ریسک بازار سرمایه و بورس (معرفی و بررسی انواع ریسک در بازار)
بازار سرمایه جایی است که سرمایه‌گذاران برای کسب منفعت به خرید و فروش سهام می‌پردازند. همانطور که می‌دانید این سرمایه‌گذاری همیشه با موفقیت همراه نیست. ریسک هایی در بازار وجود دارد که سرمایه شما را تهدید میکند. چندان تفاوتی ندارد سرمایه‌گذار جسور باشید یا محافظه‌کار، در هر صورت با انواع مختلف ریسک در بازار بورس سروکار خواهید داشت. درواقع در بازارهای مالی همیشه ریسک وجود دارد و ریسک در این بازارها به عنوان یک عامل اصلی بین سهامداران جاافتاده است. در بازار ریسک هایی وجود دارد که اگر شما هوشمند نباشید به راحتی میتواند سرمایه شما را از بین ببرد.
در این مقاله قصد داریم انواع این ریسک ها را برای شما بازگو کنیم و بیاموزیم که چطور میشود از سرمایه خود درمقابل این ریسک ها محافظت کنید.
در یک طبقه‌بندی، ریسک در بازار بورس به دو قسمت کلی تقسیم میشود:
- ریسک های سیستماتیک
- ریسک های غیر سیستماتیک
ریسک غیر سیستماتیک در بازار سرمایه :
ریسک‌های قابل اجتناب یا غیرسیستماتیک آن دسته از ریسکهایی هستند که شاید بتوان با انجام برخی اقدامات از بروز آن جلوگیری کرد؛ مثلا در بازار سرمایه (بورس)، این ریسک‌ها معمولا به عوامل کلان اقتصادی وابسته نبوده و ناشی از خصوصیات خاص شرکت‌ها هستند.
برای مثال، اگر شرکتی که سهامش را خریده‌اید مدیریت ضعیفی داشته باشد یا توان رقابت با سایر شرکت‌ها را نداشته باشد، ریسک‌های حاصله ریسک غیرسیستماتیک است؛ همچنین اخباری که تاثیر بدی در یک صنعت خاص میگذارد.
این ریسک‌ها اغلب منشأ درونی دارند و علت بروز آن، به داخل شرکت‌ها مربوط است.
ریسک سیستماتیک در بازار سرمایه :
در مقابل، ریسک‌های سیستماتیک ریسکهایی هستند که غیرقابل کنترل هستند و وقوع آن در هر زمان دور از ذهن نیست.
نرخ تورم، بهره بانکی، سیاست‌های اقتصادی و سیاسی، نرخ ارز و … مواردی هستند که می‌توانند به صورت مستقیم یا غیرمستقیم در سودآوری شرکت و در نتیجه قیمت سهام آن تاثیرگذار باشند. توجه کنید که کنترل این ریسک‌ها در اختیار سرمایه‌گذار نبوده و به نوعی مربوط سیستم است.
همچنین اختلال و هنگی سیستم هسته معاملات نیز این روزها تبدیل به یک ریسک غیرقابل اجتناب شده است.
روش کاهش ریسک ریسک بازار چیست؟ های غیرسیستماتیک:
یکی از خطراتی که همواره سرمایه سهامداران را تهدید میکند این ریسک‌ها هستند.
همواره متخصصان پیشنهاد می‌کنند که سرمایه‌گذاران از تنوع بخشی پرتفوی خود به عنوان بهترین راه برای تسهیل این مسیر استفاده کنند.
توصیه‌ای که احتمالاً آن را با عبارتی نظیر «همه تخم مرغ‌های خود را در یک سبد نگذارید» شنیده‌اید.
تنوع بخشی پرتفوی به زبان ساده چیست؟
تنوع بخشی سبد سهام یک تکنیک برای مدیریت ریسک است. برای استفاده از این تکنیک شما باید انواع مختلفی از ابزارهای سرمایه‌گذاری را در یک پرتفوی با هم ترکیب کنید تا تأثیری را که هر یک از این ابزارها بر عملکرد کل پرتفوی خواهد داشت به حداقل برسانید.
احتمالاً می‌دانید که منظور از پرتفوی همان سبد سهام است و ابزارهای سرمایه‌گذاری نیز شامل متنوع سازی صنایع بورسی است.
تنوع بخشی ریسک پرتفوی شما را کاهش میدهد. فرمول‌های ریاضی و آمار وجود دارد که این جمله را اثبات میکند؛ اما از حوزه و حوصله این موضوع خارج است.
فرض کنید دو شرکت کشاورزی وجود دارد که یک زمان برداشت و فروش محصولش بهار و تابستان و دیگری زمان برداشت و فروشش زمان پائیز و زمستان است.
در بهار و تابستان شرکت اولی فروش قابل توجهی دارد و رونق دارد، ولی شرکت دومی از آنجا که فروشش در فصول دیگر است فروشی ندارد.
از طرف دیگر در فصول پائیز و زمستان در شرکت دومی زمان برداشت محصولات و فروش است و در این فصول به سوددهی می‌رسد و شرکت اولی در این فصول فروشی ندارد.
در اینگونه موارد ما می‌توانیم سهام هر دو شرکت را بخریم و ریسک را به طور قابل توجهی پوشش دهیم.
در این صورت در تمام فصول سال شرکت‌های ما فروش دارند و از این راه ریسک غیرسیستماتیک را کاهش دادیم.
ولی اگر آفات به مزارع هجوم بیاورند و محصولات آماده برداشت را از بین بروند، در این صورت راهی برای مقابله نداریم؛ این مثال ریسک سیستماتیک است.
راه‌حل این اتفاق چیست؟
راه‌حل این است که یک پرتفوی تشکیل دهید و ۵۰ درصد از سرمایه خود را به شرکت اول و ۵۰ درصد دیگر را در شرکت دیگر سرمایه‌گذاری کنید؛ چون شما پرتفوی خود را تنوع بخشی کرده‌اید، به جای اینکه عملکردتان وابسته به یک فصل سال باشد در تمام فصول به عملکرد قابل قبولی رسیده‌اید.
در بحث تنوع بخشی نکته حائز اهمیت این است که تنوع‌بخشی مانند پوشش زرهی و ضدگلوله نیست که موجب شود شما از ضرر و زیان، جان سالم به در ببرید.
باید توجه کنید که فرقی نمی‌کند پرتفوی شما چقدر متنوع شده است؛ سرمایه‌گذاری در هر حال همیشه همراه با ریسک است و تمام هدف ما از تنوع بخشی پرتفوی این است که در سطح مشخصی از ریسک، بیشترین بازده را به دست آوریم.
سوال دیگری که معمولا ذهن سرمایه گذاران را به خود مشغول میکند این است که باید چه تعداد سهام برای رسیدن به تنوع‌بخشی مطلوب خرید؟
در نظریه‌های علمی مطرح شده است که یک پرتفوی متنوع از چیزی حدود ۲۰ سهم شرکت‌های مختلف از صنایع گوناگون و اندازه‌های متفاوت تشکیل شده است؛ اما شاید مدیریت این تعداد شرکت برای ما کار دشوار و خسته کننده‌ای باشد.
بسیاری از متخصصان معتقدند اضافه کردن حداقل ۵ سهم برای تشکیل یک پرتفوی متنوع ضروری است.
همین‌طور انتخاب بیشتر از ۱۰ تا ۱۲ شرکت ممکن است سر شما را بیش از حد شلوغ کند و بعد از مدتی به خوبی نتوانید همه این شرکت‌ها را مورد بررسی دقیق قرار داده و در صورت نیاز پرتفوی خود را تعدیل کنید.
وارن بافت، محترم‌ترین چهره دنیای سرمایه‌گذاری می‌گوید: «سرمایه‌گذاری یعنی انتخاب سهام یک شرکت خوب در زمانی مناسب و نگه‌داشتن آن سهم تا هر وقتی‌که شرکت عملکرد خوبی دارد.»
پس لازم است بعد از تشکیل پرتفوی، گه گاه آن را مورد بازبینی قرار دهید و سرمایه گذاری هایی که دیگر ارزش ماندن در پرتفوی شما را ندارند، با گزینه‌های بهتر جایگزین کنید.
ریسک های دیگری در بازار سرمایه و بورس وجود دارد، در این بخش به تعریف آنها می‌پردازیم:
ریسک مالی (Financial Risk)
اگر در بازار سرمایه سهام شرکتی را خریدید که مبلغ زیادی وام از بانک دریافت کرده، طبیعتا شرکت مذکور باید اصل و سود وام دریافتی را در یک دوره مشخص پرداخت کند؛ بنابراین با تعهدات زیادی در آینده روبروست. این هزینه‌ها قطعا بر سوددهی شرکت نیز اثرگذار است. هر چقدر این تعهدات و به طور کلی تعهدات مالی یک شرکت بیشتر باشد، ریسک مالی نیز بیشتر خواهد بود.
ریسک نقدشوندگی (Liquidity Risk)
یکی از ویژگی‌های مهم یک دارایی خوب، این است که به سرعت به پول نقد تبدیل شود، مثلا از ویژگی‌های بازار مسکن نقدشوندگی کمتر آن نسبت به بازارهایی مثل سهام یا سکه است. بعد از سرمایه‌گذاری اگر بخواهید به هر دلیلی دارایی خود را به پول نقد تبدیل کنید، اما خریدار مناسبی برای دارایی شما وجود نداشته باشد، سرمایه‌گذاری شما با ریسک نقدشوندگی همراه است.
ریسک نرخ ارز (Currency Risk)
یکی از مسائلی که به صورت مستقیم بر وضعیت و سودآوری سرمایه‌گذاری شما تأثیر میگذارد، نرخ ارز است. برای مثال با افزایش قیمت ارز قیمت سکه در بازار داخلی نیز افزایش می‌یابد؛ همچنین در بورس اوراق بهادار نیز سودآوری شرکتهایی که درآمدهای صادراتی و ارزی دارند افزایش یافته و لذا قیمت سهام آنها نیز بسیار بیشتر میشود. اما نکته این جا است که همه‌ی شرکت‌ها صادراتی نیستند! همیشه هم تغییرات ارز اثر مثبتی بر سرمایه گذاری ما نخواهد داشت! بنابراین، نوسانات نرخ ارز به عنوان یکی از ریسک‌های سرمایه‌گذاری، همواره مورد توجه سرمایه‌گذاران است.
ریسک تورم (Inflation Risk)
اگر تورم سالیانه کشور حدود ۲۰ درصد باشد و شما در سرمایه‌گذاری خود بتوانید ۶۰ درصد بازدهی کسب کنید، بازدهی شما مطلوب است زیرا که ۴۰ درصد بیشتر از تورم به دست آورده‌اید و در واقع قدرت خرید شما به اندازه ۴۰ درصد بیشتر شده است. حال اگر تورم به ۴۰ درصد افزایش پیدا کند و بازدهی شما همان عدد ۶۰ درصد باشد، چه اتفاقی می‌افتد؟! آیا باز هم این سرمایه‌گذاری جذاب خواهد بود؟! به این نوع ریسک که ناشی از افزایش تورم کشور است، ریسک تورم میگویند.
ریسک سیاسی (Political Risk)
عدم ثبات در اوضاع سیاسی که به مسائل اقتصادی یک کشور آسیب بزند، به طور مستقیم بر عملکرد بنگاه‌های اقتصادی فعال در آن کشور تأثیر میگذارد. هر اندازه بی‌ثباتی سیاسی و اقتصادی افزایش یابد، عملکرد بنگاه‌های اقتصادی بیشتر با مشکل روبرو میشود. به این ریسک، ریسک سیاسی یا اصطلاحا ریسک کشور نیز میگویند؛ البته توجه کنید که تحلیل شرایط و این که رویدادهای سیاسی چه تاثیری بر شرایط اقتصادی و بازارهای مالی می‌توانند داشته باشند، بر عهده‌ی سرمایه‌گذار یعنی شما است!
ریسک نرخ بهره (Interest Rate Risk)
فرض کنید که می‌خواهید بین سپرده‌گذاری در بانک با نرخ سود ثابت ۱۸ درصد و خرید سهام با بازده مورد انتظار ۴۰ درصد یکی را انتخاب کنید. اگر تمایل به پذیرش ریسک داشته باشید، به دلیل اختلاف ۲۲ درصدی که خودتان پیش‌بینی کرده‌اید، سهام را انتخاب می‌کنید. حالا اگر بانک مرکزی تصمیم بگیرد نرخ سود سپرده‌گذاری را از ۱۸ درصد به ۲۴ درصد افزایش دهد، چه اتفاقی می‌افتد؟ احتمالا این سوال را از خودتان بپرسید که “آیا ۱۶ درصد سود بیشتر ارزش ریسک را دارد؟”
نوسانات نرخ سود سپرده یا اوراق مشارکت میتواند بر تمامی بازارهای مالی و حتی فیزیکی اثرگذار باشد. پس ریسک نرخ سود یا در واقع تغییرات نرخ سود را به یاد داشته باشید.
ریسک تجاری (Business Risk)
تصور کنید سهام یک شرکت خودروسازی داخلی را خریداری کرده‌اید و پس از مدتی دولت تعرفه واردات خودروهای خارجی را کاهش دهد. در این صورت رقابت برای خودروسازان داخلی سخت تر شده و احتمالا کاهش فروش محصولات آنها باعث کاهش سودآوری این شرکت‌ها نیز خواهد شد. به این نوع ریسک که در واقع متوجه صنعت خاصی است و برای هر صنعت میتواند متفاوت باشد، ریسک تجاری میگویند.
در این ریسک های بازار سرمایه و بورس را معرفی کرده و مورد بررسی قرار دادیم.
آشنایی با مفهوم ریسک و بازده در بورس
سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه معمولاً با هدف دستیابی به سود و بازدهی بسیار خوب در آینده می‌باشد. بنابراین هر فردی پیش از سرمایه‌گذاری در این بازار باید با یک سری مفاهیم و اصطلاحات مهم در آن آشنایی داشته باشد. آگاهی از این مفاهیم به افراد کمک میکند تا سرمایه‌گذاری آنها با ریسک کمتری همراه باشد و احتمال موفقیت آنها افزایش یابد. «ریسک» و «بازده» از ارکان اصلی و عضو جدایی ناپذیر بازار سرمایه‌گذاری به حساب می‌آیند که هر سرمایه‌گذاری باید با آنها آشنایی کامل داشته باشد. در دنیای مالی و سرمایه‌گذاری، این دو مفهوم مخالف یکدیگر هستند. اما یک سرمایه‌گذاری مطمئن و پرسود، همواره بر اساس ارتباطی که بین ریسک و بازده وجود دارد، انجام میشود و نمی‌توان آنها را جدا از هم در نظر گرفت. در این مقاله از سری مقالات آموزش بورس در چراغ به بررسی مفهوم ریسک و بازده در بورس و نقش آن در سرمایه‌گذاری می‌پردازیم.
ریسک و بازده در بورس : تعریف ریسک
تعریف ریسک و بازده آن در بازار بورس چیست
در رابطه با مبحث ریسک و بازده در بورس در توضیح ریسک باید بگوییم که ریسک (RISK)، تفاوت بین پیش‌بینی و واقعیت است. همه‌ی افراد هنگام سرمایه‌گذاری، از بازدهی سرمایه‌ی خود پیش‌بینی و انتظاری دارند؛ در واقع آنها وقتی سهمی را می‌خرند، انتظار دارند که به میزان مشخصی سود دریافت کنند. حال اگر این انتظار محقق شود، طبیعتاً ریسک سرمایه‌گذاری به حداقل می‌رسد و حتی گاهی اوقات میتوان ریسک را به صفر رساند. اما اگر این پیش‌بینی درست از آب در نیاید، ریسکی برای سرمایه‌گذاری وجود خواهد داشت که باید به آن توجه نمود. البته در کنار این موارد، شخصیت افراد و میزان ریسک‌پذیری سرمایه‌گذارن و سهامداران هم در تحقق ریسک، اهمیت بسیاری دارد. باید دید که فرد تا چه حدی آماده است که ریسک را بپذیرد. بنابراین میتوان گفت که بین ریسک‌پذیری و روحیه‌ی افراد رابطه‌ی مستقیم وجود دارد.
برخی افراد ریسک‌پذیر هستند و بعد از آن‌که سرمایه‌ی خود را در بازار فعال می‌کنند و سهم می‌خرند، به ریسک تن می‌دهند و ترسی از این موضوع ندارند. اما افرادی هم هستند که ریسک‌گریز می‌باشند و ترجیح می‌دهند که به روش سرمایه‌گذاری غیرمستقیم وارد بازار بورس شوند. چرا که در این روش، مدیریت دارایی توسط کارشناسان مسلط به علوم تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی انجام میشود. بنابراین ریسک معاملات به میزان قابل توجهی کاهش خواهد یافت. برای بررسی ریسک و بازده در بورس می‌توانید ریسک سرمایه‌گذاری را با توجه به فرمول زیر محاسبه نمایید:
بازده واقعی – بازده پیش‌بینی شده = ریسک
انواع ریسک در سرمایه‌گذاری
برای آشنایی با مفهوم ریسک و بازده باید انواع ریسک را بشناسید. از یک منظر میتوان ریسک را به دو بخش تقسیم کرد.
۱. ریسک سیستماتیک (قابل اجتناب): ریسک سیستماتیک یا همان ریسک قابل اجتناب به عوامل درونی شرکت بستگی دارد. این ریسک، تغییرپذیری در بازدهی کل اوراق بهادار را مستقیماً ناشی از تغییرات بازار یا اقتصاد می‌داند. از آنجایی که ریسک‌های سیستماتیک، غیر قابل کنترل هستند، کاهش‌پذیر هم نخواهند بود. ریسک تورم،ریسک نرخ بهره، ریسک بازار و گاهی هم ریسک سیاسی، از جمله منابعی هستند که این ریسک را شارژ می‌کنند.
۲. ریسک غیر سیستماتیک (غیر قابل اجتناب): در مقابل ریسک‌های غیرسیستماتیک قرار دارند که به عوامل بیرونی شرکت بستگی دارند و قابل کنترل و کاهش‌پذیر هستند. هنگام بررسی ریسک و بازده در بورس باید بدانید که ریسک‌های غیرسیستماتیک، قیمتی از تغییرپذیری را در برمی‌گیرند که در بازدهی اوراق بهادار باشد و به تغییرپذیری کلی بازار یا اقتصاد بستگی ندارد. بنابراین از طریق استراتژی‌هایی مثل تنوع‌سازی میتوان این ریسک را کاهش داده و حتی به صفر رساند. ریسک مالی،ریسک تجاری و ریسک نقدینگی، از مهمترین منابعی هستند که این ریسک را شارژ می‌کنند.
برای محاسبه‌ی ریسک کل، از فرمول زیر میتوان استفاده کرد:
ریسک سیستماتیک+ریسک غیر سیستماتیک=ریسک کل
ریسک و بازده در بورس : منابع ریسک در سرمایه‌گذاری
منابع ریسک در سرمایه‌گذاری بورس به چه معناست
در بحث ریسک و بازده عوامل متعددی موجب به وجود آمدن ریسک در بورس می‌شوند که انواع مختلف از ریسک را به وجود آورده‌اند. در واقع اگر از این منظر به ریسک‌ها نگاه کنیم، انواع دیگری از ریسک را به قرار زیر خواهیم داشت:
۱. ریسک نرخ تورم: در اثر افزایش نرخ تورم یعنی کاهش قدرت خرید مردم به وجود می‌آید.
۲. ریسک تجاری: ناشی از انجام تجارت‌های مختلف در یک صنعت خاص است که تغییر در قیمت را موجب خواهد شد.
۳. ریسک نرخ ارز: ناشی از تغییرات در بازدهی اوراق بهادار است که در نتیجه‌ی نوسانات ارزهای خارجی میتواند ایجاد شود.
۴. ریسک مالی: ریسک ناشی از بکارگیری بدهی در شرکت است. هرچقدر بدهی در شرکت بیشتر باشد، ریسک مالی آن بیشتر است.
۵. ریسک نقدشوندگی: در بحث ریسک و بازده در بورس این ریسک در نتیجه‌ی عدم احتمال تبدیل شدن به پول نقد در یک دارایی به وجود می‌آید.
۶. ریسک سیاسی: ریسک سیاسی یا ریسک کشور به ثبات یک کشور از لحاظ سیاسی و اقتصادی مربوط می‌باشد. این ریسک در کشورهایی که از نظر سیاسی اقتصادی دارای ثبات بالاتری هستند، کمتر می‌باشد.
۷. ریسک نرخ سود: در اثر تغییرات و نوساناتی که در سود بانکی پیش می‌آید و باعث افزایش یا کاهش ارزش اوراق مشارکت میشود، به وجود می‌آید. (ریسک بازار چیست؟ ریسکی است که سرمایه‌گذاران هنگام خرید اوراق قرضه، آن را می‌پذیرند).
در زمان بررسی ریسک و بازده در بورس لازم است تا به این نکته توجه داشته باشید که تمام ریسک‌های نام برده شده در این بخش را از طریق اطلاعاتی که در بورس به صورت شفاف ارائه میشود و در اختیار همگان قرار میگیرد، شناسایی نمایید. یعنی باید با تحقیق راجع به یک سری اطلاعات خاص، این ریسک‌ها را در سهم موردنظر شناسایی کرد.
ریسک و بازده در بورس : تعریف بازده
موضوع مهم دیگری که در بحث ریسک و بازده وجود دارد، بازده می‌باشد. هرچقدر که میزان ریسک بالاتر باشد و حتی محقق شود، طبیعتاً بازدهی یا سود بیشتری نصیب سهام‌دار خواهد شد. این افزایش بازدهی در نتیجه‌ی بالا رفتن ریسک، پاداش ریسک تعریف میشود. به همین جهت افرادی که ریسک‌پذیری خوبی دارند، پاداش خوبی را در قالب سود بیشتر برای ریسک خود دریافت خواهند کرد. بازدهی ممکن است «بازده مورد انتظار» یا «بازده واقعی» باشد. بازده مورد انتظار (Expected Return)، بازدهی است که سرمایه‌گذار انتظار دارد و پیش بینی میکند که آن را در سرمایه‌گذاری به دست آورد. اما بازده واقعی (Realized Return)، مقدار حقیقی و عملی بازده‌ای است که سرمایه‌گذار از سرمایه‌گذاری خود در پایان زمان سرمایه‌گذاری کسب خواهد کرد.
رابطه بین ریسک و بازده در بورس
چه رابطه ای بین ریسک و بازده در بازار بورس وجود دارد؟
با توجه به موارد گفته شده، حتما به رابطه‌ی مستقیم ریسک و بازده در بورس پی برده‌اید. با این حساب سرمایه‌گذارانی که به دنبال بازدهی بالا هستند، باید ریسک بیشتری را بپذیرند. عکس این موضوع نیز صادق است؛ یعنی سرمایه‌گذارانی که توانایی پذیرش ریسک بالا را ندارند، نباید انتظار بازدهی و سود بالا را نیز داشته باشند. بنابراین میتوان گفت که تمام تصمیمات سرمایه‌گذاران بر مبنای رابطه‌ی بین این دو مفهوم شکل میگیرد. به بیان دیگر، افراد پیش از سرمایه‌گذاری باید میزان ریسک‌پذیری خود را بسنجند و سپس بر اساس آن اقدام به سرمایه‌گذاری نمایند. سرمایه‌گذارانی که ریسک‌پذیری بالایی دارند، می‌توانند وارد بازار بورس شده، سهام بخرند و معامله کنند. اما ورود به بازار بورس به آن دسته از افرادی که تحمل پذیرش ریسک در آنها پایین است، توصیه نمی‌شود. در عوض این افراد می‌توانند وارد بازارهای مالی بدون ریسک (خرید اوراق مشارکت)، که درصد سود آنها تضمینی است، شوند.
سخن آخر
در این مقاله از سایت آموزش چراغ به بررسی مفهوم ریسک و بازده در بورس و نقش آن در سرمایه‌گذاری پرداختیم. ریسک و بازده از جمله موارد بسیار مهمی هستند که پیش از خرید سهام باید به آنها توجه داشته باشید. به خاطر داشته باشید که در صورت افزودن نمادهای با ریسک بالا به پرتفوی خود، امکان بازدهی سبد شما افزایش می‌یابد. البته از ریسک بازار چیست؟ طرفی امکان زیان‌ده بودن هم بالا خواهد رفت. پس باید سبدی را تشکیل دهید که ریسک و بازدهی معقولی داشته باشد. یک روش دیگر برای سرمایه‌گذاری کم‌ریسک استفاده از صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و یا افزودن سبدی متنوع از سهام مختلف با ریسک کم است. برای آشنایی بیشتر با خرید سهام خوب می‌توانید از دوره های آموزش بورس استفاده نمایید. چراغ ، به‌عنوان پلتفرم آموزش و کاریابی در تلاش است تا با ارائه‌ی مهمترین نکات بورسی به شما برای سرمایه‌گذاری در این بازار کمک نماید.
مدیریت سرمایه و کنترل ریسک در بازار بورس
حتی با وجود رشد چشم‌گیر بازار سرمایه ایران طی چند سال اخیر و کسب سودهای کوچک و بزرگ توسط صاحبان سرمایه، نباید روزهای سخت بازار بورس را فراموش کرد. ذات بازارهای مالی افت و خیز است و افراد باید در جایگاه خود بتوانند با مدیریت سرمایه و کنترل ریسک در بازار بورس، بهترین نتیجه را از این بازار بزرگ کسب کنند.
مدیریت سرمایه در بازارهای مالی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و میتواند ضامن حفظ و رشد سرمایه معامله‌گران باشد. برای پیاده سازی قوانین مدیریت سرمایه در بازار بورس، تفکر منطقی با برنامه‌ریزی دقیق معاملاتی برای فرد الزامی است. در ادامه قصد داریم تا ابتدا مدیریت سرمایه را بررسی کنیم و به خصوص در این زمینه با مدیریت ریسک آشنا شویم. معامله‌گری که از آرامش روحی بیشتری در زمان معاملات برخوردار بوده و تمام ریسک‌های ممکن را شناسایی و با در نظر گرفتن آنها اقدام به سرمایه‌گذاری کرده، قطعا موفقیت را بهتر از دیگر معامله‌گران لمس میکند.
مدیریت سرمایه چیست؟
دانش و مهارت سرمایه‌گذاری در بازار مالی با متحمل شدن ریسک حداقلی و نتیجه کسب بازدهی حداکثری را مدیریت سرمایه می‌نامند. در بحث مدیریت سرمایه کنترل ریسک و حفظ دارایی از اصلی‌ترین قوانین است. برای درک وابستگی مدیریت سرمایه و مدیریت ریسک جالب است بدانید که حتی برخی از منابع آموزشی، مدیریت سرمایه را همان مدیریت ریسک می‌نامند. به عبارتی برای مدیریت سرمایه و به دست آوردن بازدهی مورد انتظار باید مقدار ریسک مشخصی را بپذیرید. اما دقت داشته باشید که باید سطح ریسک‌پذیری خود را از قبل از ورود به معاملات تعیین کنید. این کار به منظور جلوگیری از ضررهای سنگین مالی انجام میشود. با مشخص بودن بازده مورد انتظار و سطح ریسک‌پذیری و ایجاد تعادل در این مفاهیم، باید در نهایت برای کسب سود، امکان تحمل ضرری معقول نیز پیش روی شما باشد.
قوانین مدیریت سرمایه در فرآیند معاملات، میتواند در راستای کاهش ضرر و زیان تأثیر زیادی داشته باشد. با ترکیب استراتژی معاملاتی درست و مدیریت سرمایه به مرور زمان شاهد رشد سرمایه خود خواهید بود. جزئیات نقشه راه مدیریت سرمایه وابسته به دیدگاه سرمایه‌گذار، اهداف مالی و روحیات شخصی او است. با تعیین این معیارها سرمایه‌گذار در برابر درجه ریسک‌پذیری خود در دو دسته کلی ریسک‌گریز و ریسک‌پذیر قرار خواهد گرفت تا از قواعد مدیریت ریسکی متناسب با شخصیت سرمایه‌گذاری خود استفاده کند.
امروزه برای مدیریت سرمایه و ریسک روشهای مختلفی وجود دارد. این روش‌ها فرمول مشخصی ندارند؛ اما برای تعیین قوانین مدیریت سرمایه و ارزیابی دقیق موقعیت‌های معاملاتی در بازار، شاخص‌های ریسک، بازده، حجم معاملات، نسبت بازده به ریسک و نسبت افت سرمایه وجود دارند.
مدیریت ریسک چیست؟
مفهوم مدیریت ریسک در بازار سرمایه اهمیت زیادی دارد و نقش آن در معاملات پررنگ است. برای یک معامله‌گر بهترین کار این است که ریسک را به خوبی بشناسد و آن را درک کند. از آنجاست که به جای ترسیدن میتواند به کنترل ریسک بپردازد.
همیشه ریسک به معنی خطر نیست. شاید به دلیل این که ریسک از نظر برخی از معامله‌گران مساویست با خطر، بسیاری افراد دوست دارند تا جایی که امکان دارد از آن پرهیز کنند. اما موضوع این است که میتوان مدیریت ریسک را به کار گرفت تا خطرات موجود معاملات را حذف کرد. ریسک ذات بازار مالی است؛ اما رمز موفقیت در این است که بدانید چه ریسکهایی را باید در نظر بگیرید و برای آنها برنامه‌ریزی کنید.
در زمینه مدیریت ریسک مسئله اصلی این است که افراد یا خیلی زیاد ریسک معاملاتی را می‌پذیرند و یا اصلا ریسک را نمی‌پذیرند. در مدیریت ریسک تعادل در این مسئله بسیار اهمیت دارد و یکی از رموز اصلی موفقیت در بازار سرمایه محسوب میشود. اجتناب کامل از ریسک به هر قیمتی میتواند فرصتهای خوب معاملاتی را از بین ببرد.
در تعاریف، ریسک در بازار بورس را میتوان به طور کلی به دو دسته تقسیم کرد. انواع دیگر ریسک را میتوان زیرمجموعه این دو ریسک محسوب کرد. ریسک‌ها به طور کلی به ریسک سیستماتیک و غیر سیستماتیک تقسیم می‌شوند.
ریسک سیستماتیک
ریسک سیستماتیک از کل سیستم ناشی میشود. وقوع حوادث سیاسی یا اقتصادی میتواند تمام بازار را با ریسک تغییر مواجه کند. ریسک سیستماتیک کل بازار را درگیر میکند و در زمان رخداد آن تفاوتی بین سهام ارزنده بازار با دیگر سهام وجود ندارد. به عنوان مثالی برای ریسک سیستماتیک می‌توانیم به شیوع ویروس کرونا در جهان اشاره کنیم. با شیوع کرونا تمام بازارهای مالی جهانی به خصوص در ماه‌های نخست سال 2020 دچار افت قیمت شدند. ریسک سیستماتیک قابلیت حذف از سرمایه‌گذاری ندارد. حتی به دلیل این که مدیریت این ریسک از توانایی سرمایه‌گذار خارج است، آن را ریسک غیر قابل اجتناب نیز می‌نامند.
ریسک نرخ بهره، ریسک تورم در اقتصاد، ریسک سیاسی کشور، ریسک تجاری یا محدودیت ناشی از قوانین یا تحریم و ریسک نوسانات نرخ ارز از جمله ریسکهایی هستند که در دسته ریسک‌های سیستماتیک قرار داده می‌شوند و اجتناب از آنها ممکن نیست.
ریسک غیر سیستماتیک
دسته دوم از ریسک را ریسک غیر سیستماتیک می‌نامند. در ریسک غیر سیستماتیک بخشی از بازار تحت تاثیر قرار میگیرد. در حقیقت این بزرگترین تفاوت این دو دسته ریسک است. گاها حتی تنها یک یا چند شرکت با ریسک غیر سیستماتیک تحت تأثیر قرار می‌گیرند. این ریسک ناشی از مشکلات درونی شرکت‌ها بوده و به موارد داخلی شرکت یا یک صنعت خاص باز می‌گردد. این نوع ریسک قابل کاهش و یا حتی حذف کلی است. البته برای این کار نیاز به تدبیراندیشی کلان وجود دارد.
برای مثال مشکلات موجود در مدیریت شرکت و یا حتی استفاده نادرست از منابع میتواند هزینه‌ها را افزایش و به تبع سود را کاهش دهد. بنابراین این مدل ریسک مربوط به مشکلات درونی شرکت است و نمی‌تواند تأثیر منفی روی شرکت‌های دیگر یا کل بازار بگذارد. ریسک غیر سیستماتیک را ریسک قابل اجتناب نیز می‌نامند؛ زیرا توانایی حذف آن وجود دارد.
با توجه به این که کنترل ریسک سیستماتیک از توان ما خارج است، زمانی که صحبت از مدیریت ریسک میشود، مقصود تغییر در ریسک غیر سیستماتیک است. ریسک عملیاتی شرکت، ریسک مربوط به تغییر قوانین مربوط به حوزه فعالیت شرکت، ریسک اعتباری، ریسک خرید مواد اولیه و … نمونه‌ای از انواع ریسک‌های غیر سیستماتیک محسوب می‌شوند.
چطور می‌توانیم ریسک را مدیریت کنیم؟
در مدیریت ریسک ما ابتدا باید بتوانیم نوع ریسک را مشخص کنیم. برای مثال باید ریسک‌های موجود در شرکت و حتی ریسک‌های موجود در بازارهای گوناگون شناسایی شوند. پس از شناخت ریسک باید به دنبال حداقل سازی ریسک‌های هر دارایی موجود در سبد دارایی باشیم. حتی پس از شناسایی فرصت‌ها و تهدیدهای موجود، در صورتی که خطر جدی برای سهم شناسایی شد باید تصمیم به فروش آن سهم بگیریم.ریسک بازار چیست؟
برای فعالیت در بازار بورس باید بتوانیم اشتباه کردن را بپذیریم و قبل از اینکه مشکلات توانایی تصمیم‌گیری را از ما بگیرند، از معامله خارج شویم. در این بین داشتن استراتژی معاملاتی یکی از ضروری‌ترین بخش‌های مدیریت ریسک است. معامله‌گر موفق باید بداند در چه نقاطی برای خرید و فروش سهم اقدام کند و وارد سهم شود. گاهی به امید درست شدن شرایط و باقی ماندن در یک موقعیت معاملاتی شرایط روز به روز بدتر شده و دارایی از بین خواهد رفت. بنابراین مفاهیمی مانند حد ضرر به وجود آمده‌اند که آشنایی با آنها از الزامات معامله‌گری در بازار سرمایه است
تعادل در ریسک چگونه ایجاد میشود؟
برای رسیدن به تعادل در سرمایه‌گذاری ریسک غیر سیستماتیک باید به حداقل ممکن برسد. این کار را میتوان با ایجاد پرتفویی متشکل از سهم‌های گوناگون ممکن کرد. پس از بررسی سهم‌ها و شناسایی ریسک‌های موجود باید به بررسی بیشتر دارایی خود بپردازیم تا بتوانیم با ایجاد تغییرات بزرگ و کوچک ریسک را برای سرمایه‌گذاری خود کاهش دهیم. برای این کار می‌توانیم از کنار هم قراردادن سهامی که دارای ریسک‌های مشابه هستند، در سبد سرمایه‌گذاری خود پرهیز کنیم. برای مثال اگر سهام شرکتی دارای ریسکی مشخص است، بهتر است شرکت دیگری با همین ریسک در سبد خود نداشته باشیم و برای پوشش ریسک، سهام شرکتی را خریداری کنیم که شکل دیگری از ریسک غیر سیستماتیک را با خود به دوش می‌کشد.
این حالت تعادلی‌ترین حالت ممکن در بازار سهام است که با تنوع بخشی و تشکیل سبد سرمایه‌گذاری به وجود می‌آید.
از طرفی برای کاهش ریسک بهتر است تا از صنایع نیز بهترین سهم‌ها را انتخاب و خریداری کنیم. اگر تمام سرمایه خود را روی یک شرکت سرمایه‌گذاری کنیم، تمام دارایی خود را در معرض ریسک آن سهم قرار داده‌ایم. در صورتی که تشکیل سبد سهامی ریسک بازار چیست؟ که سهام مختلف را از صنایع مختلف با میزان ریسک مختلف در خود دارد، نقش مؤثری در متعادل ساختن ریسک و حداکثرسازی سود دارد.
البته برای متعادل ساختن ریسک نباید نقش تنوع بخشی سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف را فراموش کرد. به عبارتی هر بازار مالی با توجه به رکود و رونق موجود میتواند جذاب باشد. در این شرایط میتوان زمانی که بازار مالی خاصی با ریسک زیادی مواجه شده است، در بازار مالی دیگری سرمایه‌گذاری کرد و از این طریق نیز به تعادل رسید. یک سرمایه‌گذار موفق باید بتواند در خصوص بازارهای مالی متفاوت بررسی‌های لازم را انجام دهد و شرایط آنها را تحلیل کند. این را نیز مد نظر داشته باشید که در صورت تغییرات ناگهانی یک بازار نیاز به تغییر سریع آن نیست. گاهی پس از مدت کوتاهی شرایط به حالت اولیه باز می‌گردد.
نکاتی که در زمینه مدیریت سرمایه و ریسک باید رعایت کنید
پس از اینکه مفهوم مدیریت سرمایه و کنترل ریسک در بازار بورس را درک کردیم، باید بتوانیم از آن در معاملاتمان استفاده کنیم. اما مدیریت سرمایه در بازارهای مالی نیاز به رعایت یکسری قواعد مرسوم دارد. در ادامه قصد داریم تا توصیه‌های رایج در این زمینه را بررسی کنیم:
_ حتما پیش از ورود به موقعیت معاملاتی ریسک و بازدهی که از معامله انتظار دارید را تعیین کنید.
_ تعیین حد ضرر برای جلوگیری از ضرر و زیان بیشتر یکی از ارکان اصلی مدیریت ریسک در بازار سرمایه است. با رشد قیمت سهم باید حد ضرر را به صورت پله‌ای تغییر دهید تا با شرایط جدید هماهنگ باشد.
_ طبق اصول سرمایه‌گذاری حداکثر مقدار ریسک در هر موقعیت معاملاتی 3 درصد است.
_ در صورت وجود چندین موقعیت معاملاتی باید حداکثر ریسک قابل تحمل را بین این معاملات تقسیم کرد.
زمانی که به بازدهی زیاد معاملات می‌اندیشید، ریسک سنگین آن را نیز مد نظر داشته باشید. زیرا همانطور که می‌دانید سود بیشتر مساویست با ریسک بیشتر معاملات.
_ برای معاملات خود حد سود تعیین کنید. هیچ سهمی تا ابد رشد نخواهد کرد. بنابراین گاهی به طمع سود بیشتر ممکن است به ناگاه وارد یک شرایط نزولی شده و سود و سرمایه خود را از دست بدهید.
سخن پایانی
به عنوان یک سرمایه‌گذار موفق در بازار سرمایه باید دیدگاه کاملی راجع به ریسک داشته باشیم و بتوانیم ریسک سهام مختلف را شناسایی کنیم. از ریسک کردن نترسید و به جای آن مدیریت سرمایه و کنترل ریسک در بازار بورس را فرا بگیرید. ریسک عضوی جدانشدنی از بازارهای مالی است و باید از آن استفاده کرد تا با مدیریت درست شرایط بهترین موقعیت‌های معاملاتی را شکار کرد. این نکته را نیز فراموش نکنید که برای سرمایه‌گذاری موفق باید پیش از ورود به بازار دوره‌های آموزشی لازم را گذرانده باشید و بتوانید بازار را تحلیل کرده تا بهترین مدیریت سرمایه را برای دارایی خود انجام دهید.
مهمترین ریسک فعلی بازار سهام چیست؟
یک کارشناس بازار سرمایه مهمترین ریسک فعلی بازار سهام را نگاه دولت جدید به سیاست خارجی در خصوص موضوع برجام و مذاکرات وین عنوان کرد.
یک کارشناس بازار سرمایه مهمترین ریسک فعلی بازار سهام را نگاه دولت جدید به سیاست خارجی در خصوص موضوع برجام و مذاکرات وین عنوان کرد.
به گزارش نبض بورس به نقل از سنا؛ یک کارشناس بازار سرمایه گفت: معاملات بورس تا پایان شهریو ماه همراه با نوسان خواهد بود اما طبق پیش‌بینی‌های صورت گرفته، انتظار می‌رود بازار سرمایه در ۶ ماه دوم سال بیشترین بازدهی را نسبت به سایر بازارها در اختیار سرمایه‌گذاران قرار دهد.
پیمان حدادی به روند معقول معاملات بورس در وضعیت فعلی اشاره کرد و افزود: با توجه به اینکه بازار سرمایه اکنون در موقعیت مناسب سرمایه‌گذاری قرار گرفته است اما همچنان برخی از ریسک‌ها، تهدیدکننده معاملات این بازار هستد که میتوان از آنها به عنوان عامل تغییر مسیر این بازار از روند صعودی یاد کرد.
وی با تاکید بر اینکه وجود ریسک در روند بازار اتفاق چندان عجیبی در معاملات بازار نیست، اظهار کرد: در همه دوره‌های معاملاتی بازار سهام، شاهد وجود ریسک‌های متعدد در بازار هستیم و نمی‌توان آن را موقتی تلقی کرد.
وجود همیشگی ریسک در معاملات بازار سرمایه
حدادی وجود ریسک در بازار را همیشگی اعلام کرد و گفت: میزان اثرگذاری ریسک در بازار در دوره‌های مختلف متفاوت است؛ بنابراین سهامداران نباید از وجود ریسک‌های بازار ترسی داشته باشند و با ایجاد کوچکترین تغییری در روند معاملات بورس اقدام به فروش سهام و رفتارهای هیجانی کنند.
به گفته این کارشناس بازار سرمایه، ریسک های تهدیدکننده معاملات بورس که اکنون روند این بازار را تحت تاثیر خود قرار داده، ابهامات موجود در چند حوزه است که با رفع آنها می توان شاهد افزایش سرعت در روند صعودی معاملات بورس باشیم.
برجام و مذاکرات وین مهمترین ریسک فعلی معاملات بورس
وی مهمترین ریسک فعلی بازار سهام را نگاه دولت جدید به سیاست خارجی در خصوص موضوع برجام و مذاکرات وین عنوان کرد و افزود: باید دید نتیجه مذاکرات وین به چه صورتی خواهد بود زیرا نتیجه نهایی آن می تواند با تاثیر متفاوت در روند بازار همراه باشد.
حدادی به افزایش اهمیت مذاکرات برجام نسبت به گذشته اشاره کرد و گفت: مباحثی که در روزهای گذشته به نقل از آژانس بین المللی هسته ای در رابطه با فعالیت های صلح آمیز کشور مطرح شده است، آثار مذاکرات وین را نسبت به گذشته بسیار بیشتر کرده است.
این کارشناس بازار سرمایه با تاکید بر اینکه برخی چنین تصوری را دارند که مذاکرات برجام باعث کاهش قیمت ارز می شود و به مراتب بر روند بازار تاثیرگذار خواهد بود، تاکید کرد: این موضوع باید مدنظر سهامداران حاضر در بازار باشد که روند اصلاحی بازار تحت تاثیر اتفاقات رخ داده موقتی خواهد بود و بازار دوباره بعد از مدتی به مسیر اصلی معاملات خود باز می گردد.
وی افزود: در مقابل برخی معتقدند که ممکن است توقف در مذاکرات ادامه دار باشد که این ریسک بازار چیست؟ امر منجر به افزایش قیمت دلار و تاثیر مثبت بر روند بازار می شود.
رشد ۴۰ درصدی شاخص بورس از زمان انتخابات تاکنون
حدادی با بیان اینکه بازار سرمایه خوشبینی زیادی نسبت به انتخابات ریاست جمهوری ایران داشت که همین امر منجر به رشد ۴۰ درصدی شاخص بورس از زمان انتخابات تاکنون شد، گفت: از اینجا به بعد بازار در انتظار اقداماتی است که قرار است تیم جدید اقتصادی کشور در دستور کار خود قرار دهند، زیرا اتفاقاتی مانند قیمت گذاری دستوری از جمله مسایلی است که به شدت بر روند بازار تاثیرگذار خواهد بود.
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به اینکه در کنار این مسایل ریسک دیگری تهدید کننده معاملات بازار نیست، اظهار کرد: در مقابل ریسک های تهدیدکننده بازار با موضوع عملیات خوب شرکت ها همراه هستیم که در میزان تولید، فروش و قیمت، روند باثبات و رو به رشدی را شاهد خواهیم بود.
پیش بینی روند معاملات بورس
وی روند معاملات بورس را پیش بینی کرد و افزود: معاملات بازار سهام تا پایان شهریور ماه به صورت نوسانی خواهد بود و به نظر می رسد از ابتدای مهر ماه با انتشار گزارش شهریور ماه شرکت ها در تولید و فروش شاهد افزایش ارزش معاملات، سپس رشد قیمت ها و عبور شاخص بورس از محدوده یک میلیون و ۶۰۰ هزار واحدی باشیم.
مقایسه سرمایه گذاری در بورس با دیگر بازارها
حدادی بورس را با دیگر بازارها به لحاظ بازدهی مقایسه کرد و گفت: طبق پیش بینی های صورت گرفته، انتظار می رود بازار سرمایه در ۶ ماه دوم سال بیشترین بازدهی را نسبت به سایر بازارها در اختیار سرمایه گذاران قرار دهد.
این کارشناس بازار سرمایه با تاکید بر اینکه در معاملات این روزهای بازار استراتژی صبر در خرید بسیار مهم است، گفت: شرکت ها باید برای سرمایه گذاری در این بازار در ابتدا موقعیت شرکت ها را از لحاظ بنیادی مورد بررسی قرار دهند و در شرکت هایی که با فاکتورهای خوبی همراه هستند و سودآوری آنها ادامه دار است اقدام به سرمایه گذاری کنند اما سهامداران باید آن سهم را در زمانی که قیمت آن در مدار اصلاحی قرار گرفته است، شناسایی و خرید کنند.
ریسک مالی چیست ؟
به زبان ساده، ریسک مالی یعنی ریسک از دست دادن پول یا دارایی های ارزشمند. در زمینه بازار های مالی ریسک به معنای مقدار پولی است که یک فرد با سرمایه گذاری یا معامله کردن ممکن است از دست بدهد. در واقع ریسک فقط به معنای از دست دادن پول نیست، بلکه احتمال از دست دادن پول است.
به بیان دیگر، بسیاری از سرویس های مالی یا تراکنش ها ذاتا خطر از دست دادن را دارند و این چیزی است که ما آن را ریسک مالی می نامیم. به طور کلی این مفهوم میتواند در سناریو های مختلفی استفاده شود، مثل بازار های مالی، مدیریت تجارت و دستگاه های دولتی.
به فرایند ارزیابی و مقابله با ریسک های مالی ، "مدیریت ریسک " گفته می شود. اما قبل از پرداختن به مقوله مدیریت ریسک لازم است اطلاعات پایه ای در باره ریسک مالی و انواع مختلف آن داشته باشید.
روش های مختلفی برای دسته بندی و تعریف ریسک های مالی وجود دارد. مثال های مهم آن شامل ریسک سرمابه گذاری، ریسک عملیاتی، ریسک Compliance ( زیان هایی که در صورت غیر قانونی بودن یک کار ممکن است به فرد وارد شود مثل خدشه دار شدن حسن شهرت فرد در بازار)، ریسک سیستمی.
انواع ریسک های مالی:
همانطور که گفته شد، روش های مختلفی برای دسته بندی ریسک های مالی وجود دارد که تعریف هریک از آنها بر اساس روش دسته بندی و موضوع آن میتواند متفاوت باشد. در این مقاله بررسی مختصری بر ریسک های سرمایه گذاری، عملیاتی، compliance و سیستمی، خواهیم داشت.
ریسک سرمایه گذاری(investment risk):
همانطور که از نام آن مشخص است، ریسک سرمایه گذاری به فعالیت های سرمایه گذاری و ترید اشاره دارد. شکل های مختلفی از ریسک های سرمایه گذاری وجود دارد اما بیشتر آنها در ارتباط با نوسان قیمت بازار است. ریسک بازار، نقدینگی(liquid)، واعتبار بخشهایی از ریسک سرمایه گذاری است.
ریسک بازار(market risk)
ریسک بازار، نوسان قیمت دارایی ها در بازار را بررسی میکند. به عنوان مثال، اگر Alice بیتکوین خریداری کند در معرض ریسک بازار قرار میگیرد چرا که نوسانات بازار ممکن است باعث افت قیمت بیتکون شود. مدیریت ریسک بازار با در نظر گرفتن این مسئله آغاز میشود که اگر قیمت بیتکون در جهت عکس موقعیت Alice حرکت کند، او چقدر متضرر خواهد شد .ریسک بازار چیست؟ گام بعدی ایجاد یک استراتژی است که Alice در برخورد با این حرکت بازار چه واکنشی داشته باشد.
معمولا سرمایه گذارها با ریسک های مستقیم و غیر مستقیم بازار روبرو هستند. ریسک مستقیم احتمال از دست دادن دارایی به علت تغییرات نامطلوب قیمت در بازار است، که در مثال قبل گفته شد(Alice قبل از افت قیمت بیتکوین خریداری کرده است.)
در سمت دیگر، ریسک غیر مستقیم در ارتباط با دارایی هایی است که ریسک فرعی و ثانویه دارند، یعنی چندان مشهود نیستند. به عنوان مثال در بورس اوراق بها دار نرخ سود به طور غیر مستقیم بر قیمت سهام تاثیر میگذارد.
به عنوان مثال اگر Bob سهام یک شرکت را خریداری کند، سهام او میتواند به طور غیر مستقیم تحت تاثیر نوسان نرخ سود باشد. بالا بودن نرخ سود سهام، رشد شرکت و سودآور ماندن آن را دشوار خواهد کرد و سرمایه گذاران دیگر را ترغیب به فروش سهامشان می کند تا بدهی های خود را پرداخت کنند، چرا که در این شرایط نگه داری سرمایه هزینه های بیشتری دارد.
لازم به ذکر است که نرخ سود هم به صورت مستقیم و هم غیر مستفیم بر بازار های مالی تاثیر میگذارد. در حالی که نرخ سود روی بورس تاثیر غیر مستقیم دارد، تاثیر مستقیمی روی سهام و سایراوراق بها دار با درامد ثابت خواهد داشت. بنا بر ریسک بازار چیست؟ این، با توجه به نوع دارایی، ریسک نرخ سود میتواند مستقیم یا غیر مستقیم باشد.
ریسک نقدینگی(liquid risk)
در این ریسک سرمایه گذاران و تریدر ها نمیتوانند دارایی خاص خود را بدون تغییر شدید در قیمت آن خرید یا فروش کنند.
به عنوان مثال،فرض کنید Alice 1000 واحد از یک رمزارز را به قیمت هر واحد 10 دلار خریداری کرده است، قیمت بعد از چند ماه هنوز در خدود 10 دلار ثابت ماندها است. در بازار liquid (وضعیتی از بازار که به راحتی بتوان دارایی های خود را نقد کرد)، Alice میتواند تمام 10000 دلار خود را بفروشد چرا که خریداران زیادی هستند که با قیمت هر واحد 10 دلار حاظر به خرید هستند. اما اگر بازار liquid نباشد، خریداران کمی وجود دارند که حاضر به خرید هر واحد را 10 دلار هستند، پس Alice مجبور به فروش رمزارز خود با قیمت پایین تری ریسک بازار چیست؟ است.
ریسک اعتباری(credit risk)
ریسکی است که در آن وام دهنده به علت کوتاهی وام گیرنده، پول خود را از دست میدهد. به عنوان مثال Bob از Alice پولی را به عنوان وام میگیرد، در این حالت Alice با ریسک اعتباری روبرو است. به عبارت دیگر این احتمال وجود دارد که Bob پول Alice را پس ندهد، این احتمال چیزی است که به آن ریسک اعتباری میگوییم. اگر Bob کوتاهی کند، Alice پول خود را از دست خواهد داد.
از دید بزرگتر، اگر درکشوری ریسک اعتباری به صورت غیر منطقی رشد کند، آن کشور دچار بحران اقتصادی خواهد شد. بدترین بحران های مالی در 90 سال گذشته به دلیل گسترش جهانی ریسک اعتباری رخ داده اند.
زمانی بانک های آمریکایی میلیون ها معامله آفست (شکلی از تجارت که در آن وارد کننده تمام یا بخشی از قیمت کالای خریداری شده را به شکل کالا به صادر کننده پرداخت می کند.) را با هزاران طرف قرارداد انجام دادند. زمانی که با بانک Lehmen Brothers برای معامله های افست قرار داد بسته شد ، ریسک اعتباری به سرعت در سرار جهان گسترش یافت و یک بحران مالی را ایجاد کرد که منجر به یک رکود بزرگ شد.
ریسک عملیاتی (Operational risk)
ریسک عملیاتی، خطر ضررهای مالی است که به علت نقص در فرایند های داخلی، سیستم ها و یا روش ها، اتفاق می افتد. این نقص ها غالبا ناشی از اشتباهات انسانی است که تصادفا اتفاق می افتند و یا فعالیت های کلاه برداری است که عمدی است.
برای کاهش ریسک عملیاتی، هر شرکت باید به صورت دوره ای بازرسی های امنیتی را انجام دهد و در کنار آن رویه های قوی اتخاذ کرده و مدیریت داخلی قویی داشته باشد.
نمونه های بیشماری وجود دارد از کارمندان شرکتهایی که به علت مدیریت ضعیف ، معاملات غیر مجازی را با دارایی های شرکت انجام داده اند. این قبیل فعالیت ها را تجارت سرکش میگویند که باعث خسارات مالی بسیار بزرگ در سراسر جهان به ویژه در صنعت بانکی میشود.
نقص های عملیاتی همچنین ممکن است به علت حوادث خارجی ایجاد شوند که به صورت غیر مستقیم بر عملکرد شرکت تاثیر گذار خواهند بود، مثل زلزله، رعد وبرق و سایر بلایای طبیعی.
ریسک Compliance
زمانی که یک کمپانی قوانین و مقررات وضع شده در حوزه قضایی خود را زیر پا بگذارد ممکن است متحمل زیان هایی شود که به آن ریسک compliance میگویند. برای پیشگیری از چنین زیان هایی، بسیاری از شرکت ها رویه های خاصی مثل مبارزه با پولشویی (AML: Anti money laundering) و سیستم احراز هویت مشتری (KYC: know your customer )، را به کار میبرند.
اگر شرکت و یا ارائه دهنده خدمات نتوانند با قوانین سازگار باشند، ممکن است منجر به تعطیل شدن و یا مجازات های جدی تری شود. بسیاری از شرکت های سرمایه گذاری و بانک ها به علت عدم انطباق با قوانین با مجازات روبرو شده اند( مثل فعالیت بدون مجوز). Insider trading (خرید و فروش غیر قانونی سهام یک کمپانی توسط کارمندان بدون اینکه به صورت عمومی فراخوان شده باشد ) و فساد نمونه هایی از ریسک compliance است.
ریسک سیستمی(systemic risk)
ریسک سیستمی، احتمال وقوع یک رویداد خاص که باعث ایجاد تاثیرات منفی در یک صنعت یا بازار خاص شود، است. به عنوان مثال فروپاشی بانک Lehman Brothers بحران مالی جدی در ایالات متحده آمریکا ایجاد کرد که بسیاری از کشور ها را نیز تحت تاثیر قرار داد.
ریسک های سیستمی اغلب در کمپانی هایی مشاهده میشود که بخشی از یک صنعت هستند و وابستگی شدیدی یه یکدیگر دارند. اگر بانک Lehman Brothers وابستگی عمیقی با سیستم مالی آمریکا نداشت، ورشکستگی آن هم تاثیر کمتری داشت.
یک روش ساده برای به خاطر سپردن مفهوم ریسک سیستمی، عملکرد دومینو است. وقتی یک قطعه می افتد باعث میشود بقیه قطعه ها هم بیوفتند.
قابل توجه است که، صنعت فلزات گرانبها بعد ار بحران مالی سال 2008 رشد چشمگیری را تجربه کرد. بنا بر این تنوع بخشی یکی از روشهای کاهش ریسک سیستمی است.
ریسک سیستمی در مقایسه با ریسک سیستماتیک:
ریسک سیستمی را با ریسک سیستماتیک اشتباه نگیرید. ریسک سیستماتیک تعریف سخت تری دارد و به طیف گسترده تری از خطرات اشاره دارد نه تنها مالی.
ریسک سیستماتیک میتواند به شماری از عوامل اقتصادی و اجتماعی اشاره دارد، مثل تورم، نرخ سود، جنگ، بلایای طبیعی و تغییرات عمده سیاست های دولتی.
اساسا ریسک سیستماتیک با رخداد هایی در ارتباط است که کشور یا جامعه را در زمینه های مختلفی تحت تاثیر قرار میدهد، مثل صنعت کشاورزی، ساخت و ساز،معدن، تولید، امور مالی و . . به همین دلیل ریسک سیستمی را با ترکیب دارایی هایی که وابستگی کمی با هم دارند میتوان کاهش داد ولی این امر در مورد ریسک سیستماتیک کارساز نیست.
جمع بندی
در این مقاله در باره چند نوع از انواع بی شمار ریسک های مالی صحبت کردیم که عبارتند از ریسک سرمایه گذاری،عملیاتی، compliance و سیستمی. در گروه ریسک سرمایه گذاری، مفاهیم ریسک بازار، ریسک نقدینگی و ریسک اعتباری بررسی شدند.
وقتی بحث بازار های مالی به میان می آید، اجتناب از ریسک ها کاملا غیر ممکن است. بهترین کاری که یک تریدر یا سرمایه گذار میتواند انجام دهد، کاهش یا کنترل این ریسک ها است، پس شناخت بعضی از انواع اصلی ریسک اولین گام در ایجاد یک استراتژی موثر در مدیریت ریسک است.
آدرس کانال : @beyondfundamental
مترجم : خانم ستاره افشاری با آیدی توئیتر : @setarehAfshari
دیدگاه شما