تعیین قیمت اوراق در بازار

«بازار سهام در کوتاه‌ مدت یک ماشین نظرسنجی و در درازمدت یک ترازوی دیجیتال است.»

عرضه ۴ میلیون اوراق مسکن به منظور ساماندهی بازار/رشد ۹۲ درصدی مصرف اوراق در سال گذشته

مدیر امور طرح و برنامه بانک مسکن، گفت: عرضه 4 میلیون برگ اوراق مسکن در دستور کار قرارگرفته که 2میلیون 500هزار برگ مرتبط با رفع مشکل سجامی عرضه‌کنندگان و 1میلیون 500هزار تعیین قیمت اوراق در بازار برگ مرتبط با عرضه ماهانه اوراق مسکن است.

محمدحسن مرادی مدیر امور طرح و برنامه بانک مسکن در برنامه «روی خط بازار» رادیو اقتصاد، ضمن بیان افزایش قیمت اوراق مسکن، عنوان کرد: تعیین قیمت اوراق مسکن وابسته به عرضه و تقاضا بازار بورس اوراق بهادار است و هیچ نهادی در کشور از جمله بانک مسکن نمی‌تواند به طور مستقیم در تعیین قیمت نقش موثر داشته باشد.

مدیر امور طرح و برنامه بانک مسکن در بیان نحوه عرضه اوراق مسکن، گفت: اوراق مسکن براساس توافق اولیه دارنده حساب ممتاز و بانک مسکن به صورت ماهانه به متقاضی اعطا شده و دارنده حساب ممتاز می‌تواند نسبت به عرضه اوراق در بازار اقدام کند. بنابراین عرضه اوراق از سوی بانک به طور مستقیم تحت تاثیر مانده حساب ممتاز است و حجم عرضه در اختیار بانک نیست.

*عرضه و تقاضا قیمت اوراق بهادار را تعیین می‌کند

وی ضمن تاکید بر این نکته که افزایش قیمت اوراق مسکن عایدی برای بانک مسکن ندارد، افزود: تعیین بهای اوراق مسکن ارتباطی با بانک نداشته و تابع عرضه و تقاضاست.

مرادی در تبیین عملکرد بانک مسکن در مدیریت عرضه و تقاضا اوراق مسکن گفت: بانک مسکن می‌تواند با استفاده از راهکارهایی نظیر افزایش سقف تسهیلات، تسهیل شرایط دریافت تسهیلات و استفاده از عکس راهکارهای عنوان شده به طور غیر مستقیم در مقدار تقاضا اثرگذار باشد. لازم به تاکید است در طول سال جاری شاهد اقدامات ذکرشده از سوی بانک مسکن نبوده‌ایم.

مدیر امور طرح و برنامه بانک مسکن، در توضیح دلایل افزایش قیمت اوراق مسکن گفت: در 2ماهه ابتدایی سال 97 ،3میلیون 335هزار برگ اوراق منتشر شده که این رقم در 2ماهه ابتدایی سال 98 به 3میلیون و 124هزار برگ رسیده است. کاهش جزیی انتشار اوراق به دلیل مشکلات سجامی است که برای فروش اوراق به وجود آمده است و شاهد کاهش عرضه از سمت مشتریان بوده‌ایم، از سوی دیگر نقدینگی 60 هزار میلیاردی که به سمت بورس رفته است منجر به انباشتگی تقاضا شده است، بطوریکه شاهد افزایش 92 درصدی مصرف اوراق مسکن در سال گذشته بوده ایم. مجموع شرایط عنوان شده منجر به افزایش قیمت اوراق مسکن در این حوزه شده است.

مردای در بیان اقدامات بانک مسکن به منظور ساماندهی بازار اوراق مسکن، عنوان کرد: عرضه 4میلیون برگ اوراق مسکن در دستور کار قرارگرفته که 2میلیون 500هزار برگ مرتبط با رفع مشکل سجامی عرضه‌کنندگان و 1 میلیون و 500 هزار برگ مرتبط با عرضه ماهانه اوراق مسکن است. این عرضه منجر به کاهش قیمت اوراق مسکن شده است.

فرمول حجم مبنا

اگر با بازار سرمایه و بورس اوراق بهادار آشنا باشید احتمالا واژه حجم مبنا را بر روی تابلو معاملات دیده‌اید. ممکن است این سوال برای شما هم پیش آمده باشد که فرمول حجم مبنا چیست و حجم مبنا چگونه محاسبه می‌شود؟! اصلا حجم مبنا چه کاربردی دارد؟!

به طور کلی حجم مبنا با هدف کاهش میزان نوسانات سهام و ریسک معاملات در بازار سرمایه ایران استفاده می‌شود. اما برای رسیدن به پاسخ دقیق‌تر سوالاتمان، ابتدا باید کمی در مورد قیمت آخرین معامله و قیمت پایانی توضیح دهیم. اگر شما هم علاقمند به درک فرمول حجم مبنا و نحوه محاسبه آن هستید تا پایان این مقاله همراه ما باشید تعیین قیمت اوراق در بازار …

قیمت آخرین معامله

همان طور که از نام آن مشخص است، به آخرین قیمتی که سهام یک شرکت بر روی تابلوی معاملات بین خریدار و فروشنده معامله می‌شود، قیمت آخرین معامله می‌گویند. این عدد در تابلوی معاملات با عنوان “معامله” یا “آخرین معامله” نوشته شده است.

قیمت پایانی

قیمت پایانی در واقع عبارت است از “ میانگین وزنی قیمت سهام در طول زمان معاملات با در نظر گرفتن حجم مبنا “.

لازم به ذکر است که قیمت پایانی هر روز، مبنای نوسانات قیمت روز بعد معاملاتی قرار می‌گیرد. مثلا اگر قیمت پایانی روز چهارشنبه برای یک سهم عدد ۱۰۰۰ ریال باشد، بازه مجاز نوسان قیمت در روز معاملاتی بعد یعنی شنبه، ۵% مثبت (۱۰۵۰ ریال) و ۵% منفی آن (۹۵۰ ریال) است.

نحوه تأثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی سهام

برای درک بهتر اثر حجم مبنا بر قیمت پایانی اجازه دهید با یک مثال بحث را ادامه دهیم:

مثال : فرض کنید بازه مجاز معاملات سهام یک شرکت در روز شنبه از ۹۵۰ ریال تا ۱۰۵۰ ریال بوده و حجم مبنای آن ۲۰۰۰ سهم باشد. دو حالت ممکن است پیش بیاید :

الف – اگر حجم معاملات سهام کمتر از حجم مبنا باشد:

فرضا ۸۰۰ برگه سهم با میانگین وزنی قیمت ۱۰۳۰ ریال معامله شده باشد، قیمت پایانی عبارت است از :

قیمت پایانی روز قبل + [حجم مبنا / (تعداد سهام معامله شده * (قیمت پایانی روز قبل – میانگین وزنی قیمت معامله شده))] = قیمت پایانی

با توجه به داده های زیر :

میانگین وزنی قیمت معامله شده = ۱۰۳۰ ریال
قیمت پایانی روز قبل = ۱۰۰۰ ریال
تعداد معامله شده = ۸۰۰ تعیین قیمت اوراق در بازار برگه سهم
حجم مبنا = ۲۰۰۰ سهم

قیمت پایانی برابر با ۱۰۱۲ ریال خواهد بود.

ب- اگر حجم معاملات سهام بیشتر از حجم مبنا باشد:

قیمت پایانی برابر است با میانگین وزنی همه قیمت‌های معامله شده در طی یک روز معاملاتی.

حال می‌رسیم به نحوه محاسبه حجم مبنا برای سهام شرکت‌های مختلف …

فرمول حجم مبنا

بر اساس ابلاغیه دو شرکت بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران، روش جدید محاسبه حجم مبنا از تاریخ ۱۲ اسفند ۹۸ اجرا می‌شود. بر این اساس محاسبات حجم مبنا مطابق روال گذشته بعد از پایان آخرین روز معاملاتی هر هفته انجام شده و برای هفته آینده لحاظ می‌گردد.

• برای محاسبه فرمول حجم مبنا کافیست عدد ۰/۰۰۰۴ را در تعداد سهام شرکت مورد نظر ضرب کنیم تا حجم مبنای آن شرکت محاسبه شود.

اما استثناهایی هم وجود دارد که در ادامه توضیح می‌دهیم …

تعریف ارزش مبنا

با ضرب کردن حجم مبنای به دست آمده (در بالا) در قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی هفته، ارزش مبنا به دست می‌آید.

فرمول حجم مبنا در شرکت‌های بورسی

• برای شرکت‌های با تعداد سهام کمتر از ۲۰ میلیارد سهم
  • اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
  • اگر عدد به دست آمده کمتر از ۵۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۵۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
  • اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۰۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۰۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
  • برای شرکت‌های با تعداد سهام بیشتر از ۲۰ میلیارد سهم
    • اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۵۰ تا ۱۲۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
    • اگر عدد به دست آمده کمتر از ۵۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۵۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
    • اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۲۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۲۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته

    

    فرمول حجم مبنا در شرکت‌های فرابورسی (بازار اول و دوم فرابورس)

    • برای شرکت‌های با تعداد سهام کمتر از ۲۰ میلیارد سهم
      • اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
      • اگر عدد به دست آمده کمتر از ۵۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۵۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
      • اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۰۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۰۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
      • برای شرکت‌های با تعداد سهام بیشتر از ۲۰ میلیارد سهم
        • اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۵۰ تا ۱۲۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
        • اگر عدد به دست آمده کمتر از ۵۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۵۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
        • اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۲۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۲۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته

        

        فرمول حجم مبنا در بازار پایه زرد فرابورس

        • برای شرکت‌های با تعداد سهام کمتر از ۲۰ میلیارد سهم
          • اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۲۰ تا ۱۰۰ تعیین قیمت اوراق در بازار میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
          • اگر عدد به دست آمده کمتر از ۲۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۲۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
          • اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۰۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۰۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
          • برای شرکت‌های با تعداد سهام بیشتر از ۲۰ میلیارد سهم
            • اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۲۰ تا ۱۲۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
            • اگر عدد به دست آمده کمتر از ۲۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۲۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
            • اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۲۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۲۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته

            

            فرمول حجم مبنا در بازار پایه نارنجی فرابورس

            • برای شرکت‌های با تعداد سهام کمتر از ۲۰ میلیارد سهم
              • اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۱۰ تا ۱۰۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
              • اگر عدد به دست آمده کمتر از ۱۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
              • اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۰۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۰۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
              • برای شرکت‌های با تعداد سهام بیشتر از ۲۰ میلیارد سهم
                • اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۱۰ تا ۱۲۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
                • اگر عدد به دست آمده کمتر از ۱۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
                • اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۲۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۲۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته

                

                فرمول حجم مبنا در بازار پایه قرمز فرابورس

                • برای شرکت‌های با تعداد سهام کمتر از ۲۰ میلیارد سهم
                  • اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۵ تا ۱۰۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
                  • اگر عدد به دست آمده کمتر از ۵ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۵ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
                  • اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۰۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۰۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
                  • برای شرکت‌های با تعداد سهام بیشتر از ۲۰ میلیارد سهم
                    • اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۵ تا ۱۲۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
                    • اگر عدد به دست آمده کمتر از ۵ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۵ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
                    • اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۲۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۲۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته

                    

                    در گذشته نحوه محاسبه فرمول حجم مبنا اندکی متفاوت بود. همچنین حجم مبنا در نمادهای فرابورس و بازار پایه لحاظ نمی‌شد. لذا بسیاری از نظرات این مقاله بر اساس روش قدیمی محاسبه (قبل از تاریخ ۱۲ اسفند ۹۸) پاسخ داده شده‌اند.

                    روش قدیمی فرمول حجم مبنا

                    خب حالا به نحوه محاسبه حجم مبنا می‌پردازیم.

                    تا پیش از اسفند سال ۱۳۹۳ حجم مبنا برای هر سهم تقریبا عدد ثابتی بوده و هر سال یک بار توسط شرکت مدیریت فناوری بورس تهران محاسبه می‌شد.

                    اما در حال حاضر این عدد به صورت هفتگی محاسبه می‌شود و در ابتدای هر هفته داخل صفحه نماد هر سهم قرار می‌گیرد.

                    این مصوبه از ابتدای اسفندماه ۱۳۹۳ در حال اجراست.

                    حجم مبنای کلیه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار برابر با ۰/۰۰۰۴ تعداد سهام شرکت است. حداکثر ارزش حجم مبنا می‌بایست ۱۰ میلیارد ریال و حداقل آن ۵۰۰ میلیون ریال باشد که تعداد آن براساس قیمت پایانی سهم در آخرین روز معاملاتی هر هفته محاسبه و از اولین روز معاملاتی هفته بعد اعمال می‌شود.

                    طبق این قانون برای محاسبه حجم مبنا کافی است به سادگی روش زیر را دنبال کنید:

                    ابتدا تعداد سهام شرکت را در عدد ۴ ضرب و بر عدد ۱۰۰۰۰ تقسیم می‌کنیم.

                    عدد بدست آمده حجم مبنای ما خواهد بود.

                    اما لازم است یک تبصره را در آن رعایت کنیم.

                    عدد بدست آمده را در قیمت پایانی سهم در روز چهارشنبه ضرب می‌کنیم:

                    1. اگر عدد بدست آمده در آخرین روز کاری هفته (معمولا چهارشنبه) عددی بین ۵۰۰ میلیون ریال و ۱۰ میلیارد ریال بود: حجم مبنای ما برای روز شنبه همان عدد بدست آمده در بالا خواهد بود.
                    2. اگر عدد بدست آمده کمتر از ۵۰۰ میلیون ریال بود حجم مبنای ما برای روز شنبه برابر خواهد بود با ۵۰۰ میلیون ریال تقسیم بر قیمت پایانی روز چهارشنبه.
                    3. اگر عدد بدست آمده بیشتر از ۱۰ میلیارد ریال بود حجم مبنای ما برای روز شنبه برابر خواهد بود با ۱۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی روز چهارشنبه.

                    چکیده مطلب :

                    همان‌طور که گفته شد حجم مبنا یکی از ابزارهایی است که در بازار سرمایه کشور ما برای کاهش ریسک سرمایه‌گذاری و کنترل کردن نوسانات شدید بازار به وجود آمده است. در این تعیین قیمت اوراق در بازار مقاله علاوه بر تعریف حجم مبنا و نحوه اثرگذاری آن بر قیمت پایانی سهام، به فرمول حجم مبنا و نحوه محاسبه آن پرداختیم.

                    به طور کلی و به صورت خلاصه فرمول محاسبه حجم مبنا را می‌توان به این صورت بیان کرد: تعداد سهام شرکت ضربدر ۰.۰۰۰۴

                    اما در محاسبات حجم مبنا استثناهایی هم وجود دارد که در این مقاله به صورت تفکیک شده توضیح داده شدند.

                    انواع سفارشات در بورس و روشهای تعیین قیمت سهام در فرم درخواست خرید و فروش چگونه است؟

                    انواع سفارشات در بورس و روشهای تعیین قیمت سهام در فرم درخواست خرید و فروش چگونه است؟

                    اگر تابه‌حال فرم درخواست خرید یا فروش اوراق بهادار را دیده باشید یا از روشهای دیگر خرید یا فروش سهام اقدام به ثبت سفارش در سامانه معاملاتی بورس کرده باشید می‌دانید که برای خرید یا فروش سهام نیاز است شما اطلاعاتی در مورد قیمت و تاریخ اعتبار درخواست خود ارائه کنید. همین عوامل باعث ایجاد انواع سفارشات در بورس می‌شود و تنوعی در روشهای تعیین قیمت سهام در فرم درخواست خرید یا فروش اوراق بهادار ایجاد می‌کند. برای آشنایی با راه‌های ثبت سفارش خرید و فروش در بورس آموزش مربوط به آن را در وب‌سایت مدیرمالی مطالعه کنید. در تصویر زیر فرم درخواست خرید یا فروش سهام را در کنار یکدیگر می‌بینید:

                    

                    همان‌طور که در فرم بالا مشاهده می‌کنید، بعد از تکمیل اطلاعات شخصی خود، نوبت به تکمیل اطلاعات مربوط به اوراق بهادار شما می‌رسد. منظور از نوع اوراق بهادار معمولاً سهام، اوراق مشارکت یا سایر انواع اوراق بهاداری است که در بازار معامله می‌شود. بعدازاینکه نام شرکت و نماد آن، تعداد درخواستی و مبلغ سرمایه گذاری خود را وارد کردید، نوبت به وارد کردن قیمت درخواستی می‌رسد.

                    تعیین قیمت سهام در فرم درخواست خرید یا فروش به سه نوع متفاوت امکان‌پذیر است.

                    1. درخواست خرید یا فروش به قیمت بازار
                    2. درخواست خرید یا فروش به قیمت محدود

                    در ادامه هر یک از این موارد را برای شما توضیح می‌دهیم:

                    منظور از درخواست خرید یا فروش سهام به قیمت بازار چیست؟

                    شما در ستون حداقل یا حداکثر قیمت می‌توانید عبارت “قیمت بازار” را بنویسید. درج عبارت قیمت بازار به این معنی است که شما به شرکت کارگزاری خود اجازه می‌دهید سهام موردنظر شما به قیمتی که سهم در روز درخواست شما در بازار معامله می‌شود، بخرد یا بفروشد. طبیعتاً شرکت کارگزاری به نفع شما کار می‌کند و هنگام خرید، اوراق بهادار موردنظر شما را در پایین‌ترین قیمت و هنگام فروش، آن را در بالاترین قیمت برای شما معامله می‌کند.

                    همچنین شما می‌توانید برای سفارش خود یک تاریخ اعتبار در نظر بگیرید. اعتبار درخواست هم مثل تعیین قیمت سهام انواع گوناگون دارد و ما در آموزشی جداگانه به این موضوع خواهیم پرداخت.

                    منظور از درخواست خرید یا فروش سهام به قیمت محدود چیست؟

                    اگر شما در ستون مربوط به حداقل قیمت یا حداکثر قیمت در فرم درخواست خرید یا فروش عدد معینی را وارد کنید، کارگزار موظف است سفارش شما در همان قیمت یا قیمتی مناسب‌تر برای شما، اجرا کند. برای مثال شما بعد از تجزیه و تحلیل سهام شرکت فرضی شناسا به این نتیجه رسیده‌اید که این سهم ارزش واقعی ۲۰۰ تومان دارد؛ اما در حال حاضر به قیمت ۲۱۰ تومان در بازار معامله می‌شود؛ بنابراین شما یک سفارش خرید به قیمت حداکثر ۲۰۰ تومان ثبت می‌کنید. در این صورت چنانچه قیمت سهم به ۲۰۰ تومان یا کمتر برسد، سفارش شما به اجرا گذاشته می‌شود.

                    نکاتی پیرامون انواع سفارشات در بورس و روشهای تعیین قیمت سهام در فرم درخواست خرید و فروش

                    توجه داشته باشید که ثبت سفارش خرید نزد کارگزار به این معنی نیست که سفارش شما حتماً در همان روز اجرا خواهد شد و سهام برای شما خریداری می‌شود. همین‌طور در مورد فروش سهام نیز، هیچ تضمینی وجود ندارد که سهام شما در همان روز به فروش برسد. بازار بورس ما از عمق کمی برخوردار است و درصد کمی از سهام شرکت ها در بازار معامله می‌شود. به همین دلیل به محض اینکه یک خبر مثبت یا منفی جدید در مورد شرکتی منتشر می‌شود، سرمایه گذاران (سهامداران) بسیاری برای خرید یا فروش سهام آن شرکت صف می‌کشند.

                    ایجاد صف خرید یا فروش سهام در بورس دقیقاً مانند سایر صف ها در نانوایی یا مراکز معاینه فنی خودروها آزاردهنده است. وقتی صف خرید ایجاد می‌شود، درواقع تقاضا برای سهم بیشتر شده و قیمت سهم شروع به افزایش می‌کند؛ بنابراین چنانچه شما درخواست خرید سهم به قیمت محدود ۲۰۰ تومان داده باشید و قیمت فعلی آن ۲۱۰ تومان است. تا زمانی که قیمت به ۲۱۰ تومان بازنگردد، سفارش شما انجام نمی‌شود.

                    همین‌طور در مواقعی که صف فروش ایجاد می‌شود و سهامداران یک شرکت همگی تصمیم به فروش سهام خود می‌گیرند، افزایش عرضه باعث کاهش قیمت آن سهم می‌شود؛ بنابراین اگر شما سفارش فروشی ثبت کردید که به قیمت بالاتری از قیمت فعلی سهم در بازار باشد تا زمانی که قیمت سهم مجدداً افزایش نیابد و به قیمت درخواستی شما نرسد، سفارش شما اجرا نمی‌شود.

                    بنابراین اگر عجله دارید و می‌خواهید سهام موردنظر خود را بخرید یا بفروشید از نوع اول یعنی درخواست خرید یا فروش به قیمت بازار استفاده کنید.

                    نکته دیگر اینکه ثبت سفارش خرید یا فروش به‌صورت اینترنتی و آنلاین تفاوت‌هایی با ثبت سفارش کاغذی دارد. مثلاً در ساعات معاملاتی قیمت خرید یا فروش حتماً باید در بازه قیمتی روز سهام تعیین شود و قیمت درخواستی شما نمی‌تواند خارج از این بازه باشد. همین‌طور درخواست خرید یا فروش به قیمت بازار هم به شکلی که در اینجا توضیح داده شد انجام نمی‌شود و با توجه به سامانه آنلاین کارگزاری ها تفاوت‌هایی دارد. برای یادگیری نحوه ثبت سفارش به قیمت بازار و به صورت آنلاین با پشتیبان سامانه آنلاین کارگزاری خود تماس بگیرید و از او راهنمایی بخواهید.

                    پیشنهادهای آموزشی مدیرمالی در مورد انواع سفارشات در بورس و روشهای تعیین قیمت سهام در فرم درخواست خرید و فروش

                    خرید و فروش سهام و معامله گری یکی از ارکان بازار بورس است؛ اما اگر بیش از حد و به صورت روزانه مدام خرید و فروش کنید، احتمالاً همه سود خود را بابت پرداخت کارمزد کارگزاری ها، از دست می‌دهید. پیشنهاد می‌کنیم مقاله آموزشی “پنج اشتباه رایج سرمایه گذاری در بازار بورس” را بخوانید. ما در این مقاله در مورد خریدوفروش بیش از حد کمی توضیح داده‌ایم. دوره آموزشی “آشنایی با اطلاعات نمادها” نیز نکات مفیدی دارد که می‌تواند برای شما سودمند باشد.

                    همین‌طور در مقاله “سفارش های خرید و فروش خود را هوشمندانه ثبت کنید!” اطلاعات بسیار مفیدی ارائه کرده‌ایم که شما می‌توانید با ثبت سفارشهای هوشمندانه، سود خود را حداکثر و زیانتان را حداقل کنید. در ضمن ما پیش‌ازاین توضیحاتی هم در مورد “خرید و فروش سهام در بورس بصورت آنلاین” داده‌ایم. اگر این بخش را نیز مطالعه نکرده‌اید، پیشنهاد می‌کنیم زمانی را به آن اختصاص دهید.

                    لطفاً‍ اگر این مطلب آموزشی درباره انواع سفارشات در بورس برای شما مفید بود، لینک این آموزش را برای دوستان خود بفرستید.

                    قیمت سهام چگونه محاسبه می‌شود

                    

                    این روزها بحث‌های زیادی درباره‌ی سهام و سرمایه‌گذاری در بورس اوراق بهادار می‌شنویم. بنابراین داشتن اطلاعاتی درباره‌ی بازار سهام و مهم‌تر از آن، روش‌های تعیین قیمت سهام بسیار مفید خواهد بود.

                    شرکت‌ها و سازمان‌های امروزی به سرمایه‌های هنگفتی نیاز دارند که فراتر از دارایی‌های یک یا چند نفر است. بازار سهام به جذب سرمایه و تأمین مالی این شرکت‌ها کمک می‌کند. همچنین سرمایه‌گذاران همگی و به طور جمعی ارزش سهام این شرکت‌ها را تعیین می‌کنند. وقتی عده‌ی انبوهی هر یک برای خود اقدام به ارزش‌گذاری سهمی می‌کند، قیمت سهام آن شرکت به قیمت ایده‌آل نزدیک می‌شود. این مقاله را بخوانید تا با نحوه‌ی ارزش‌گذاری آن آشنا شوید.

                    تاریخچه‌ی بازار سهام

                    

                    در گذشته‌ی دور شرکت‌ها فقط با پول صاحبان شرکت راه‌اندازی و اداره می‌شدند. کسب‌وکارهای کوچک به سرعت رشد کرده و تنها با تکیه بر سودآوری‌شان به حیات خود ادامه می‌دانند. اما ممکن نیست بتوان همه‌ی کسب‌وکارها را تنها با بهره گرفتن از آورده‌ی بنیان‌گذاران راه‌اندازی کرد. مثلا برای ساختن یک کارخانه به پول هنگفتی تعیین قیمت اوراق در بازار نیاز دارید! اگر بانک‌ها به شما وام ندهند و نتوانید از دوست و آشنا هم چنین پولی قرض بگیرید، چه خواهید کرد؟
                    با آغاز اکتشافات اروپاییان در قرن ۱۵ و ۱۶ میلادی، نیاز آنها به پول افزایش پیدا کرد، اما پادشاهان علاقه‌ای به پشتیبانی از آنها نداشتند. مالکین و ثروتمندان با بهره‌های بالا حاضر به دادن وام بودند. بنابراین آنها تصمیم گرفتند از مردم عادی کمک بگیرند. و به این ترتیب شرکت هلندی هند شرقی، در سال ۱۶۰۲ نخستین شرکت سهامی‌ای بود که اوراق سهامش در بازار سهام آمستردام منتشر و معامله شد.

                    سهام چیست؟

                    برگه‌ی سهام یک شرکت شما را به نسبت میزان سرمایه‌گذاری‌تان (خرید برگه سهام) در سود آتی آن شرکت سهیم می‌کند. مثلا اگر شما یک سهم را از سهام شرکت اپل بخرید، با توجه به تعداد سهام ۱ میلیاردی آن، به اندازه یک میلیاردم از سود سالانه‌ی شرکت اپل نصیب شما خواهد شد.

                    فهرست شرکت‌ها

                    شرکت‌های عرضه‌کننده‌ی سهام در قالب فهرست شرکت‌های پذیرفته‌شده در بازار سهام (و یا بورس اوراق بهادار) معرفی می‌شوند. پذیرش این شرکت‌ها دارای شرایطی بوده و آنها را موظف به ارائه و انتشار کلیه‌ی اطلاعات مهم و اثرگذار به عموم مردم می‌کند. در مقابل نام (یا نماد) این شرکت‌ها در تابلوی سهام قرار می‌گیرد و هر سهمی که توسط بازدیدکنندگان بازار خریداری شود به تأمین مالی آنها کمک خواهد کرد. پدیدار شدن سهام یک شرکت برای نخستین بار در بازار سهام، «عرضه‌ی اولیه» نام دارد.

                    کارگزاران سهام

                    

                    کارگزاران سهام بین شرکت‌های پذیرفته‌شده (فروشندگان) و خریداران رابطه برقرار می‌کنند (همانند یک فروشگاه اینترنتی). معامله‌ی میلیون‌ها سهم در روز، مواجهه‌ی مستقیم شرکت‌ها با خریداران را غیرممکن کرده است. بنابراین کارگزاری‌ها به عنوان رابطی بین شرکت‌ها و خریداران بالقوه عمل می‌کنند.

                    ارزش‌گذاری سهام

                    مفاهیم اولیه

                    یکی از مفاهیم پایه‌ای در تعیین ارزش یک سهم «سود هر سهم» یا همان EPS است. همان‌طور که از نامش پیداست مقدار سود متعلق به یک سهم شرکت، از تقسیم کل سود سالانه‌ی شرکت بر تعداد سهام شرکت به دست می‌آید. مثلا اگر شرکتی ۱ میلیون سهم داشته باشد و سود سالانه‌ی آن ۵ میلیون تومان باشد، از تقسیم ۵ میلیون بر ۱ میلیون به سود ۵ تومانی برای هر سهم می‌رسیم.

                    محاسبه‌ی قیمت سهام

                    

                    
                    برای بررسی میزان پول لازم برای خرید ۱ سهم از شرکت کافیست سود سال‌های آینده را جمع کنید:

                    قیمت سهام = EPS سال اول + EPS سال دوم + …

                    البته می‌دانیم که ارزش ۱ تومان امروز با ۱ تومانِ ۱۰ سال بعد یکی نیست. به دلیل نرخ سود (i)، پول شما پس از ۱۰ سال ارزش کمتری خواهد داشت. پس فرمول پیشین نیاز به بهبود دارد:

                    … + (۲^(EPS ÷ (i+۱ سال دوم) + ((EPS) ÷ (i+۱ سال اول)) = قیمت سهام

                    حالا که بحث کمی پیچیده شد، کار را ساده می‌کنم و راه میانبری برای دو وضعیت نشان می‌دهیم:
                    ۱. شرکت‌های بالغ به حدی بزرگ شده‌اند که به سختی و کندی رشد می‌کنند

                    نرخ سود ÷ EPS = قیمت سهام

                    نرخ سود مورد انتظار را می‌توان با توجه به میزان ریسک مربوط به شرکت، ریسک بازار و نرخ سود درازمدت اعلام‌شده توسط دولت محاسبه کرد.
                    قیمت سهام این شرکت‌ها معمولا به کندی تغییر می‌کند. تنها تغییر نرخ سود رسمی، ریسک‌های مربوط به شرکت (مثل سیل یا حمله‌ی آفات برای شرکت‌های حوزه‌ی کشاورزی) و یا تغییر ریسک بازار (مانند بحران مالی سال ۲۰۰۸) است که باعث تغییر قیمت قابل توجه می‌شود. اما در شرایط عادی هیجان چندانی وجود نخواهد داشت.

                    

                    ۲. شرکت‌های در حال رشد

                    (نرخ رشد مورد انتظار شرکت – نرخ سود) ÷ EPS سال بعد = قیمت سهام

                    اجازه دهید از یک مثال ساده استفاده کنیم. فرض کنیم EPS سال آینده شرکتی ۴۸ تومان است، نرخ سود مورد انتظار را با توجه به ریسکی که برای آن محتمل می‌دانیم، ۲۰ درصد در نظر می‌گیریم و نرخ رشد سالانه‌ی شرکت هم ۵ درصد است. بنابراین طبق فرمول، قیمت ایده‌آل سهام ۳۲۰ تومان خواهد بود:
                    ۳۲۰ = (۵٪ – ۲۰٪) ÷ ۴۸
                    اما نرخ رشد (در اینجا ۵٪) را چگونه پیدا کنیم؟

                    یافتن نرخ رشد

                    برای یافتن نرخ رشد شرکت، سود آن در سال آینده و سال‌های بعدی، روش علمی دقیق و پاسخ کاملی وجود ندارد. به همین دلیل ما به بازار سهام نیاز داریم. در این بازار همه‌ی بازیگران هوش‌شان را به کار می‌گیرند تا میزان نرخ رشد شرکت‌ها و در نتیجه قیمت فعلی سهام آنها را کشف کنند.
                    برای تحقق پیش‌بینی جامع و روشن کردن مسیر آینده، همیشه به داده‌های جدید و پروژه‌های پیش‌ِ رو نیاز داریم. مثلا اگر شرکتی مدیر خلاق و باهوشی استخدام کند، آینده‌ی روشنی را برایش پیش‌بینی می‌کنیم. اطلاعات سودمند دیگری هم برای سرما‌یه‌گذاران وجود دارد؛ از جمله:
                    ۱. صورت‌های مالی دوره‌ای شرکت‌ها که شِمایی از شرایط کاری و مالی شرکت به ما می‌دهد
                    ۲. صورت‌های مالی شرکت‌های مشابه (شرکت‌های یک صنعت) یا شرکت‌های اثرگذار بر شرکت مورد نظر. مثلا اگر شرکت‌های تولید و عرضه‌ی فلزات اساسی دچار مشکل شوند، می‌توان انتظار بروز مشکل را در شرکت‌های تولیدکننده‌ی انواع محصولات فلزی و آلیاژها داشت.
                    ۳. تغییر روند‌ها. مثلا وقتی گزارشاتی مبنی بر میل روزافزون مردم به استفاده از گوشی‌های هوشمند دریافت می‌شود، می‌توان انتظار رشد شرکت‌های نرم‌افزاری فعال در زمینه‌های اپلیکیشن‌های موبایل را داشت.
                    ۴. بروز تغییرات در بازارهای گسترده‌تر
                    ۵. تغییرات در اقتصاد جهانی

                    پیش‌بینی شرایط بازار

                    

                    بنابراین ما سعی می‌کنیم تا جایی که می‌توانیم اطلاعات کسب کنیم و با تکیه بر آنها نرخ رشد شرکت و قیمت سهام آن را تعیین کنیم. مثلا اگر اخباری مبنی بر کاهش فروش آی‌پد منتشر شود، نه تنها اپل بلکه احتمالا سامسونگ هم به مشکل خواهد خورد زیرا می‌دانیم فروش گلکسی‌تبِ سامسونگ کمتر هم خواهد شد.
                    پیش‌بینی و تخمین نرخ رشد بیش از اینکه مبتنی بر علم باشد، یک هنر است و این کاری‌ است که میلیون‌ها نفر به طور جمعی در بازار سهام انجام می‌دهند. چون نرخ رشد بر اساس اطلاعات جدید پیوسته تغییر می‌کند، قیمت سهام هم به طور مداوم در حال تغییر است.

                    مزیت‌های بازار سهام

                    ۱. راه‌اندازی کسب‌وکار: بازار سهام امکان جذب و تأمین سرمایه را از طریق فروش سهام به عده‌ی زیادی از مردم فراهم می‌کند که به معنای افزایش گزینه‌های موجود برای تأمین مالی یک کسب‌وکار است.
                    ۲. تقسیم ریسک: در بازار سهام ریسک یک شرکت را میان انبوهی از مردم (سهام‌داران) تقسیم می‌کنید. چون افراد بخش کوچکی از سهام یک شرکت را در اختیار دارند، در صورت ورشکستگی آن شرکت هر کس به اندازه‌ی میزان سهام خود متضرر می‌شود.
                    ۳. پیش‌بینی جمعی ارزش سهام

                    

                    
                    وارن بافِت می‌گوید:

                    «بازار سهام در کوتاه‌ مدت یک ماشین نظرسنجی و در درازمدت یک ترازوی دیجیتال است.»

                    تنظیم نرخ سود با اهرم اوراق دولتی

                    قبل از سال 1390، اوراق مشارکت به عنوان تنها ابزار مالی از گروه اوراق بهادار با درآمد ثابت (به اختصار بازار اوراق بدهی)، صرفاً در شبکه بانکی به فروش رسیده و مورد خرید و فروش قرار می‌گرفت.

                    قبل از سال 1390، اوراق مشارکت به عنوان تنها ابزار مالی از گروه اوراق بهادار با درآمد ثابت (به اختصار بازار اوراق بدهی)، صرفاً در شبکه بانکی به فروش رسیده و مورد خرید و فروش قرار می‌گرفت. عمده مشکل خرید و فروش اوراق در شبکه بانکی این بود که اوراق همواره با قیمت اسمی مورد خرید و فروش قرار می‌گرفتند. بنابراین زمانی که نرخ‌ها در بازار تغییر پیدا می‌کرد، طبیعتاً اوراق با نرخ بالاتر کمیاب شده و دارندگان آن تمایلی به عرضه آن نداشتند و در عوض اوراق با نرخ پایین‌تر بدون مشتری می‌ماند و معمولاً به طور کامل به فروش نمی‌رسید. علت اصلی این مشکل ناشی از نبود سیستم معاملاتی در شبکه بانکی بود که اجازه نوسان قیمت را نمی‌داد. در حالی که در سیستم معاملاتی بازار سرمایه، امکان معامله اوراق با نرخ توافقی و بر مبنای عرضه و تقاضا فراهم بود و به همین دلیل نیز از سال 1390 به تدریج شاهد مهاجرت و انتقال بازار معاملاتی کلیه اوراق بدهی از سیستم بانکی به سیستم‌های معاملاتی بورس‌های کشور بوده‌ایم.

                    در سیستم‌های معاملاتی بورس‌های کشور، قیمت اوراق با مکانیسم عرضه و تقاضا تعیین می‌شود، بنابراین امکان معامله یک ورقه با ارزش اسمی 100 هزار تومان با قیمت‌های کمتر یا بیشتر از مبلغ اسمی آن وجود دارد.

                    به عنوان مثال در شرایطی که نرخ سود اسمی اوراقی 20 درصد باشد، چنانچه نرخ سود مورد انتظار بازار نیز 20 درصد باشد، این اوراق با همان قیمت اسمی 100 هزار تومان در بازار مورد مبادله قرار می‌گیرند. اما اگر نرخ‌ها در بازار کاهش یافته و مثلاً به 18 درصد برسند، قیمت این اوراق به دلیل برخورداری از نرخ سود بالاتر، افزایش یافته و مثلاً به 102 یا 105 هزار تومان افزایش می‌یابند (افزایش قیمت نسبی اوراق در بازار، علاوه بر مابه‌التفاوت نرخ سود اسمی و نرخ سود بازار، تابع «دیرش» (Duration) اوراق نیز است).

                    

                    همچنین در شرایطی که نرخ سود مورد انتظار بازار افزایش یافته و مثلاً به 22 درصد برسد، قیمت اوراق فوق‌الذکر کاهش یافته و مثلاً به 98 یا 95 هزار تومان کاهش خواهد یافت، بنابراین کسری سود ناشی از نرخ سود اسمی 20 درصد تا نرخ سود مورد انتظار بازار به میزان 22 درصد، با سود ناشی از افزایش قیمت اوراق از 95 هزار تومان تا 100 هزار تومان که در سررسید اوراق پرداخت خواهد شد، تامین می‌شود، بنابراین بازده تمام اوراق مستقل از نرخ سود اسمی آنها با قیمت بازار تنظیم می‌شوند.

                    در تاریخ 8 /7 /1394، اولین سری از اوراق بدهی دولتی در قالب «اسناد خزانه اسلامی» و در نماد معاملاتی «اخزا 1» در بازار ابزارهای نوین مالی فرابورس ایران مورد معامله قرار گرفت. با توجه به مختصات ویژه این اوراق، شروع معاملات ثانویه این اوراق را می‌توان نقطه عطف توسعه بازار بدهی و سرآغاز رشد و توسعه بازار بدهی در کشور دانست. خوشبختانه از آن تاریخ تاکنون این بازار با رشد بسیار خوبی همراه بوده است. نظر به اهمیت این بازار در توسعه نظام تامین مالی کشور، این گزارش به مرور زوایای مختلف این بازار پرداخته است.

                    ترکیب بازار اوراق بدهی در ایران

                    همان‌گونه که در نمودار 1 دیده می‌شود، بازار اوراق بدهی کشور که زمانی فقط از اوراق مشارکت تشکیل شده بود، هم‌اکنون بسیار متنوع شده و علاوه بر اوراق مشارکت، سایر ابزارهای مالی و انواع اوراق بهادار با درآمد ثابت نیز به آن افزوده شده است. صکوک اجاره، صکوک مرابحه، صکوک استصناع، اوراق منفعت، سلف و اوراق رهنی مسکن و اسناد خزانه اسلامی از جمله ابزارهای مالی جدیدی هستند که در چارچوب فقه اسلامی ایجاد شده و در چند سال اخیر به جمع ابزارهای مالی کشور افزوده شده‌اند.

                    

                    علت کاهش ارزش بازار اوراق بدهی در پایان سال 1397، سررسید شدن آنها طی سال 1397 است. البته قاعدتاً با سررسید شدن این اوراق، ناشران اوراق بدهی نسبت به انتشار اوراق جدید اقدام خواهند کرد، بنابراین حجم اوراق بدهی در پایان سال 1397، احتمالاً بیشتر از حجم نمایش داده شده در این نمودارها خواهد بود.

                    در حال حاضر انواع اوراق در بورس‌های مختلف کشور مورد معامله قرار می‌گیرند. نمودار 2 وضعیت توزیع اوراق بدهی در کلیه بورس‌های کشور را در افق زمانی 10ساله از سال 1387 تا 1397 نشان می‌دهد.

                    بخشی که به عنوان «فاقد بازار» در این نمودار مشخص شده است، شامل اوراقی است که از سوی دولت منتشر شده است، اما به دلیل عدم واگذاری کامل به بستانکاران یا عدم پذیرش در بورس‌ها، فاقد قابلیت معامله در بازارهای رسمی کشور هستند. این اوراق به مرور زمان در بورس‌های رسمی کشور پذیرش شده و مورد مبادله و معامله قرار خواهند گرفت.

                    

                    علاوه بر این، نمودار 3 وضعیت بازار اوراق را به تفکیک ناشران نشان می‌دهد. همان‌گونه که در این نمودار نمایش داده شده است، عمده اوراق موجود در بازار از سوی دولت منتشر شده است به گونه‌ای که بیش از 80 درصد اوراق موجود در بازار را اوراق دولتی تشکیل داده‌اند.

                    نکته قابل توجه این است که در دنیا نیز معمولاً بیش از 50 درصد اوراق موجود در بازار بدهی متعلق به دولت‌ها، شهرداری‌ها و موسسات مالی هستند.

                    جایگاه بازار اوراق بدهی در بازار مالی ایران

                    بازارهای مالی کشورها از دو بازار بدهی و سهام تشکیل شده‌اند. سهم بازار بدهی از کل بازار مالی کشورها رقمی بین 60 تا 70 درصد است. همان‌گونه که در جدول 1 نیز نشان داده شده است، در ایران نیز سهم بازار بدهی در پایان مردادماه سال 1397، 69 درصد است که در مقایسه با نسبت‌های بین‌المللی نشان‌دهنده وضع مطلوب ایران در زمینه نسبت بازار بدهی و سهام است. بازار بدهی که وظیفه اصلی تامین مالی بخش‌های مختلف اقتصادی را بر عهده دارد، نیز از دو بخش اصلی شامل تسهیلات بانکی و بازار اوراق بدهی تشکیل شده است و همان‌گونه که در جدول نیز نشان داده شده است، سهم تسهیلات بانکی در حال حاضر، 92 درصد در مقابل سهم هشت درصد اوراق بدهی است. این در حالی است که سهم اوراق بدهی از بازار بدهی در دنیا در ارقامی بین 55 تا 90 درصد قرار دارد و مقدار میانگین آن در دنیا در حدود 65 درصد است!‌ فاصله زیاد ما با دنیا (8 درصد در مقایسه با 65 درصد) لزوم گسترش بازار اوراق بدهی را بیش از پیش نمایان می‌سازد. ارقام فوق به خوبی نشان می‌دهند که نظام تامین مالی در ایران در واقع یک نظام «بانک‌محور» است زیرا 92 درصد تامین مالی کشور توسط نظام بانکی انجام شده است و صرفاً هشت درصد تامین مالی مبتنی بر بدهی، از طریق مکانیسم بازار انجام شده است.

                    

                    بازار اوراق بدهی، یکی از مهم‌ترین بازارهای مالی کشور است، که به‌رغم رشد خوب آن در سال‌های اخیر، هنوز از رشد و بلوغ کافی برخوردار نشده است.

                    نمودار 4 نشان می‌دهد که سهم بازار اوراق بدهی طی 10 سال اخیر 3 تا 9 درصد در نوسان بوده است.

                    سهم بازار اوراق بدهی در مقایسه با تسهیلات

                    اگر به اقلام تشکیل‌دهنده نمودار 4 در جدول 2 دقت کنیم، متوجه می‌شویم که ارزش بازار اوراق بدهی طی 10 سال اخیر، بیش از 16 برابر شده است و علت اینکه نسبت آن به کل بازار بدهی از چهار درصد صرفاً به هشت درصد افزایش یافته است، رشد بالای تسهیلات بانکی به میزان هفت برابر بوده است. حقیقت این است که تسهیلات بانکی با سرعت بسیار بالایی در حال افزایش است و در صورتی که بخواهیم در افق سال 1404 نسبت بازار اوراق بدهی را حداقل به 30 درصد برسانیم، لازم است تغییرات اساسی در نگاه خود به بازار اوراق بدهی ایجاد کنیم.

                    اهمیت اوراق بدهی دولت

                    دولت‌ها به دلیل قدرت منحصربه‌فرد خود در کسب درآمد در قالب اخذ انواع مالیات و عوارض، دارای پایین‌ترین درجه ریسک اعتباری و بالاترین درجه اعتبار از نظر ایفای به‌موقع تعهدات خود هستند. به همین دلیل، اوراق منتشرشده از سوی دولت‌ها همواره و سر زمان مقرر تادیه شده و خواهند شد و دقیقاً به همین دلیل اوراق بدهی دولت‌ها در هر کشوری، «معتبرترین» دارایی مالی تلقی شده و پراقبال‌ترین «ورقه بهادار» در بازارهای معاملاتی از جمله بورس‌ها و بازارهای خارج از بورس نیز هستند. به گونه‌ای که در برخی کشورها آن را هم‌سنگ «پول» می‌دانند با این تفاوت که به آن سود نیز تعلق می‌گیرد!

                    

                    با توجه به جایگاه اعتباری ویژه اوراق بدهی دولت، این اوراق ماده اولیه عملیات بازار باز (OMO: Open Market Operation) نیز است. اهمیت عملیات بازار باز که توسط بانک‌های مرکزی انجام می‌شود بر هیچ‌کس پوشیده نیست. در تمام کشورهای پیشرفته، بانک‌های مرکزی با استفاده از عملیات بازار باز، علاوه بر تامین مالی کوتاه‌مدت شبکه بانکی و تراز حساب بانک‌ها در پایان روز، نسبت به تعیین و تنظیم نرخ سود در بازارها نیز اقدام می‌کنند و در واقع کریدور نرخ بهره (Interest rate corridor) توسط بانک‌های مرکزی، عملاً در قالب عملیات بازار باز به منصه ظهور می‌رسد. بانک‌های مرکزی با خرید و فروش مداوم اوراق بدهی دولت‌ها در بازار بدهی، علاوه بر تنظیم نقدینگی و حجم پول موجود در بازار، تنظیم نرخ سود را نیز انجام می‌دهند.

                    در حال حاضر، دولت ایران، حجم بزرگی بدهی دارد. این بدهی خصوصیاتی دارد که می‌توان از آنها به خوبی بهره برد:

                    1- بدهی‌های دولت ایران عمدتاً داخلی و به ریال هستند. به عبارتی حجم بدهی مبتنی بر ارزهای خارجی آن بسیار کم است.

                    2- حجم بدهی‌های دولت به نسبت GDP‌، در مقایسه با سایر کشورها، رقم بالایی نیست. اما از طرف دیگر، مهم‌ترین مشکل بدهی‌های دولت ایران این است که این بدهی‌ها، اصطلاحاً «اوراق بهادارسازی» نشده‌اند. با اوراق بهادارسازی بدهی‌های دولت، نه‌تنها بار بزرگی از روی دوش دولت برداشته می‌شود، بلکه پیمانکاران و بستانکاران دولت نیز با دریافت طلب خود در قالب انواع اوراق با سررسیدهای مشخص، می‌توانند روی وصول آنها در زمان مشخصی در آینده حساب کرده یا با فروش اوراق خود در بازار به وجه نقد دست یابند. علاوه بر این، «اوراق بهادارسازی» بدهی‌های دولت، ابزار لازم را در اختیار بانک‌ها و بانک مرکزی قرار خواهد داد تا با استفاده از آن، ضمن انجام عملیات بازار باز، نرخ سود را نیز در بازار «اعتبار» تنظیم کند.

                    بنابراین می‌توان در پایان این مقاله دو پیشنهاد مهم را مطرح کرد:

                    1- دعوت از بانک مرکزی برای فعال کردن «عملیات بازار باز» و استفاده از اوراق دولتی موجود در بازار برای تنظیم نرخ سود کوتاه‌مدت در بازار.

                    2- درخواست از دولت برای اوراق بهادارسازی کلیه دیون و بدهی‌ها و انتقال آنها به بازار اوراق بدهی.

                    

                    2- از آنجا که ارقام مربوط به خالص تسهیلات بانکی در مقطع 31 /5 /1397 تا زمان تهیه این گزارش، توسط بانک مرکزی منتشر نشده است، رقم تخمینی بر مبنای آخرین آمار منتشره تسهیلات بانکی در مقطع 31 /2 /1397 و میانگین رشد آن بر مبنای رفتار ماهانه رشد تسهیلات بانکی در سنوات گذشته محاسبه شده است.