال جاری هیات پذیرش، پذیرفته شده و امکان معاملات اوراق آتی برای آنها نیز فراهم شده است. در همین حال دو نماد دارویی سبحان و بانک ملت از فهرست قراردادهای آتی حذف شدند. با توجه به اینکه اوراق آتی برای سررسید حداکثر 6 ماه آینده منتشر می‌شود، در هر روز امکان باز بودن 64 نماد معاملاتی(16 سهم پایه برای سررسید چهار ماه از ماه‌های سال) وجود دارد.براساس دستورالعمل شرکت بورس اوراق بهادار، سهم پایه قراردادهای آتی براساس دستورالعمل پیشنهادی پذیرش و معیارهایی نظیر نقدشوندگی، سهام شناور آزاد و اندازه شرکت توسط هیات پذیرش انتخاب می‌شود. مشخصات قرارداد نیز به پیشنهاد بورس به تصویب هیات پذیرش می‌رسد.هرچند هنوز حجم این معاملات چندان چشمگیر نیست، اما پیش‌بینی می‌شود در طول سال‌های آینده با توسعه بازار، حجم معاملات آتی نیز در بورس تهران افزایش یابد. هدف‌گذاری شرکت بورس برای سال 1390 انجام معاملات 30 شرکت در این بازار است، جدول سه آمار معاملات انجام گرفته طی یک سال گذشته را نشان می‌دهد.
مشاهده می‌شود که حجم مبادلات آتی سهام طی سال گذشته بسیار پایین بوده به گونه‌ای که تعداد قراردادها 13 هزار قرارداد و مجموع کل ارزش معاملات کمتر از 500 میلیارد ریال بوده است.(برای مقایسه می‌توان به آمار معاملات 300 میلیاردی اوراق آتی طلا در بورس کالایی اشاره کرد) البته از سیر کلی تعداد و ا رزش قراردادها نشان از رشد این بازار دارد. لازم به ذکر است که حضور سهامداران عمده در قراردادهای آتی در طول یک سال گذشته کمرنگ بوده است، در حالی که این افراد می‌توانند با استفاده از این ابزار، بازار نقد خود را به تعادل برسانند.هم‌اکنون 25 کارگزار مجوز فعالیت در قراردادهای آتی را دریافت کرده‌اند و پیش‌بینی می‌شود، سایر کارگزاران نیز مجوز فعالیت در این معاملات را اخذ کنند.از ابتدای مردادماه سال جاری، امکان انجام معاملاتی آتی سهام از طریق سیستم PAM و در سامانه معاملاتی بورس تهران فراهم شده است. این امر زمینه لازم برای انجام معاملات آنلاین و نیز ورود تالارهای منطقه‌ای کشور به این بازار را فراهم می‌کند، انجام معاملاتی آنلاین کارآیی این ابزار را از طریق افزایش بازیگران حرفه‌ای به آن افزایش می‌دهد.سازمان و شرکت بورس برنامه‌های متنوعی را برای ایجاد ابزارهای جدید در نظر گرفته‌اند. از جمله طرح‌های در دست بررسی انتشار «اوراق آتی روی سبد سهام شاخص 30 شرکت بزرگ بورسی» است. از مزایای مهم این اوراق می‌توان به امکان پیش‌بینی بهتر قیمت‌های آتی شاخص نسبت به قرارداد آتی سهام، برخورداری از مزیت قراردادهای آتی شاخص به لحاظ سهولت پایش پیوسته موقعیت معاملاتی و در عین حال سایر مزایای قراردادهای آتی نظیر ویژگی اهرمی و امکان کسب سود در بازارهای کاهشی و افزایشی اشاره کرد.از دیگر برنامه‌های بورس می‌توان به ایجاد امکان استفاده از قراردادهای آتی جهت مدیریت و کاهش ریسک برای صندوق‌های سرمایه‌گذاری اشاره کرد.از سوی دیگر راه‌اندازی قراردادهای آتی ارزش توسط شرکت بورس به سازمان بورس پیشنهاد شده است که در صورت تصویب در شورای بورس امکان ایجاد قراردادهای آتی ارز در بازار فراهم می‌شود. قراردادهای آتی ارز می‌توان به افزایش سرمایه‌گذاری خارجی کمک کند، زیرا سرمایه‌گذاران خارجی می‌توانند به راحتی با وارد شدن به قراردادهای آتی، ریسک ارز را کاهش دهند.از دیگر برنامه‌های شرکت بورس می‌توان ایجاد امکان داد و ستد قراردادهای اختیار معامله سهام در بورس اشاره کرد که پیشنهاد آن به سازمان بورس ارائه شده است و طبق گفته‌های مسوولان سازمان بورس، معاملات اختیار معامله در نیمه نخست امسال در بازار سرمایه کشور راه‌اندازی می‌شود.

آسیب‌شناسی اوراق آتی در ایران
یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های موجود در به کارگیری این اوراق در بازارهای مالی ایران، وجود ملاحظات شرعی است. با وجود آنکه کمیته فقهی بورس موافقت خود را با انتشار این اوراق در قالب تعهد خرید یا فروش یا صلح اعلام کرده است هنوز برخی از صاحب‌نظران به دیده تردید به این اوراق می‌نگرند. از سوی دیگر حتی با فرض پذیرش نظر کمیته، بسیاری از فعالان بازار عملا قصد خرید یا فروش دارایی پایه را ندارند و صرفا با نیت کسب سود از نوسانات قیمت اقدام به اتخاذ موقعیت‌های معاملاتی می‌کنند که این امر نیز مسائل شرعی خاص خود را در بردارد. پیشنهاد می‌شود در این زمینه آموزش‌های بیشتری برای کسانی که قصد ورود به این بازار را دارند در نظر گرفته شود.
معامله قراردادهای آتی‌ها ممکن است به زیان‌های بالقوه نامحدودی منجر شود که از میزانی که شخص نزد کارگزار سپرده‌گذاری کرده است، بیشتر باشد. به همین سبب باید اطلاعات و ‌آموزش‌های کافی به کسانی که قصد ورود به این بازار را دارند، داده شود، همچنین فرد سرمایه‌گذار نباید پولی را که جزو دارایی مورد نیاز او می‌باشد، در معرض این ریسک قرار دهد. وجود اهرم در معاملات آتی‌ها همان طور که منجر به سود بالا و سریع می‌شود می‌تواند منجر به زیان بالا شود. علاوه بر این در شرایط خاصی از بازار ممکن است فرد نتواند موقعیت خود را تسویه کند یا پوشش دهد و در صورت دارا بودن موقعیت ضرر، این حالت ادامه می‌یابد. حتی اگر موقعیت خود را تسویه کند یا آن را پوشش دهد، ممکن است سرمایه‌گذاری با قیمتی مجبور به این عمل شود که متحمل زیان بسیاری خواهد شد. نوپا قرارداد آتی مس قرارداد آتی مس بودن بازار و نیز کم بودن خریداران و فروشندگان فعال یکی از عواملی است که احتمال عدم تسویه موقعیت را افزایش می‌دهد.یکی از اصلی‌ترین ریسک‌های موجود در شرایط کنونی، ریسک نقدشوندگی اوراق آتی است. در بسیاری از روزهای سال 1389 در بورس اوراق بهادار معامله‌ای روی اوراق آتی سهام صورت نگرفته است؛ به همین جهت ریسک فقدان تقاضا و بنابراین عدم توانایی فروش اوراق به ارزش منصفانه همواره وجود دارد. نرخ بازده ضمنی در بسیاری از قراردادهای از مقداری که توسط تئوری پیشنهاد می‌شود کمتر است و حتی در برخی از قراردادها منفی است. نتیجه این امر برای سرمایه‌گذارانی که با استفاده از قراردادهای آتی سهم قصد پوشش ریسک یا بورس‌بازی دارند، آن است که اندک بودن فعالیت بازار ممکن است به انجام سفارشات به صورت ضعیف منتهی شود و احتمالا(در صورت امکان) سفارش‌ها را به صورت سفارش محدود وارد می‌کنند تا سفارش آنان با قیمتی که فاصله زیادی از قیمت تئوری دارد، معامله نشود.
در شرایط که قیمت نقدی و آتی ارتباط پیش‌بینی شده‌ای با یکدیگر نداشته و میزان این اختلاف مشخص نباشد، نمی‌توان با پیش‌بینی قیمت نقدی دارایی قیمت آتی‌های آن را پیش‌بینی کرد. در نتیجه ریسکی به وجود می‌آید که ریسک مبنا نامیده می‌شود. با توجه به کوچک بودن حجم معاملات و تعداد معامله‌کنندگان(در اوراق معاملات آتی حداکثر تعداد مشتری فعال برای معاملات سکه طرح امام(ره) تحویل تیرماه، 342 نفر بوده که در تاریخ 11 خرداد ماه 1390 به ثبت رسیده است) امکان تفاوت بالای قیمت نقد و آتی(و حتی در موارد تفاوت قیمت شدید بین اوراق آتی با سررسیدهای مختلف) وجود دارد این امر هرچند از یک بعد فرصت‌های آربیتراژی را افزایش می‌دهد، اما در طرف مقابل ریسک کسانی که نیاز واقعی به دارایی پایه در آینده دارند را افزایش می‌دهد.باید توجه داشته باشیم در صورتی که بازار آتی کالای ایران(به ویژه در مورد اوراق آتی طلا) بخواهد با نوسانات بازارهای جهانی حرکت کند، مشمول برخی محدودیت‌ها خواهد بود؛ از جمله اینکه بازار ایران روزهای پنج‌شنبه و جمعه و بازارهای جهانی روزهای شنبه و یکشنبه تعطیل هستند. از سوی دیگر، بنابر عرف بین‌المللی اغلب قیمت بسته شدن بورس طلای لندن برای معاملات اسپات طلا و قیمت بسته شدن بورس شیکاگو برای معاملات آتی ملاک قرار می‌گیرد. با توجه به هماهنگ نبودن روزهای معاملاتی ایران با جهان ممکن است در روز دوشنبه که روز شروع معاملات در بازارهای جهانی است، به علت تاثیر اخبار مرتبط با کالا و دیگر متغیرهای تاثیرگذار بر قیمت دارایی پایه، قیمت گشایش قرارداد آتی مس نسبت به قیمت آتی‌ها در بازار ایران دارای اختلاف زیادی باشد. از سوی دیگر به دلیل جلوتر بودن زمانی ایران از بورس‌های مزبور اثر اطلاعات روز قبل این بورس‌ها در معاملاتی امروز ایران قابل مشاهده خواهد بود. همچنین عدم انطباق ساعات معاملاتی در کشور با زمان معاملات در بازارهای جهانی زمان محدودی را برای پیاده‌سازی استراتژی‌های معاملاتی توسط سرمایه‌گذار باقی می‌گذارد.استفاده از قرارداد آتی سهام به عنوان ابزار پوشش ریسک برای بسیاری از سرمایه‌گذاری ممکن است بسیار گران یا غیرعملی باشد. این موضوع به ویژه برای ‌آن دسته از سرمایه‌گذاران که قصد ایمن‌سازی موقعیت‌های بزرگی از سهم(مثلا یک میلیون سهم) را دارند، حادتر است. با توجه به حجم پایین بسیاری از قراردادهای آتی سهم، سرمایه‌گذار ممکن است نتواند در یک زمان تعداد کافی قرارداد برای پوشش ریسک فراهم آورد. این مشکل با افزایش حجم معاملات و توجه بورس‌بازان به قرارداد آتی سهام به عنوان یک گزینه سرمایه‌گذاری حل خواهد شد، اما به هر حال تا زمان افزایش حجم معاملات، سرمایه‌گذارانی که قصد ایمن‌سازی موقعیت خود را دارند باید از ابزارهای دیگری استفاده کرد یا منتظر انجام تدریجی سفارش خود در بازار فعلی بمانند.

جمع‌بندی
ابزارهای مالی مشتقه مانند هر محصول دیگری محصول نوآوری‌های متخصصان مالی است که در پاسخ به نیازهای پیچیده و روزافزون اقتصاد جهانی ایجاد شده‌اند. اوراق آتی یکی از این ابزارها است که کاربرد وسیعی در مدیریت ریسک و پوشش نوسان قیمتی کالاهای مختلف دارد. به کارگیری این ابزار در ایران موجب تنوع بیشتر ابزارهای مورد استفاده در بازار سرمایه کشور شده است و موجب شده قشر جدیدی از سرمایه‌گذاران وارد بازار سرمایه کشور شدند.حجم پایین مبادلان این اوراق در کشور به طور عمده به سبب سابقه کم این اوراق در کشور است، به نحوی که در سال 1389 مجموع ارزش معاملات اوراق آتی کالا 4871 میلیارد ریال و ارزش معاملات اوراق آتی سهام 482 میلیارد ریال بوده است. البته روند رشد معاملات این اوراق نشان از آینده مناسب این اوراق دارد.استفاده از ابزارهای جدید مثل اوراق اختیار معامله و نیز تنوع‌بخشی به انواع اوراق آتی(از جمله معرفی اوراق آتی ارز، ورود کالاهای جدید به عرصه اوراق کالایی و پذیرش سهام شرکت‌های جدید برای معاملات اوراق آتی) می‌تواند به تعمیق این بازار کمک کند. البته برخی از مشکلات از جمله عدم آشنایی سرمایه‌گذاران با این ابزار، وجود ابهامات شرعی، کم بودن تعداد معامله‌کنندگان، عدم انطباق روزها و ساعات معاملاتی با بازارهای جهانی و… باید مورد توجه مسوولان بورس قرار گرفته و برای حل آنها چاره‌اندیشی شود.

قرارداد آتی مس

شرکت ملی صنایع مس ایران با هدف حمایت از خریداران عرضه مس کاتدی را با شیوه خرید قرارداد آتی با تصویب و موافقت بورس کالا از شنبه ۲۷ آذرماه اجرایی می کند.

به گزارش بیرونیت، در این راستا و بر اساس اطلاعیه مدیریت بازار «قرارداد آتی مس کاتد تحویل بهمن ماه سال جاری از روز شنبه ۲۷ آذرماه امسال راه‌اندازی می‌شود و تا تاریخ ۱۲ بهمن‌ماه قابل معامله خواهد بود.»
بر اساس این گزارش، قراردادهای آتی در اولین روز معاملاتی، بدون حد نوسان قیمتی با دوره پیش گشایش به مدت ۳۰ دقیقه در ابتدای جلسه معاملاتی آغاز و پس از انجام حراج تک قیمتی رأس ساعت ۱۰:۳۰ با دوره عادی معاملاتی و اعمال حد نوسان قیمت روزانه ادامه می یابد.
قیمت پایه قرارداد آتی همان قیمت کشف شده در حراج تک قیمتی خواهد بود که مبنای حد نوسان قیمت روزانه برای ادامه معاملات در حراج پیوسته قرار خواهد گرفت. بدیهی است در صورت عدم انجام معامله در حراج تک قیمتی قرارداد آتی متوقف و مجدداً همین فرآیند روز کاری بعد تکرار می‌شود.
این اطلاعیه در توضیح مفاهیم پایه قرارداد آتی مس آورده است: «دارایی پایه در این قرارداد «مس کاتد» و اندازه هر قرارداد ۱۰۰ کیلوگرم است. حداکثر حجم هر سفارش تا ۲۵ قرارداد در نظر گرفته شده و ساعت معاملات شنبه تا پنج‌شنبه از ساعت ۱۰ صبح تا ۱۵ است. حد نوسان قیمت روزانه در این قرارداد حداکثر تا «مثبت و منفی ۵ درصد» با توجه به قیمت تسویه روزانه روز قبل است.
جریمه نکول قرارداد ۰.۱ درصد ارزش قرارداد براساس قیمت تسویه نهایی است. نحوه محاسبه قیمت تسویه نهایی نیز به صورت تئوریک و شامل قیمت یک کیلوگرم مس کاتد براساس قیمت نقدی اعلام شده در سایت بورس کالا رأس ساعت ۱۵ آخرین روز معاملاتی ضربدر نرخ حواله دلار آمریکا براساس میانگین نرخ خرید و فروش سامانه سنا رأس ساعت ۱۵ آخرین روز معاملاتی است.»

🔸رویدادی بزرگ و مثبت در بازار سرمایه

بسیاری از فعالان و تحلیل گران تنوع بخشی به راه های فروش راهی برای کشف قیمت واقعی و ایجاد سازوکاری درست برای فرایند عرضه و تقاضا می دانند. به گفته میرفلاح میر شمس عضو شورای عالی بورس راه اندازی قراردادهای آتی مس در بورس کالا رویدادی بزرگ با اثراتی مثبت است.
وی افزود: کشف روزانه و بهتر قیمت مس به همراه امکان پوشش ریسک قیمتی برای فعالان بازار این محصول از مزایای این قرار داد است.
عضو شورای عالی بورس با تاکید بر اینکه این اقدام باعث کوتاه شدن دست واسطه های زاید می‌شود اظهار داشت: بورس کالا با حذف دست واسطه‌ها یک انسجام و نظم در معاملات کالاها ایجاد می‌کند در نتیجه باعث می‌شود محصولات با قیمت تمام شده پایین‌تری به دست مصرف‌کننده نهایی برسد.

🔹راه‌اندازی معاملات گواهی سپرده مس کاتد به زودی

افزون بر راه‌اندازی معاملات آتی مس کاتدی، شرکت ملی صنایع مس ایران در تلاش است تا به زودی معاملات گواهی سپرده مس کاتد را راه‌اندازی نماید.
بر اساس مصوبه شورای عالی بورس و اوراق بهادار گواهی سپرده کالایی اوراق بهاداری است که مؤید مالکیت دارنده آن بر مقدار معینی کالا است و پشتوانه آن قبض انبار استانداردی است که توسط انبارهای مورد تایید بورس صادر می‌گردد.

خرید مس کاتدی از طریق قرارداد آتی فراهم شد

- اخبار بازار - به گزارش خبرگزاری تسنیم به نقل از مس پرس، در این راستا و بر اساس اطلاعیه مدیریت بازار «قرارداد آتی مس کاتد تحویل بهمن ماه سال جاری از روز شنبه 27 آذرماه امسال راه‌اندازی می‌شود و تا تاریخ 12 بهمن‌ماه قابل معامله خواهد بود.»بر اساس این گزارش، قراردادهای آتی در اولین روز معاملاتی، بدون حد نوسان قیمتی با دوره پیش گشایش به مدت 30 دقیقه در ابتدای جلسه معاملاتی آغاز و پس از انجام حراج تک قیمتی رأس ساعت 10:30 با دوره عادی معاملاتی و اعمال حد نوسان قیمت روزانه ادامه می یابد.قیمت پایه قرارداد آتی همان قیمت کشف شده در حراج تک قیمتی خواهد بود که مبنای حد نوسان قیمت روزانه برای ادامه معاملات در حراج پیوسته قرار خواهد گرفت. بدیهی است در صورت عدم انجام معامله در حراج تک قیمتی قرارداد آتی متوقف و مجدداً همین فرآیند روز کاری بعد تکرار می‌شود.این اطلاعیه در توضیح مفاهیم پایه قرارداد آتی مس آورده است: «دارایی پایه در این قرارداد «مس کاتد» و اندازه هر قرارداد 100 کیلوگرم است. حداکثر حجم هر سفارش تا 25 قرارداد در نظر گرفته شده و ساعت معاملات شنبه تا پنج‌شنبه از ساعت 10 صبح تا 15 است. حد نوسان قیمت روزانه در این قرارداد حداکثر تا «مثبت و منفی 5 درصد» با توجه به قیمت تسویه روزانه روز قبل است. جریمه نکول قرارداد 0.1 درصد ارزش قرارداد براساس قیمت تسویه نهایی است. نحوه محاسبه قیمت تسویه نهایی نیز به صورت تئوریک و شامل قیمت یک کیلوگرم مس کاتد براساس قیمت نقدی اعلام شده در سایت بورس کالا رأس ساعت 15 آخرین روز معاملاتی ضربدر نرخ حواله دلار آمریکا براساس میانگین نرخ خرید و فروش سامانه سنا رأس ساعت 15 آخرین روز معاملاتی است.»رویدادی بزرگ و مثبت در بازار سرمایهبسیاری از فعالان و تحلیل گران تنوع بخشی به راه های فروش راهی برای کشف قیمت واقعی و ایجاد سازوکاری درست برای فرایند عرضه و تقاضا می دانند. به گفته میرفلاح میر شمس عضو شورای عالی بورس راه اندازی قراردادهای آتی مس در بورس کالا رویدادی بزرگ با اثراتی مثبت است.وی افزود: کشف روزانه و بهتر قیمت مس به همراه امکان پوشش ریسک قیمتی برای فعالان بازار این محصول از مزایای این قرار داد است.عضو شورای عالی بورس با تاکید بر اینکه این اقدام باعث کوتاه شدن دست واسطه های زاید می‌شود اظهار داشت: بورس کالا با حذف دست واسطه‌ها یک انسجام و نظم در معاملات کالاها ایجاد می‌کند در نتیجه باعث می‌شود محصولات با قیمت تمام شده پایین‌تری به دست مصرف‌کننده نهایی برسد.راه‌اندازی معاملات گواهی سپرده مس کاتد به زودیافزون بر راه‌اندازی معاملات آتی مس کاتدی، شرکت ملی صنایع مس ایران در تلاش است تا به زودی معاملات گواهی سپرده مس کاتد را راه‌اندازی نماید. بر اساس مصوبه شورای عالی بورس و اوراق بهادار گواهی سپرده کالایی اوراق بهاداری است که مؤید مالکیت دارنده آن بر مقدار معینی کالا است و پشتوانه آن قبض انبار استانداردی است که توسط انبارهای مورد تایید بورس صادر می‌گردد.انتهای پیام/

سایه اژدهای زرد بر بازار فلز سرخ

بهای مس در بازارهای جهانی متاثر از سیگنال‌های کاهشی که عمدتا از چین نشات می‌گیرد از جمله کاهش سرعت رشد اقتصادی این کشور، شیوع مجدد کرونا در آن و افزایش بحران در بخش املاک و مستغلات رو به کاهش گذاشته است. در این شرایط قراردادهای آتی مس با افت نرخی به مراتب بیشتر از فروش نقدی و تحویل فوری روبرو هستند؛ کمبود موجودی مس قابل تحویل در انبارهای بورسی تبدیل به سرعت‌گیری در مسیر سقوط آزاد قیمتی این فلز عمل کرده است.

به گزارش اقتصادنیوز و به نقل از اکوایران، ظرف یک هفته اخیر مس در بازارهای جهانی در مسیر کاهش نرخ قدم برداشت به‌گونه‌ای که بهای این فلز در معاملات بورس فلزات لندن در فروش نقدی و تحویل فوری روز سه‌شنبه دوم نوامبر افت هفتگی 1.7 درصدی را تجربه کرد و با نرخ 9 هزار و 817 دلار به ازای هر تن مورد دادوستد قرار گرفت. در همین روز هر تن مس در قرارداد آتی تحویل 3 ماهه با قیمت 9 هزار و 520 دلار به فروش رفت که 297 دلار کمتر از بهای فروش نقدی و تحویل فوری آن بود. به این ترتیب مس در بورس فلزات لندن وارد فاز بک‌واردیشن شد که این وضعیت بیانگر ذهنیت کاهش بیشتر نرخ فلز سرخ میان معامله‌گران در میان مدت است.

کاهش موجودی مس قابل تحویل در انبارهای بورسی یکی از مهم‌ترین دلایل افزایش فاصله میان بهای فروش نقدی و تحویل فوری مس با فروش آتی آن است. میزان موجودی مس قابل تحویل در بورس فلزات لندن در ماه سپتامبر به کمترین میزان طی چند دهه اخیر رسید که قرارداد آتی مس این موضوع زمینه رشد قیمتی در این بازار را فراهم کرد. در عین حال در این زمان پرمیوم فروش نقدی مس در بورس فلزات لندن افزایش داشته است که این امر نیز متاثر از کمبود موجودی مس قابل تحویل در انبارهای بورسی است. در ماه سپتامبر پرمیوم فروش مس از بورس فلزات لندن به سطوحی بی سابقه رسید و این موضوع بیانگر برتری تقاضای لحظه‌ای نسبت به عرضه است

اگرچه همچنان فروش مس به شکل نقدی و تحویل فوری وضعیتی نسبتا مطلوب دارد اما تضعیف تقاضا برای فلز سرخ و احتمال استمرار این وضعیت با سیگنال‌های اقتصادی باعث شده تا از رونق معاملات آتی مس در بازارهای جهانی کاسته شود.

قیمت فروش قراردادهای آتی مس با تحویل 3ماهه مس در بورس فلزات لندن ظرف روزهای ابتدایی ماه نوامبر نسبت به اوج قیمت فروش این قراردادها در ماه سپتامبر کاهش 10 درصدی را تجربه کرد. کند شدن سرعت رشد اقتصادی چین و افزایش ریسک بدهی در بخش املاک این کشور از جمله دلایل تضعیف تقاضا برای مس در معاملات آتی و عقبگرد قیمتی در این بازار است.

مالکوم فریمن، مدیر کارگزاری Kingdom Futures در یادداشتی گفت: منصفانه است که بگوییم نوعی طوفان برای فلزات در راه است. در این شرایط سوال کلیدی این است که این طوفان چه زمانی بروز می‌کند؟

اگرچه همچنان فشار کاهشی در بازار مس ادامه دارد اما وضعیت عرضه نیز مطلوب نیست. داده‌های بورس فلزات لندن نشان می‌دهد که همچنان بیش از 17 هزار و 300 تن قرارداد مس معوق با سررسید نوامبر وجود دارد؛ به این معنی که در این سررسید باید خریداران حاضر به فروش اوراق شده و یا مس را برای تحویل در انبار بورس پیدا کنند. میزان قرارداد آتی فروش رفته برای مس با سررسید نوامبر برابر 433 هزار و 775 تن است که این رقم حدود 14 برابر موجودی در دسترس خریداران در انبارهای این بورس است. این موضوع سیگنالی در جهت رشد قیمت مس در بازارهای جهانی به شمار می‌رود.

در شرایطی که کاهش موجودی مس در انبارهای بورسی و البته تورم جهانی سیگنال‌هایی در جهت رشد بهای فلز سرخ هستند اما سیگنال‌های منفی اثرگذار در این بازار شامل کندی سرعت رشد اقتصادی چین، شیوع مجدد ویروس کرونا در چین و چالش در بخش املاک و مستغلات آن بسیار قوی‌تر از سیگنال‌های افزایشی بروز کرده و عقب‌نشینی مستمر قیمتی هرچند با شتابی کم در این بازار درحال رخ دادن است.

در این شرایط بازار منتظر تصممیات جدید فدرال رزرو نیز هست. داده‌های جدید اقتصادی ایالات متحده آمریکا در روز چهارشنبه سوم نوامبر منتشر می‌شود؛ نتایج این داده‌های اقتصادی می‌تواند فدرال رزرو را برای جلو انداختن آغاز سیاست انقباضی ترغیب کند که این موضوع نیز در صورت تحقق به تضعیف قیمتی در بازارهای کالایی منجر می‌شود.

قرارداد آتی چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟

معاملات فقط بر اساس خرید و فروش نیستند. بلکه ممکن است معاملات بر اساس قرارداد خرید و فروش انجام شوند. در این مقاله قصد داریم تا درباره یکی از پرکاربردترین قراردادها یعنی قرارداد آتی صحبت کنیم. قرارداد آتی چیست؟ نحوه انجام معاملات قرارداد آتی چطور است؟ کاربرد قرارداد آتی چیست؟ در این مقاله قصد داریم تا به تمامی سؤالات شما در خصوص قرارداد آتی پاسخ دهیم. پس با آموزشگاه حسابداری حسابداران خبره همراه باشید تا سیر تا پیاز قراردادهای آتی را بدانید.

قرارداد آتی می‌تواند برای نفت و گاز (صنایع پتروشیمی)، طلا، فلزات و مواد خوراکی مورد استفاده قرار بگیرد

قرارداد آتی چیست؟

قرارداد آتی از جمله پرکاربردترین قراردادهای بورس کالا محسوب می‌شود. این قرارداد از سال 1387 در بورس کالای ایران نیز مورد استفاده قرار گرفت. طی قرارداد آتی، خریدار و فروشنده با هم توافق می‌کنند که میزان خاصی از یک کالای مشخص را با قیمت معلوم و باکیفیت تعیین شده در زمان و مکانی مشخص و از پیش تعیین شده، با هم معامله کنند. پس می‌توانند گفت که طی این قرارداد، فروشنده متعهد می‌شود که در سررسید خاصی که مشخص شده است، مقدار مشخصی از کالا را با قیمت خاصی به فروش برساند. در مقابل خریدار تعهد می‌دهد که آن کالا را با همان مشخصات و در همان مقدار خریداری کند. این قرارداد نیاز به یک تضمین هم دارد.

به همین خاطر برای ایجاد تضمین انجام تعهد، خریدار و فروشنده، هر کدام مبلغی را نزد اتاق پایاپای بورس کالا قرار می‌دهند. به این مبلغ، وجه تضمین نیز گفته می‌شود. قرارداد آتی یک قرارداد دوطرفه است. طی این قرارداد می‌توانید کالایی را با مشخصات معین در زمان حال به فروش برسانید و بعد گذشت چند ماه، آن را با قیمت توافق شده تحویل دهید و وجه را دریافت کنید.

بیشتر بخوانید:

مثالی در خصوص بازار آتی

قرارداد آتی را در بازارهای خارجی با نام قرارداد Features می‌شناسند.بازار آتی نوعی بازار پرریسک و در عین حال پرسود به حساب می‌آید. اگر هنوز در درک این نوع قرارداد دچار مشکل هستید، بهتر است یک مثال ساده برای شما بیاورید. فرض کنید که در حال حاضر قیمت هر سکه بهار آزادی 10 میلیون تومان باشد. یک قرارداد آتی بین خریدار و فروشنده در این خصوص وضع می‌شود. خریدار متعهد می‌شود که ظرف 6 ماه آینده، 10 عدد سکه تمام بهار آزادی را به مبلغ 10 میلیون تومان از فروشنده خریداری کند. فروشنده نیز متعهد می‌شود که ظرف 6 ماه آینده، 10 عدد سکه بهار آزادی را به قیمت 10 میلیون تومان به خریدار تحویل دهد.

خریدار به افزایش قیمت امیدوار است. هرچه قدر قیمت سکه در هر مرحله افزایش پیدا کند، قرارداد خریدار ارزش بیشتری پیدا خواهد کرد. در نتیجه خریدار می‌تواند به جای آنکه صبر کند تا 6 ماه دیگر تمام مبلغ را پرداخت کرده و سکه‌ها را با سود دریافت کند، قرارداد را واگذار کرده و بفروشد. حال بعد فروش و واگذاری، ممکن است دو هفته بعد، قیمت سکه به دلایلی ریزش پیدا کند، به این ترتیب ارزش قرارداد آتی خریدار کاهش پیدا می‌کند. فروشنده نیز به ریزش بازار امیدوار است. این یعنی فروشنده شاید حتی هنوز این سکه‌ها را به‌صورت فیزیکی نداشته باشد؛ اما تصور می‌کند که اگر قیمت سکه به روی 9 میلیون تومان برسد، سکه را می‌تواند به قیمت 9 میلیون تومان بخرد و به قیمت 10 میلیون تومان به خریدار بفروشد. فروشنده هم مجبور به خرید با همان قیمت است. به این ترتیب سود خواهد کرد. دقیقاً بر عکس روندی که اشاره کردیم، با سقوط قیمت، ارزش قرارداد خرید بیشتر می‌شود. پس در این معامله، افراد حتی در ریزش بازار نیز سود می‌کنند. این موضوع درباره ارزهای دیجیتال، ارزهای کشورهای خارجی، نفت، طلا، مس و. صدق می‌کند.

انواع قراردادهای آتی

انواع قرارداد آتی در حسابداری صنعتی

قراردادهای آتی به‌صورت کلی به دو دسته مختلف گروه کالا و مالی تقسیم می‌شوند. قراردادهای آتی کالا شامل محصولات کشاورزی، مواد نفتی، فلزات و. می‌شوند. قراردادهای آتی مالی شامل ابزارهایی همانند ارز، اوراق قرضه، سهم و. می‌شوند. جالب است بدانید که قرارداد آتی کالا در ایران ابتدا با معامله سکه تمام بهار آزادی آغاز شد. سپس به زعفران، زیره و پسته رسید. در حال حاضر وقتی که لیست قراردادهای آتی نگاه کنید، متوجه کالاهای مختلف در آن خواهید شد. قرارداد آتی سهام و شاخص نیز همان طور که اشاره کردیم، درباره ابزارهای مالی است. حتی امروزه در دنیای ارزهای دیجیتال نیز این موضوع دیده می‌شود. مبحث قرارداد آتی، از جمله مباحث مهم در دوره حسابداری صنعتی است که باید یاد بگیرید. به عنوان یک حسابدار صنعتی، از شما انتظار می‌رود تا قرارداد آتی را برای کالاهای مختلف تنظیم کنید.

قرارداد آتی چه ویژگی‌هایی دارد؟

قرارداد آتی دارای ویژگی‌های خاصی که آن را به یکی از قراردادهای محبوب تبدیل می‌کند. تخصیص سود بانکی به مبلغی که در حساب و در اختیار مشتری موجود است، معافیت مالیاتی، امکان برداشت یک روزه موجودی از حساب، امکان خرید و فروش نامحدود در هر روز معملاتی، کارمزدهای بسیار پایین، واریز روزانه سود و زیان به حساب مشتری، امکان کسب سود از ریزش و افت قیمت، دو طرفه بود بازار، پوشش ریسک و. همگی از جمله ویژگی‌های قرارداد آتی به حساب می‌آید.

کاربرد قرارداد آتی چیست؟

بسیاری از افراد درباره کاربرد قرارداد آتی سهام سؤال می‌کنند. خب واقعاً کاربرد قرارداد آتی مالی چیست؟ قرارداد آتی کالاهای فیزیکی چه کاربردی دارد؟ برای درک بهتر کاربرد این نوع قرارداد، باید بدانید که قرارداد آتی ریشه در مشخصات و همچنین اختیاراتی دارد که به معامله‌گران ارائه می‌شود. این نوع قرارداد در دو گروه خاص معامله‌گران بازار بورس بیشتر استفاده می‌شود. گروه اول کسانی هستند که قصد خرید یک کالا در آینده را در دارند؛ اما به‌دلیل نوسانات قیمت بازار، ترجیح می‌دهند تا آن را پیش خرید کنند تا دریافت کالای آن‌ها تضمین شود. گروه دوم، گروه اصلی معامله‌گرانی هستند که از قراردادهای آتی سود به دست می‌آورند.

گروه دوم کسانی هستند که می‌خواهند از نوسانات بازار، کسب درآمد کنند. این دسته افراد می‌توانند بر اساس استراتژی‌های معماملاتی، از افزایش یا حتی کاهش قیمت کالا یا اوراق قرضه و. سود ببرند. این دسته افراد با پیش‌بینی تغییرات قیمتی، با کمک عقد قرارداد آتی و فروش آن قرارداد در زمان مناسب، می‌توانند شانس خود را در بازار آتی امتحان کنند.

در مقابل قراردادهای آتی، قراردادهای سلف یا پیش قرارداد، وجود دارد

بیشتر بخوانید:

دو طرفه بودن قرارداد آتی به چه معناست؟

دو طرفه بودن بازار در قراردادهای آتی بدان معناست که ریزش و افزایش قیمت در هر صورت می‌تواند سودآور باشد. معامه‌های یک طرفه به معامله‌هایی گفته می‌شود که فرد از افزایش قیمت بازار سود و از کاهش قیمت بازار و ریزش ضرر می‌کند. در حالی که در معامله دو طرفه، همیشه امکان کسب سود نیز وجود دارد. به این ترتیب حتی افت و ریزش بازار نیز می‌تواند به‌صورت یک طرفه معامله باشد. به همین خاطر همیشه قراردادهای آتی را می‌توان خرید و فروش کرد. معاملات دو طرفه مزایای خاصی هم دارند. برای مثال امکان کسب سود از ریزش قیمت‌ها وجود دارد. همچنین می‌توان معامله چندین برابر موجودی انجام داد که به آن‌ها معاملات اهرمی مالی گفته می‌شود. البته این نوع معامله ریسک بسیاری هم دارد. امکان کسب سود بدون ریسک یا همان آربیتراژ نیز وجود دارد. تمامی اینها باعث شده تا معاملات دو طرفه به یکی از معاملات و قراردادهای پرطرفدار تبدیل شوند.

به‌صورت مختصر باید گفت که قرارداد آتی به قرارداد خرید و فروش تضمینی و نه خود خرید و فروش گفته می‌شود. در این قرارداد فروشنده موظف می‌شود که در تاریخ و زمان مقرر، مقداری مقررر از محصولی خاص با کیفیتی خاص را با قیمتی خاص به خریدار تحویل دهد و خریدار هم موظف می‌شود که این کالا را در همان زمان به همان قیمت بخرد. دو طرف برای تضمین معامله، مبلغی را به بورس ارائه می‌دهند. این نوع معامله به‌خاطر نوسانات بازار به وجود آمده است. به این ترتیب اگر قیمت افزایش پیدا کند، خریدار سود کرده و فروش ضرر می‌کند و در صورتی که قیمت کاهش پیدا کند، خریدار ضرر کرده و فروشنده سود بیشتری می‌کند.